Οι Ευρωεκλογές της περαμένης Κυριακής, μεταξύ άλλων, χαρακτηρίστηκαν από την εξαιρετικά ανησυχητική άνοδο της ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη, τα μεγάλα ποσοστά αποχής και τις πολιτικές εξελίξεις που δρομολόγησαν σε χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο. Χαρακτηρίστηκαν, όμως, και από κάτι ακόμα: την εκλογή υποψηφίων χωρίς πολιτική ταυτότητα, αλλά με εκατομμύρια followers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Στην Ισπανία, ο συνδυασμός «Το Πάρτι Τελείωσε» (σ.σ. πρόκειται για λογοπαίγνιο με τη λέξη «πάρτι» που σημαίνει και «πολιτικό κόμμα») ο 34χρονος Alvise Perez απέσπασε τρεις από τις 61 συνολικά έδρες της χώρας στο Ευρωκοινοβούλιο. Τα όπλα στη φαρέτρα του influencer υπήρξαν οι λογαριασμοί του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η σταθερά αντιμεταναστευτική ρητορική του. Η εθνικολαϊκιστική φιγούρα εκτός των στενών διαδικτυακών κύκλων της ακροδεξιάς της χώρας υπήρξε παντελώς άγνωστος στον μέσο Ισπανό ψηφοφόρο. Ο Perez και δύο ακόμη υποψήφιοι του συνδυασμού του, απέσπασαν τρεις έδρες και πανηγύρισαν με κάποιους από τους followers/ οπαδούς τους μπροστά από ένα backdrop με το ανορθόδοξο λογότυπο του κόμματός του: ένα σκίτσο καρτούν με έναν σκίουρο που φοράει μάσκα του Γκάι Φοκς, το οποίο έγινε δημοφιλές από την ταινία του 2005 «V for Vendetta». «Το πάρτι τελείωσε, διότι, δυστυχώς, η Ισπανία έχει γίνει ένα πάρτι για εγκληματίες. Η Ισπανία έχει γίνει ένα πάρτι για τους διεφθαρμένους, τους μισθοφόρους, τους παιδόφιλους και τους βιαστές», είπε ο ίδιος στο πλήθος που συγκεντρώθηκε για να ζητωκραυγάσει.
Η έκπληξη της Κύπρου
Στην Κύπρο, μία θέση στην Ευρωβουλή κέρδισε ο Youtuber Φειδίας Παναγιώτου. Ο 24χρονος, που υπήρξε η μεγάλη έκπληξη της εκλογικής διαδικασίας, βγήκε τρίτος. Γιος παπά, χωρίς πολιτική ένταξη, σπουδές ή ακαδημαϊκές περγαμηνές, ο Παναγιώτου κάνει καριέρα στο TikTok και το Youtube. «Κάπου άκουσα ότι αν δεν είσαι ικανοποιημένος με τα πράγματα γύρω σου και θέλεις να αλλάξουν, πρέπει να γίνεις εσύ η αλλαγή», δήλωνε τον περασμένο Απρίλιο κατά την υποβολή της υποψηφιότητάς του ενώ, από την πρώτη στιγμή, είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν γνωρίζει τίποτα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και δεν έχει ιδέα από πολιτική. Όπως ισχυρίστηκε, βέβαια, ο άνθρωπος που κατασκήνωσε για τρεις μήνες έξω από τα γραφεία της «SpaceX», μέχρι να καταφέρει να αγκαλιάσει τον Έλον Μάσκ και κέρδισε μία Lamborghini από τον διάσημο Youtuber Mr Beast, αφού με πείσμα δέχτηκε την πρόκληση να κρατάει για παραπάνω από 70 ώρες μέρος του super sport αυτοκινήτου, θα ρωτήσει, θα διαβάσει και θα μάθει.
«Το ερώτημα είναι εάν υπάρχει πολιτικό προσωπικό για να ανατρέψει αυτή την κατάσταση»
Πού έγκειται αυτή η επιτυχία των -άσχετων με την πολιτική- υποψήφιων influencers; Γιατί ο κόσμος γυρίζει την πλάτη του στο πολιτικό σύστημα και προτιμάει επιλογές «στα τυφλά»; Με αφορμή την επιτυχία του Παναγιώτου, μιλήσαμε με τον Χαράλαμπο Ρωσσίδη, Διευθυντή Επικοινωνίας της ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας στην Κύπρο.
Ο Φειδίας Παναγιώτου, που ήρθε τρίτος σε ψήφους στην Κύπρο, είναι ένας άνθρωπος που, κατά τις δηλώσεις του, δεν έχει ιδέα από πολιτική και δεν έχει ψηφίσει ποτέ στη ζωή του. Ωστόσο, ο κόσμος τον επέλεξε για να ασχοληθεί ακριβώς με την πολιτική. Τι έκανε σωστά; Πώς ερμηνεύεται η εμπιστοσύνη του κόσμου στο πρόσωπό του;
Η εκλογή του Φειδία Παναγιώτου και το ποσοστό που εξασφάλισε ταρακούνησε το πολιτικό σύστημα. Ο 24χρονος youtuber εκφράζει μια αυθεντικότητα, μια αμεσότητα και κάτι το ανεπιτήδευτο. Είναι ευχάριστος και εκπέμπει επιτυχία. Μιλά με απλή γλώσσα και η προσέγγισή του «σπάζει» κατά κάποιο τρόπο τη βιτρίνα και των καθωσπρεπισμό που έχει επικρατήσει ως κανονικότητα. Στο «δεν έχω ιδέα από πολιτική, δεν γνωρίζω τίποτα και δεν έχω θέσεις, όμως έχω όρεξη να μάθω όπως έκανα μέχρι σήμερα στη ζωή μου και πέτυχα», ο αυθόρμητος συνειρμός φαίνεται να είναι: «μήπως οι άλλοι πολιτικοί γνωρίζουν καλύτερα;». Περαιτέρω, για να το θέσουμε και με όρους social media, φαίνεται ότι το περιεχόμενο που δημιουργεί ο Φειδίας Παναγιώτου, είναι σήμερα πιο ελκυστικό από αυτό των ανθυποψηφίων του. Αντιλήφθηκε πως λειτουργεί ο αλγόριθμος της κοινωνίας. Η εμπιστοσύνη του κόσμου προς το πρόσωπό του συνδέεται με την απαξίωση του πολιτικού συστήματος και την ανάγκη των πολιτών να στείλουν ένα μήνυμα στο πολιτικό σύστημα ή ακόμη και να εκδικηθούν τα πολιτικά κόμματα και τους πολιτικούς. Το «φαινόμενο» Φειδίας Παναγιώτου, είναι περισσότερο σύμπτωμα της κατάστασης και άλλο ένα λιθαράκι στη γιγάντωση της αποπολιτικοποίησης της κοινωνίας.
