«Ψαλίδι» σε συντάξεις χηρείας - Οι χαμένοι των αλλαγών

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 11 λεπτά ┋

Ποδαρικό με «ψαλίδι» για αρκετές χιλιάδες διπλοσυνταξιούχους που εισπράττουν μια σύνταξη από δικό τους δικαίωμα (π.χ. γήρατος ή αναπηρίας) και μια σύνταξη χηρείας κάνει το 2022.

Στην αντίπερα όχθη, συνταξιούχοι που λαμβάνουν δυο συντάξεις λόγω θανάτου και δεν έχουν δική τους σύνταξη (από δικό τους δικαίωμα) θα δουν βελτίωση στο ποσό που λαμβάνουν καθώς εξαιρούνται από «ψαλίδι» του νόμου.

Σύμφωνα με το imerisia.gr η εγκύκλιος που δημοσίευσε το υπουργείο Εργασίας και η οποία περιέχει κρίσιμες διευκρινήσεις για το μέρος της Εθνικής Σύνταξης και ειδικά για όσους λαμβάνουν πάνω από μια κύριες συντάξεις έχει χιλιάδες χαμένους διπλοσυνταξιούχους.

Σύμφωνα με ειδικούς επί της κοινωνικής ασφάλισης:

Οι χαμένοι

Χαμένη βγαίνει μερίδα διπλοσυνταξιούχων οι οποίοι λαμβάνουν μια σύνταξη από δικό τους δικαίωμα (π.χ. γήρατος ή αναπηρίας) και μια σύνταξη λόγω θανάτου (σύνταξη χηρείας). Η νέα εγκύκλιος έρχεται να ερμηνεύσει με διαφορετικό τρόπο συγκριτικά με το παρελθόν διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου.

Με τη νέα ερμηνεία, οι διπλοσυνταξιούχοι δεν μπορούν να λαμβάνουν δυο Εθνικές Συντάξεις και σε κάθε περίπτωση η Εθνική Σύνταξη που θα παίρνουν από κάθε πηγή (δική τους σύνταξη ή σύνταξη από μεταβίβαση λόγω θανάτου) θα είναι έως 384 ευρώ.

Αυτά προκύπτουν από τη νέα ερμηνεία για την σώρευση των Εθνικών Συντάξεων. Και όπως εξηγούν ειδικοί επί της κοινωνικής ασφάλισης, ενώ ο κανόνας αυτός είχε εφαρμοστεί εξαρχής σε όσους λαμβάνουν δυο συντάξεις από δικό τους δικαίωμα (δυο γήρατος ή μια γήρατος και μια αναπηρίας) δεν συνέβαινε μέχρι τώρα το ίδιο και για τους διπλοσυνταξιούχους που λαμβάνουν μια γήρατος ή αναπηρίας και μια χηρείας. Σε αυτή την περίπτωση ο επιζών σύζυγος και δικαιούχος λάμβανε με την προηγούμενη ερμηνεία το 70% της συνολικής σύνταξης του θανόντα, δηλαδή το 70% της εθνικής του σύνταξης και το 70% της ανταποδοτικής του σύνταξης. Αυτό συνέβαινε ακόμη κι αν ο ίδιος λάμβανε πλήρη Εθνική Σύνταξη (384 ευρώ) μέσω της δικής του σύνταξης.

Πλέον ο κάνονας αλλάζει και η εθνική σύνταξη της χηρείας θα χάνεται εφόσον ο δικαιούχος έχει εθνική δική του 384 ευρώ.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εγκυκλίου του 2016 το οποίο ανακαλεί η νέα εγκύκλιος καθώς είναι πλέον αντίθετο με τα νέα δεδομένα (όπου ΕΣ Εθνική Σύνταξη και όπου ΑΣ Ανταποδοτική Σύνταξη):

Γυναίκα λαμβάνει αναπηρική σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος, με βαθμό αναπηρίας 70%, ύψους €600 (Ε.Σ. €288 + Α.Σ €312). Ο ασφαλισμένος σύζυγος πεθαίνει την 15.02.2020 και δικαιούτο σύνταξης ύψους €900 (Ε.Σ. €384 + Α.Σ. €516)

Την πρώτη τριετία, η επιζώσα σύζυγος λαμβάνει κανονικά την σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος και η σύνταξη λόγω θανάτου που θα λάβει αντιστοιχεί στο 50% της σύνταξης που δικαιούτο ο θανών (50% x €900 = €450 και αναλύεται σε Ε.Σ. €192 + Α.Σ. €258).

