Στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης η Γερμανία; Πώς από την κορυφή της Ευρώπης πέφτει στα χαμηλά

Υπάρχουν λύσεις στη φαρέτρα της κυβέρνησης;

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Το προσωπικό των σιδηροδρόμων, οι οδηγοί φορτηγών και οι αγρότες είναι μεταξύ εκείνων που απειλούν με απεργία σε όλη τη Γερμανία από τη Δευτέρα σε πανεθνικές διαμαρτυρίες για παράπονα που αφορούν από τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας έως τις περικοπές στις γεωργικές επιδοτήσεις και τα υψηλότερα διόδια στους δρόμους.

Η Γερμανία, επί μακρόν η ατμομηχανή της Ευρώπης, παλεύει με ένα ισχυρό μείγμα βραχυπρόθεσμων και βαθύτερων διαρθρωτικών προβλημάτων που -μαζί με μια διχασμένη και φαινομενικά αναποτελεσματική κυβέρνηση- έχουν ωθήσει τους οικονομολόγους να μιλούν για τον «άρρωστο άνθρωπο της Ευρώπης».

Γιατί υποφέρει η οικονομία της Γερμανίας;

Οι σαρωτικές εργασιακές μεταρρυθμίσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ακολουθούμενες από την έντονη ζήτηση στην Κίνα και τις αναπτυσσόμενες αγορές, συνέβαλαν στη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και στην ισχυρή οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας για περισσότερες από δύο δεκαετίες.

Τώρα, ωστόσο, το περίφημο οικονομικό μοντέλο της χώρας φαίνεται να παραπαίει. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η Γερμανία θα είναι η μόνη οικονομία της G7 που θα έχει συρρικνωθεί το 2023.

Όπως αναφέρει ο Guardian, τα προβλήματα είναι εν μέρει συγκυριακά και μάλλον προσωρινά αφού αφορούν την ασθενέστερη κινεζική οικονομία, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και ο αντίκτυπος του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η ζήτηση για τα αγαθά που παράγει κυρίως ο εξαγωγικός τομέας της Γερμανίας - μηχανήματα, αυτοκίνητα, εργαλεία, χημικά - αυξομειώνεται ανάλογα με την κατάσταση της ευρύτερης οικονομίας.

Μακροπρόθεσμα προβλήματα

Ωστόσο, η τρέχουσα ύφεση αποκάλυψε επίσης μακροπρόθεσμα ζητήματα που επηρεάζουν την οικονομική αποτελεσματικότητα της χώρας. Οι οικονομολόγοι επισημαίνουν την ταχεία γήρανση του πληθυσμού της χώρας, την έλλειψη πρόσφατων σημαντικών επενδύσεων σε υποδομές και τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές των επιχειρήσεων.

Η παραγωγή αναμένεται να μειωθεί κατά 0,5% το 2024. Μακροπρόθεσμα, οι απειλές περιλαμβάνουν τον κινεζικό ανταγωνισμό στην αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων και το κόστος για την επίτευξη του καθαρού μηδενός, που είναι υψηλότερο στη Γερμανία λόγω της τεράστιας, ενεργοβόρας βιομηχανικής βάσης της και της απόρριψης της πυρηνικής ενέργειας.

Βρίσκεται το κράτος στο ύψος των περιστάσεων;

Η διαχείριση των ραγδαίων οικονομικών, κοινωνικών και γεωπολιτικών αλλαγών απαιτεί γενικά διαφάνεια, προσαρμοστικότητα και γρήγορη λήψη αποφάσεων εκ μέρους των κρατικών θεσμικών οργάνων - τα οποία δεν είναι καθόλου χαρακτηριστικά της γερμανικής γραφειοκρατίας.

Η ψηφιοποίηση υστερεί σε σχέση με το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης Ευρώπης. Η Γερμανία εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα μετρητά, τα οποία αντιπροσώπευαν πέρυσι περίπου το 40% των πληρωμών στα σημεία πώλησης έναντι 8% στη Σουηδία. Η γρήγορη ευρυζωνική συνδεσιμότητα βελτιώνεται, αλλά εξακολουθεί να είναι αποσπασματική.

Ο επικεφαλής της ένωσης ψηφιακών βιομηχανιών της Γερμανίας, Bitkom, χαρακτήρισε τη χώρα «αποτυχημένο κράτος» όσον αφορά τις ψηφιακές κυβερνητικές υπηρεσίες. Οι οικοδομικές άδειες, οι άδειες λειτουργίας και οι εγγραφές εταιρειών χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να διεκπεραιωθούν από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Όλα αυτά έχουν διαρθρωτικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα, όπως και μια διοίκηση που συχνά επικρίνεται ως υπερβολικά αργή, υπερβολικά νομικίστικη, άσκοπα επιφυλακτική και χρήζει εκτεταμένης μεταρρύθμισης. Η γερμανική γραφειοκρατία, κατά συνέπεια, είναι θρυλική.

Τι κάνει η κυβέρνηση γι' αυτό;

Στα μισά και πλέον της τετραετούς θητείας του, το 82% των Γερμανών ψηφοφόρων είναι λιγότερο ή καθόλου ευχαριστημένοι με τις επιδόσεις του δοκιμαζόμενου και διχασμένου συνασπισμού του Όλαφ Σολτς, που αποτελείται από το κεντροαριστερό SPD, τους Πράσινους και το νεοφιλελεύθερο FDP.