Τι μηνύματα στέλνει η εκλογή του στα πολιτικά κόμματα – στην Κύπρο αλλά και σε ολόκληρη την ΕΕ;
Οι έρευνες κοινής γνώμης αλλά και τα εκλογικά αποτελέσματα των τελευταίων χρόνων δεικνύουν ότι η κρίση εμπιστοσύνης προς την πολιτική και τους θεσμούς γίνεται ολοένα και οξύτερη. Αφενός εκπλήσσουν τα ποσοστά του Φειδία Παναγιώτου, αφετέρου τα αίτια κυοφορούνται και υποβόσκουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μια σημαντική μερίδα του εκλογικού σώματος, δείχνει πλέον με την ψήφο της την απαξίωσή της για τις παραδοσιακές κομματικές πρακτικές, την αδιαφορία της για τις υφιστάμενες δομές εκπροσώπησης, αλλά και τη δυσαρέσκειά της για τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η πολιτική συζήτηση. Ο Φειδίας Παναγιώτου άντλησε ψήφους απ’ όλα τα κόμματα, ιδιαίτερα από τη δυναμική ηλικιακή ομάδα 18-35. Αυτό ίσως να λέει κάτι για την επόμενη μέρα και να επιβεβαιώνει ότι νεαρότερες γενιές βλέπουν την πολιτική αλλιώς.
Ειδικά σε μία χώρα ημικατεχόμενη γιατί ο κόσμος δεν νιώθει ανασφάλεια απέναντι σε μία τόσο «χαλαρή» πολιτική/ απολιτίκ επιλογή;
Την τελευταία φορά που είχαμε συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού, ο σημερινός 20χρονος ψηφοφόρος του Φειδία Παναγιώτου ήταν 13 χρονών. Είμαστε μισό αιώνα μετά την τουρκική εισβολή και εκ των πραγμάτων μια μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος γνώρισε την Κύπρο κατεχόμενη. Μια άλλη σημαντική μερίδα τη γνώρισε με τα οδοφράγματα ανοικτά. Συνεπώς, το Κυπριακό και η διατήρηση του status quo φαίνεται να μην αποτελούν ουσιαστική παράμετρο σ’ αυτή τη συζήτηση. Επικρατεί, την ίδια ώρα και η αντίληψη ότι το «ξέσπαμα» έγινε επειδή είχαμε Ευρωεκλογές, οι Βρυξέλλες είναι μακριά και το Ευρωκοινοβούλιο δεν επηρεάζει άμεσα τις ζωές μας. Άρα είναι μια εκλογική αναμέτρηση, η οποία προσφέρεται για τιμωρίες. Έχει ενδιαφέρον να δούμε εάν θα έχουμε επανάληψη του συμπτώματος στις Βουλευτικές Εκλογές του 2026. Ήδη μία δημοφιλής TikToker έχει εξαγγείλει την υποψηφιότητά της.
Έχοντας δεδομένη και την εκλογή TikTokers στην Ισπανία που επίσης πήγαν πολύ καλά στις Ευρωεκλογές (ενδεχομένως με περισσότερο σαφή, πολιτική ταυτότητα), έχουμε μπροστά μας ξεκάθαρες ενδείξεις για το πού πάει η πολιτική (επικοινωνία); Υπάρχει χώρος για την επιστροφή της «παραδοσιακής» πολιτικής ή δεν γυρνάμε πίσω;
Το πρόβλημα δεν είναι εάν ένας TikToker διεκδικεί πολιτικό αξίωμα. Το πρόβλημα είναι εάν ο εκάστοτε TikToker, όπως και ο εκάστοτε δικηγόρος, λογιστής ή κομματικό στέλεχος διεκδικεί την ψήφο των πολιτών με μια κενή πολιτική πρόταση. Και εάν η κενότητα αυτή στοιχίζει στο κοινωνικό σύνολο. Η τάση των τελευταίων χρόνων είναι ξεκάθαρη και δεν εκφράζεται μόνο από Tik Tokers και YouTubers αλλά και από αξιωματούχους στα υψηλότερα δώματα της κοινωνίας. Χαλαρές εικόνες και διάφορες άλλες χαριτωμενιές έχουν κυριαρχήσει. Θα δείξει, λοιπόν, εάν είναι ένας κύκλος που κάποια στιγμή θα κλείσει ή αν αλλάζει οριστικά και αμετάκλητα το πεδίο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η τεχνολογία θα παραμείνει η αιχμή του δόρατος. Και το ερώτημα είναι αν τα κόμματα μπορούν να αντιδράσουν στα όσα συμβαίνουν ή εάν υπάρχει πολιτικό προσωπικό για να ανατρέψει αυτή την κατάσταση.
