Διακοσμητικά ρολόγια του δέκατου έκτου αιώνα πλαισιώνουν ένα μεταλλικό κορμάκι του οίκου Thierry Mugler κεντημένο με κρυστάλλους. Χρυσοποίκιλτες σκαλιστές θήκες στολισμένες με γλυπτά / χέρια, διπλα σε ένα ζευγάρι γάντια Hermes. Ένας κεραμικός θερμαντήρας χεριών από τη Faenza της Ιταλίας, εκτίθεται δίπλα με ένα clutch του οίκου Chanel που μοιάζει με βιβλίο. Είναι η «Louvre Couture», η πρώτη έκθεση μόδας στο διάσημο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, το οποίο μετρά μία ιστορία 231 χρόνων.
Τελευταία φορά που η haute couture «αναστάτωσε» το εμβληματικό μουσείο ήταν το 1957, όταν, για τις ανάγκες της ταινίας «Funny Face», η Audrey Hepburn πόζαρε μπροστά από τη Νίκη της Σαμοθράκης με ένα στράπλες κόκκινο φόρεμα του αγαπημένου της οίκου Givenchy, και κατέβηκε βιαστικά τη σκάλα Daru, αφήνοντας να ανεμίζει το ασορτί, σιφόν μαντίλι που είχε δέσει στο κεφάλι της.
Σαράντα πέντε οίκοι μόδας και σχεδιαστές - από τον Cristobal Balenciaga έως την Iris van Herpen – δάνεισαν στο Λούβρο 100 από τις δημιουργίες τους, που χρονολογούνται από το 1960 έως το 2025. Τα haute couture εκθέματα, είναι διάσπαρτα ανάμεσα στους πιο διάσημους πίνακες και τα μαρμάρινα γλυπτά του μουσείου, στα 100.000 τετραγωνικά μέτρα που εκτίνεται το τμήμα διακοσμητικών τεχνών.
Η σταθερή συλλογή του τμήματος εκτείνεται, από τον Μεσαίωνα έως τις αρχές του 19ου αιώνα. Έτσι, μπορεί κανείς να δει χιλιάδες αντικείμενα: μεσαιωνικές πανοπλίες, αναγεννησιακές ταπισερί, σκαλιστά ελεφαντόδοντα, μπρούντζινα, κεραμικά, αυτοκρατορικά ασημικά και έπιπλα. «Δεν είναι εύκολο να εισαχθούν οι δημιουργοί στο μουσείο μας, ειδικά στις μόνιμες συλλογές μας», δήλωσε στους New York Time ο διευθυντής του τμήματος διακοσμητικών τεχνών του Λούβρου, Olivier Gabet. «Στόχος μας είναι να κάνουμε περισσότερους ανθρώπους, διαφορετικούς ανθρώπους, νεότερους, να νιώθουν ικανοποιημένοι, ελεύθεροι και χαλαροί όταν έρχονται εδώ. Τους λέμε, “εντάξει, αγαπάτε τη μόδα. Η μόδα είναι μία γέφυρα προς εμάς”». Η έκθεση, η οποία άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό στις 24 Ιανουαρίου, σηματοδοτεί μία νέα εποχή για το Λούβρο, το οποίο εντάσσεται στις λίστες των μουσείων που αξιοποιούν την -κατεξοχήν pop - φύση της μόδας, για να συστήσουν στο κοινό τον κόσμο της κλασικής τέχνης. Και, περισσότερο από ποτέ, η μόδα αποτελεί θέλγητρο για τους ανθρώπους των γαλλικών μουσείων και των χώρων τέχνης.
Δύο εβδομάδες πριν η έκθεση του Λούβρου ανοίξει για το κοινό, ο διάσημος ιταλικός οίκος η Dolce & Gabbana εγκαινίασε το δικό του fashion exhibition, με την ονομασία «From the Heart to the Hands» (Από την καρδιά στα χέρια), στο πρόσφατα ανακαινισμένο Grand Palais. Η ρετροσπεκτίβα των Dolce & Gabbana, που πρωτοεμφανίστηκε την περασμένη άνοιξη στο Μιλάνο, περιλαμβάνει πάνω από 200 δημιουργίες του οίκου, οι οποίες εκτίθενται μεταξύ καθηλωτικών video installations και περίτεχνων σκηνικών. Η «From the Heart to the Hands», όμως, δεν είναι μία μουσειακή έκθεση. «Πρόκειται για μία εμπειρία, πρωτίστως θετική. Δευτερευόντως, διανοητική. Δεν προορίζεται για κάποιο μουσείο», εξηγεί η δημιουργική διευθύντρια της έκθεσης, Florence Muller.