Το SPD του Σολτς έχει πέσει στην τρίτη θέση πίσω από την κεντροδεξιά αντιπολίτευση CDU/CSU και την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ενώ τα ποσοστά αποδοχής των Πρασίνων βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε ετών και το FDP έχει χάσει το ένα τρίτο της υποστήριξής του.

Ο συνασπισμός κληρονόμησε πολλά από τα σημερινά προβλήματα της χώρας και υποσχέθηκε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για να τα διορθώσει - αλλά το Covid, η υποστήριξη της Ουκρανίας και η ενεργειακή κρίση έχουν ασκήσει τεράστια πίεση στην υπόσχεσή του να εκσυγχρονιστεί χωρίς να βλάψει μεμονωμένους τομείς.

Η κυβέρνηση, η οποία είχε ήδη θεωρηθεί ευρέως αναποτελεσματική, δέχθηκε ένα ακόμη πικρό πλήγμα στα τέλη του περασμένου έτους, όταν το συνταγματικό δικαστήριο έκρινε ότι ο προϋπολογισμός της για το 2024 παραβίαζε τους δημοσιονομικούς κανόνες που κατοχυρώνονται στο σύνταγμα, προκαλώντας μια δημοσιονομική κρίση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.

Η απόφαση σήμαινε ότι η κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση να εκτρέψει 60 δισ. ευρώ δανεισμού που είχαν απομείνει από το ταμείο έκτακτης ανάγκης για την πανδημία σε ένα ταμείο για το κλίμα και τον μετασχηματισμό (KTF) που προορίζεται να τροφοδοτήσει την πράσινη μετάβαση της Γερμανίας και να εκσυγχρονίσει τη βιομηχανία.

Η συγκρότηση ενός προϋπολογισμού χωρίς αυτά τα χρήματα θα είναι δύσκολη. Οι Πράσινοι είναι απρόθυμοι να συμβιβαστούν με το περιβάλλον και τις κοινωνικές δαπάνες, το FDP αρνείται να άρει το συνταγματικό φρένο στο χρέος και θέλει μεγάλες περικοπές στον προϋπολογισμό, ενώ το SPD έχει κολλήσει στη μέση.

Εν μέσω μιας σειράς απωλειών στις κρατικές εκλογές, πτώσης της δημοτικότητας και της ανησυχητικής ανόδου του AfD, κάθε κόμμα φαίνεται όλο και πιο αποφασισμένο να διακρίνεται σαφώς από τα άλλα, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολο να βρεθεί συμφωνία σε βασικές οικονομικές πολιτικές.

Ποιος απεργεί και γιατί;

Η εθνική ελεγκτική υπηρεσία της Γερμανίας περιέγραψε το εξ ολοκλήρου κρατικό σιδηροδρομικό δίκτυο Deutsche Bahn ως σε μόνιμη κρίση, με χρέη ύψους 30 δισ. ευρώ και τα επίπεδα ακρίβειας στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων οκτώ ετών.

Σύμφωνα με τα συνδικάτα, ευθύνονται δεκαετίες υποεπενδύσεων. Το συνδικάτο των μηχανοδηγών (GDL) έχει καλέσει σε «απεριόριστες απεργίες» από τις 8 Ιανουαρίου, προκαλώντας δυνητικά μεγάλες διαταραχές, κυρίως λόγω του αιτήματός του για 35ωρη και όχι 38ωρη εβδομάδα.

Παρά τη μερική στροφή της κυβέρνησης την Πέμπτη, οι αγρότες συνεχίζουν τη διαμαρτυρία τους κατά των σχεδίων μείωσης των επιδοτήσεων για το πετρέλαιο κίνησης και των φορολογικών ελαφρύνσεων για τα γεωργικά οχήματα, στο πλαίσιο των σχεδιαζόμενων περικοπών ύψους 900 εκατ. ευρώ στις ενισχύσεις του γεωργικού τομέα.

Οι αγρότες λένε ότι οι σχεδιαζόμενες περικοπές θα απειλήσουν τα μέσα διαβίωσής τους και την ανταγωνιστικότητα της γερμανικής γεωργίας και έχουν προειδοποιήσει ότι από τις 8 Ιανουαρίου θα είναι «παρόντες παντού με τρόπο που δεν έχει ξαναζήσει η χώρα».

Οι μεταφορείς έχουν ξεσηκωθεί για τα υψηλότερα διόδια, ενώ ορισμένοι γιατροί -συμπεριλαμβανομένων, από τις 9 Ιανουαρίου, των ειδικών γιατρών- θα μπορούσαν να αποφασίσουν να κλείσουν τα ιατρεία τους για να υποστηρίξουν τα αιτήματα του ιατρικού κλάδου για περισσότερη κρατική στήριξη για ένα υπερφορτωμένο σύστημα.

Αργότερα μέσα στο έτος, αναμένεται να διεξαχθούν συλλογικές διαπραγματεύσεις στο λιανικό εμπόριο, τις κατασκευές, τις αερομεταφορές, τις χημικές, μεταλλικές και ηλεκτρικές βιομηχανίες. Σε μια οικονομία που παραπαίει και καθώς η κρίση του κόστους ζωής συνεχίζεται, όλα θα μπορούσαν να αποδειχθούν περαιτέρω σημεία αιχμής για απεργιακές κινητοποιήσεις.