Σύνολο συντάξεων εξ ιδίου δικαιώματος και θανάτου: €1050 (Ε.Σ. 288+192 και Α.Σ. 312+258).

Μετά την τριετία η σύνταξη λόγω θανάτου θα παραμείνει στο ίδιο ποσό, δεδομένου ότι η επιζώσα είναι ανάπηρη με ποσοστό 67% και άνω και συνεπώς λαμβάνει ολόκληρη τη σύνταξη για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η αναπηρία, ανεξαρτήτως άλλων προϋποθέσεων.

Σύνολο συντάξεων εξ ιδίου δικαιώματος και θανάτου: €1050.

Με τα δεδομένα της νέας εγκυκλίου ισχύουν πλέον τα εξής:

Η επιζώσα σύζυγος λαμβάνει σήμερα:

Αναπηρική σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος 600€ (Ε.Σ. 288 € + Α.Σ. 312 €)
Σύνταξη χηρείας: 630€ (Ε.Σ. 269 καθώς πλέον δικαιούται από το 2019 το 70% της σύνταξης του επιζώντα
Σύνολο σύνταξης: 1.230€

Με τα νέα δεδομένα δεν μπορεί να λαμβάνει δυο εθνικές συντάξεις το άθροισμα των οποίων υπερβαίνουν τα 384 ευρώ. Συνεπώς η νέα της σύνταξη πρέπει να αναπροσαρμοστεί ως εξής:

Αναπηρική σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος 600€ (Ε.Σ. 288 € + Α.Σ. 312 €)
Σύνταξη χηρείας: 457€ (Ε.Σ. 96 καθώς πλέον δεν μπορεί να λαμβάνει σωρευτικά Εθνική Σύνταξη πάνω από 384 ευρώ. Εφόσον λαμβάνει Εθνική Σύνταξη 288 ευρώ από δικό της δικαίωμα χάνει τα υπόλοιπα έως του πλαφόν των 384 ευρώ από την σύνταξη χηρείας. Γι αυτό και δικαιούται Εθνική Σύνταξη 96€.
Σύνολο σύνταξης: 1.057€
Χάνει 173€ και επιστρέφει στο ποσό που είχε με το 50% της σύνταξης του θανόντα
Η αναπροσαρμογή της σύνταξης δεν θα ισχύσει αναδρομικά αλλά από την ημερομηνία έκδοσης της νέας εγκυκλίου. Αυτό σημαίνει πως το «ψαλίδι» επέρχεται από την σύνταξη Φεβρουαρίου 2022 που θα καταβληθεί στα τέλη Ιανουαρίου.

Προσοχή καθώς το «ψαλίδι» ισχύει για παλιούς και νέους συνταξιούχους αλλά και ασφαλισμένους. Δηλαδή ισχύει με βάση τους κανόνες του νόμου Κατρούγκαλου για όλους:

Παλαιούς συνταξιούχους που αποχώρησαν πριν από τον Μάιο του 2016
Νέους συνταξιούχους που συνταξιοδοτήθηκαν μετά τον Μάιο του 2016
Σημερινούς ασφαλισμένους που θα βγουν στη σύνταξη στο μέλλον

Για τους νέους συνταξιούχους που έχουν αποχωρήσει από τον Μάιο του 2016 και μετά το «ψαλίδι» θα επιβληθεί άμεσα από την καταβολή της σύνταξης Φεβρουαρίου στα τέλη Ιανουαρίου. Θα επηρρεάσει μάλιστα το καθαρό ποσό που λαμβάνει ο συνταξιούχος στην τσέπη.

Αντίθετα για τους παλαιούς συνταξιούχους (πριν από τον Μάιο του 2016) που διατηρούν προσωπική διαφορά δεν θα υπάρξει διαφορά στο καταβαλλόμενο ποσό, καθώς η δεύτερη εθνική σύνταξη που χάνεται θα μετατραπεί σε προσωπική διαφορά.