Αλληλεπίδραση δεκαετιών
Αυτό τον μήνα, στο Musee du Quai Branly, θα ανοίξει η «Golden Thread» (Χρυσή κλωστή), μία έκθεση με συλλογή κομματιών από την Αφρική, την Ωκεανία, την Αμερική και την Ασία, η οποία επικεντρώνεται στην τέχνη της χρήσης του χρυσού για τη διακόσμηση ενδυμάτων και κοσμημάτων. Τον Μάιο, το Petit Palais, το οποίο ανήκει στον Δήμο Παρισιού, θα εγκαινιάσει την «Worth: Worth», μια αναδρομική έκθεση για τη ζωή και το έργο του Βρετανού σχεδιαστή Charles Frederick Worth (1825-1895). Δύο μουσεία μόδας, το ένα με συλλογές που ανήκουν στο κράτος (Musee des Arts Decoratifs), το άλλο στην πόλη (Palais Galliera), εδώ και καιρό διαθέτουν εντυπωσιακές μόνιμες συλλογές και φιλοξενούν περιοδικές εκθέσεις. Πιο πρόσφατα, όμιλοι luxury brands όπως οι LVMH και Kering, άνοιξαν τους δικούς τους, εκθεσιακούς χώρους τέχνης. Εμβληματικοί οίκοι όπως οι Saint Laurent, Dior και Alaia έχουν δημιουργήσει μόνιμους χώρους στους οποίους εκθέτουν τις διασημότερες δημιουργίες τους. «Τα μουσεία και η μόδα αλληλεπιδρούν εδώ και δεκαετίες», εξηγεί η πρώην επικεφαλής επιμελήτρια μόδας και υφασμάτων στο Musee des Arts Decoratifs, Pamela Golbin. «Πλέον, υπάρχει μία πραγματική προσέγγιση. Η σύζευξη δεν είναι πάντα επιτυχημένη, αλλά εφόσον προκαλέσει το ενδιαφέρον του κοινού -το οποίο καλεί να δει την τέχνη με διαφορετικό τρόπο – μπορεί να αξιοποιήσει πολύ καλά τη δύναμη της μόδας», προσθέτει.
Εμβληματικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι, φυσικά, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, όπου τα blockbuster shows του Ινστιτούτου Κοστουμιών συγκαταλέγονται στις πιο επισκέψιμες εκθέσεις του ιδρύματος κάθε χρόνο. Αναγνωρίζοντας την ικανότητα της μόδας να προσελκύει επισκέπτες, το Met βρίσκεται εν μέσω ανακαίνισης που θα μεταφέρει το τμήμα μόδας από το υπόγειο, όπου ιστορικά βρισκόταν, στο πρώην κατάστημα δώρων στη Μεγάλη Αίθουσα, τη μεγαλοπρεπή κύρια είσοδο.
Το Λούβρο, με 8,7 εκατομμύρια επισκέπτες το 2024, δεν έχει ανάγκη τη μόδα για να αυξήσει την προσέλευση. Αντιθέτως, περιόρισε την ημερήσια επισκεψιμότητά του στις 30.000, σε μία προσπάθεια να μειώσει τον συνωστισμό. Μόλις το 23% των επισκεπτών του Λούβρου είναι γάλλοι- οι υπόλοιποι προέρχονται από άλλες χώρες. Και το 66% των επισκεπτών του δεν έχουν ξαναβρεθεί στο εμβληματικό μουσείο ποτέ. Σχεδόν όλοι, περιμένουν στην ουρά για να δουν τη Μόνα Λίζα.
Από το 2021, που η Laurence des Cars ανέλαβε τη διεύθυνση του μουσείου, στους στόχους του Λούβρου είναι και η προσέλκυση επισκεπτών που το έχουν ξαναδεί. Σκοπός είναι τα νεότερα κοινά και οι περισσότεροι ντόπιοι να επιστρέψουν στους διαδρόμους του μουσείου. Το Λούβρο έχει ανοίξει τις πόρτες του κάποια βράδια, έχει οργανώσει συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις και έχει πειραματιστεί με projects χορού και άσκησης. Η νέα έκθεση μόδας εντάσσεται αρμονικά σε αυτή τη στρατηγική. Και πράγματι, η des Cars εκφράζει τον αμέριστο θαυμασμό της για τις πρωτοβουλίες του νεοϋορκέζικου Met, σε βαθμό, μάλιστα, που ορισμένοι από τους επιμελητές διαμαρτύρονται ότι έχει εμμονή μαζί του.