Για παράδειγμα:

Συνταξιούχος που στις 12.05.2016 ελάμβανε: (α) μία σύνταξη γήρατος εξ ιδίου δικαιώματος και (β) μία σύνταξη χηρείας. Κατά την αναπροσαρμογή των συντάξεων, χορηγήθηκαν δύο πλήρεις εθνικές συντάξεις, δύο ανταποδοτικές συντάξεις και προσωπική διαφορά. Με βάση τους κανόνες σώρευσης, κάθε συνταξιούχος, ανεξαρτήτως του πλήθους των δικαιωμάτων σε σύνταξη δικαιούται κατ’ ανώτατο όριο ποσό εθνικής σύνταξης ύψους 384€. Επομένως, το υπερβάλλον των 384€ ποσό εθνικής σύνταξης, θα απεικονίζεται εφεξής ως προσωπική διαφορά και θα συνεχίσει να καταβάλλεται στο συνταξιούχο.
Μπορεί βέβαια να μην υπάρχει δυσάρεστη επίπτωση στην τσέπη για τους παλαιούς συνταξιούχους, η μεγέθυνση ωστόσο της προσωπικής διαφοράς έχει αρνητικές συνέπειες:

Μεγαλύτερη απόσταση από τις αυξήσεις των συντάξεων που θα ξεκινήσουν το 2023. Ειδικότερα από το 2023 αναμένεται να ξεπαγώσουν οι συντάξεις και να ξεκινήσουν να δίνονται αυξήσεις με βάση τον πληθωρισμό και τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Για όσους ωστόσο συνταξιούχους διατηρούν προσωπική διαφορά, η ετήσια αύξηση δεν θα φαίνεται στην τσέπη αλλά θα «τρώει» την προσωπική διαφορά. Συνεπώς, η αύξηση της προσωπικής διαφοράς για τους εν λόγω συνταξιούχους σπρώχνει για αργότερα την πιθανότητα αυξήσεων στην τσέπη.
Σε κάθε περίπτωση το «ψαλίδι» δεν αφορά διπλοσυνταξιούχους που λαμβάνουν μεν δική τους σύνταξη και σύνταξη χηρείας αλλά το άθροισμα των επιμέρους Εθνικών Συντάξεων ΔΕΝ υπερβαίνει τα 384 ευρώ.

Τι ισχύει για τους αγρότες

Ο ίδιος μηχανισμός μπαίνει σε εφαρμογή και για τους αγρότες, αλλά μόνο για όσους έχουν υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης από 1.1.2017 και μετά. Οι εν λόγω αγρότες λαμβάνουν ένα τμήμα της σύνταξής τους με τον νέο τρόπο υπολογισμού (νόμος Κατρούγκαλου). Αυτό το τμήμα μπαίνει στο τραπέζι του προκρούστη για όσους έχουν και δική τους σύνταξη, με αποτέλεσμα να υπερβαίνουν το άθροισμα των 384 ευρώ σωρευτικά.

Ποιοι κερδίζουν

Κερδισμένοι βγαίνουν διπλοσυνταξιούχοι που δεν έχουν σύνταξη από δικό τους δικαίωμα αλλά εισπράττουν δυο συντάξεις χηρείας.

Με το παλαιό καθεστώς επικράτησε η ερμηνεία πως η δεύτερη σύνταξη χηρείας αρκεί για να περικοπεί η πρώτη.

Υπενθυμίζεται πως ο νόμος Κατρούγκαλου ορίζει ότι «μετά την πάροδο της τριετίας, αν ο επιζών εργάζεται ή αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή, καταβάλλεται, αναλόγως της χρονικής διάρκειας της εργασίας ή αυτοαπασχόλησης, το πενήντα τοις εκατό (50%) της σύνταξης».

Δηλαδή αν ο δικαιούχος έχει και δεύτερη σύνταξη χάνει τη μισή από την σύνταξη χηρείας που δικαιούται. Αυτό το «ψαλίδι» εφαρμόζονταν και για όσους ελάμβναν δυο συντάξεις χηρείας. ΜΕ άλλα λόγια η μια σύνταξη χηρείας έκοβε στο 50% την άλλη.

Για παράδειγμα:

Συνταξιούχος θανών που ελάμβανε δύο συντάξεις λόγω γήρατος (π.χ. μηχανικός του Δημοσίου, παλαιός ασφαλισμένος, ο οποίος λαμβάνει μία σύνταξη από το πρώην ΤΣΜΕΔΕ και μία από το πρώην Δημόσιο)
Η χήρα λαμβάνει σήμερα δυο συντάξεις χηρείας – μια από το πρώην ΤΣΜΕΔΕ και μια από το Δημόσιο
Με την παλαιότερη ερμηνεία έχανε το 50% από την μια σύνταξη χηρείας ακόμη κι αν δεν είχε άλλη σύνταξη από δικό της δικαίωμα
Με τη νέα ερμηνεία οι δυο συντάξεις χηρείας δεν αρκούν για την περικοπή μετά την τριετία.

Όπως αναφέρεται:

Με τη φράση «σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή», δεν νοείται η σύνταξη χηρείας. Το δικαίωμα σε σύνταξη χηρείας είναι ένα, και υπολογίζεται επί του συνολικού ποσού συντάξεων που ελάμβανε ο θανών από τον e-ΕΦΚΑ. Έτσι, σε περίπτωση που ο θανών ελάμβανε δύο συντάξεις λόγω γήρατος (π.χ. μηχανικός του Δημοσίου, παλαιός ασφαλισμένος, ο οποίος λαμβάνει μία σύνταξη από το πρώην ΤΣΜΕΔΕ και μία από το πρώην Δημόσιο) ή ελάμβανε μία σύνταξη γήρατος και μία σύνταξη αναπηρίας, τότε μεταβιβάζονται όλες στο δικαιούχο ως ένα δικαίωμα. Τονίζουμε, ότι η απεικόνιση αυτών στο πληροφοριακό σύστημα ως περισσοτέρων συντάξεων, δεν επηρεάζει την αδιαίρετη φύση του δικαιώματος σε σύνταξη αιτία θανάτου.
Ως «σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή» νοούνται ενδεικτικά: (α) η σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος του δικαιούχου (π.χ. σύζυγος η οποία λαμβάνει από δικό της δικαίωμα σύνταξη γήρατος (β) σύνταξη από μη ενταγμένο στον e-ΕΦΚΑ φορέα κύριας ασφάλισης (π.χ. Τράπεζα της Ελλάδος).

Παράδειγμα 1

Αν ο επιζών σύζυγος δεν είναι συνταξιούχος κατά το θάνατο του συζύγου του, τότε κατά την πρώτη τριετία λαμβάνει το 70% του συνόλου της σύνταξης του θανόντος (εθνικής και ανταποδοτικής/ών). Μετά την πάροδο της τριετίας και εφόσον ο επιζών σύζυγος εργάζεται, τότε η σύνταξη λόγω θανάτου περικόπτεται κατά το ήμισυ αυτής, ανερχόμενη σε ποσοστό 35% της σύνταξης του θανόντος.

Παράδειγμα 2

Αν ο επιζών σύζυγος είναι ήδη συνταξιούχος (από οποιαδήποτε αιτία) ή καθίσταται συνταξιούχος μετά το θάνατο του συζύγου, αρχικώς υπολογίζεται η κατά μεταβίβαση σύνταξη επί του συνόλου της σύνταξης του θανόντος (εθνική και ανταποδοτική/ες). Κατόπιν, εφαρμόζονται οι κανόνες σώρευσης επί του μέρους της εθνικής σύνταξης, έτσι ώστε η καταβαλλόμενη εθνική σύνταξη να μην υπερβαίνει τα 384 ευρώ, από οποιαδήποτε αιτία. Συνεπώς στο εν λόγω παράδειγμα, ο επιζών σύζυγος λαμβάνει κατά την πρώτη τριετία το 70% της ανταποδοτικής σύνταξης του θανόντος και από την εθνική σύνταξη αυτού λαμβάνει ποσό τέτοιο, ώστε αθροιζόμενο με τη δική του εθνική σύνταξη να μην υπερβαίνει τα 384 ευρώ. Εάν ο επιζών σύζυγος λαμβάνει ήδη πλήρες ποσό εθνικής σύνταξης, δεν δικαιούται να σωρεύσει ποσό από την εθνική σύνταξη του θανόντος συζύγου. Μετά την πάροδο της τριετίας, η καταβαλλόμενη σύνταξη λόγω θανάτου περικόπτεται κατά το ήμισυ.

Διαβάστε ακόμη