Δεν είναι τυχαίο ότι, και το Λούβρο -κλείνοντας ανεπαίσθητα το μάτι στο Met Gala- αναμένεται να συνδυάσει την έκθεση με ένα γκαλά για τη συγκέντρωση χρημάτων, το Le Grand Diner du Louvre, κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας Μόδας του Παρισιού, τον Μάρτιο. Το δείπνο θα σερβιριστεί ανάμεσα στα μαρμάρινα γλυπτά στη γυάλινη οροφή Cour Marly και θα ακολουθήσει χορός κάτω από την πυραμίδα. Περισσότερα από 30 τραπέζια για το event δημοπρατήθηκαν ενώ, ο στόχος συγκέντρωσης χρηματικού ποσού ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ έχει ήδη ξεπεραστεί, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Λούβρου.
Η «Louvre Couture» αποτελεί το επόμενο φυσικό βήμα για το μουσείο, το οποίο ήδη είχε εισέλθει στον κόσμο της μόδας. Το 2022 ήταν ένα από τα έξι διάσημα γαλλικά μουσεία που τίμησαν την 60ή επέτειο του οίκου Saint Laurent εκθέτοντας 50 δημιουργίες του στις μόνιμες συλλογές τους. Το Λούβρο τοποθέτησε τέσσερα από τα κεντημένα και διακοσμημένα με κοσμήματα σακάκια του κοντά στα γαλλικά κοσμήματα του στέμματος στη χρυσοποίκιλτη γκαλερί Apollo. Αυτή την περίοδο, το μικρό Musee National Eugene-Delacroix, το οποίο ανήκει στο Λούβρο, φιλοξενεί την έκθεση με τίτλο «States of (Un)dress: Delacroix and Clothing», αντικείμενο της οποίας είναι τα ρούχα στους πίνακες του καλλιτέχνη. Τον Μάρτιο, το Louvre-Lens, δορυφορικό μουσείο του Λούβρου στη βόρεια Γαλλία, θα εγκαινιάσει την «The Art of Dressing: Dressing Like an Artist» (Η τέχνη του ντυσίματος: Ντυθείτε σαν καλλιτέχνης), η οποία έχει ως αντικείμενο το τι επέλεγαν να φορέσουν οι καλλιτέχνες, από την Αναγέννηση έως σήμερα. «Οι ιστορικοί της τέχνης πρέπει συχνά να γνωρίζουν την ιστορία της ένδυσης για να γνωρίζουν την ιστορία της τέχνης», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας, Bruno Racine, που σήμερα διευθύνει το Palazzo Grassi στη Βενετία, ιδιοκτησίας του γάλλου δισεκατομμυριούχου και ιδρυτή του luxury ομίλου Kering, Francois Pinault.
Βεβαίως, όσον αφορά τη σχέση με τη μόδα, το Λούβρο δεν πρόκειται ποτέ να προσεγγίσει το Met. Το παρισινό μουσείο δεν είναι ιδιωτικό αλλά κρατικό ίδρυμα, με περιορισμένο προϋπολογισμό που υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας και, τελικά, στη δικαιοδοσία του γάλλου προέδρου. Και, παραδοσιακά, δεν εκθέτει ρούχα. Μπορεί να φαντάζει αστείο, αλλά η εθνική συλλογή υφασμάτων της Γαλλίας δεν ανήκει στο Λούβρο, αλλά στο Musee des Arts Decoratifs, το οποίο στεγάζεται μέσα στην εκτεταμένη δομή του παρισινού ιδρύματος, παραμένει, όμως, ανεξάρτητο από το μουσείο του Λούβρου.
Αλλά προς το παρόν, τουλάχιστον, το τμήμα διακοσμητικών τεχνών του Λούβρου διαθέτει ένα από τα καλύτερα σκηνικά για την παρουσίαση της μόδας - συγκεκριμένα, τα διαμερίσματα του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ'. Το Salon-Theatre, ύψους 40 ποδιών, αποπνέει μεγαλοπρεπή υπερβολή με κρυστάλλινους πολυελαίους, τη γεμάτη τοιχογραφίες οροφή και τα διακοσμητικά στοιχεία από χρυσοποίκιλτο γύψο, με βάζα με λουλούδια και αγγέλους που παίζουν όργανα. Στο κέντρο του σαλονιού, αυτές τις μέρες, έχει τοποθετηθεί μία κούκλα ντυμένη με ένα κεντητό κατακόκκινο φόρεμα από μετάξυ και κομμένο βελούδο, με βαθύ, γούνινο στρίφωμα. Πρόκειται για μία δημιουργία του John Galliano για τον οίκο Christian Dior. Το φόρεμα ταιριάζει απόλυτα με την κόκκινη βελούδινη ταπετσαρία και τις κουρτίνες του σαλονιού. Είναι σαν, η κούκλα, να βρίσκεται στο σπίτι της.
