Τσίπρας: Καταφέραμε να αντιστρέψουμε το brain drain

Ο πρωθυπουργός συζήτησε με νέους ερευνητές και επιστήμονες

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 12 λεπτά ┋

Αλέξης Τσίπρας (Eurokinissi/Μιχάλης Καραγιάννης)

Στην προσπάθεια που καταβάλλει ήδη από το 2015 η κυβέρνηση για αντιμετώπιση του "brain drain", ώστε να αντιστραφεί στην πράξη αυτή η τάση σε brain gain", αναφέρθηκε εκτενώς ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, σε συζήτηση που είχε με νέους ερευνητές και επιστήμονες σε εκδήλωση στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος, έπειτα από την επίσκεψή του σε ερευνητικές εγκαταστάσεις στο Τεχνολογικό Πάρκο Λεύκιππος.

Απευθυνόμενος σε ένα ακροατήριο νέων επιστημόνων και ερευνητών πολλοί εκ των οποίων κατάφεραν να επιστρέψουν και να συνεχίσουν στην Ελλάδα μέσα από τη δυνατότητα που τους προσέφερε η προκήρυξη του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) που αφορά 1.262 θέσεις εργασίας για νέους επιστήμονες, σημείωσε ότι η δική του θέση είναι πως κάθε ευρώ που επενδύεται στην Καινοτομία και την Έρευνα, επιστρέφει πολλαπλά στο μέλλον. Σημείωσε ότι η επένδυση σε αυτόν τομέα και η στήριξή του δεν αποτελεί μόνο τρόπο αντιμετώπισης του brain drain αλλά «αποτελεί μια στρατηγικού χαρακτήρα επένδυση στο μέλλον της χώρας και στη μελλοντική οικονομικής ανάπτυξης της.

Σημείωσε ότι πρέπει μέσα από μια αναπτυξιακή λογική να δοθεί έμφαση στην Έρευνα και την Καινοτομία, για να τονίσει πως η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να γινει hub (κόμβος) διεθνούς επιπέδου σε αυτούς τους τομείς, εξηγώντας ότι δεν μπορεί το μέλλον της Ελλάδας να είναι μονάχα στις υπηρεσίες στον τουρισμό.

Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι έχουμε καταφέρει να εκπλήξουμε τους πάντες σε Ευρώπη και διεθνώς, για τη σημαντική απόδοση της οικονομίας σημειώνοντας τις περισσότερες δυνατότητες που αυτό προσφέρει για επένδυση σε τομείς που αφορούν στο αύριο. Συνομιλώ με ανθρώπους που δίνουν μάχη για το δρόμο προς το μέλλον είπε ο κ. Τσίπρας στην ανοικτή συζήτηση που είχε με νέους ερευνητές και επιστήμονες που επέστρεψαν από το εξωτερικό με την υποστήριξη ερευνητικών προγραμμάτων (ΕΛΙΔΕΚ, ΓΓΕΤ, κλπ) και νέους ερευνητές που χρηματοδοτούν την έρευνά τους από προγράμματα.

Επίσης, εταιρίες που χρηματοδοτούνται από ερευνητικά προγράμματα και από τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία με έμφαση στις start-ups (εταιρείες μικρές σε μέγεθος και ηλικία, με έμφαση στην καινοτομία και την εξωστρέφεια), καθώς επίσης και ερευνητές που κατέλαβαν θέσεις μόνιμου προσωπικού στα Ερευνητικά Κέντρα και οι οποίες προκηρύχθηκαν για πρώτη φορά το 2016-2017, μετά από δέκα και πλέον έτη. Σημείωσε ότι η επιστημονική κοινότητα είναι το μέλλον της χώρας και δίνοντας την υπόσχεση ότι «θα επενδύσουμε σε αυτήν, χωρίς 'ναι μεν, αλλά'».Τόνισε ότι η επένδυση στη νέα γνώση, την καινοτομία και την έρευνα, είναι η επένδυση του μέλλοντος, «πιστεύω ότι έχουμε βάλει κάποια λιθαράκια σε αυτή την κατεύθυνση συνέχισε, για να τονίσει ότι «όσο η χώρα θα βγαίνει από την κρίση, θα υπάρχουν μεγαλύτερα δημοσιονομικά περιθώρια να στηρίξουμε αυτές τις προσπάθειες και νέες ιδέες, για να κάνουμε αυτό το όραμα πραγματικότητα.

Μιλώντας για τη μετάβαση «από το brain drain στο brain gain», ο κ. Τσίπρας είπε ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε αυτά τα τέσσερα χρόνια να αυξήσει σε ποσοστό και σε απόλυτους αριθμούς τα κονδύλια που διατίθενται για την έρευνα και έκανε προσπάθειες για να αντιστρέψει το brain drain, δηλαδή τη φυγή στο εξωτερικό από ανάγκη, του πιο πολύτιμου δυναμικού της χώρας. Επισήμανε ότι είχε επισκεφθεί το «Δημόκριτο» πριν από πέντε χρόνια, το 2014, θέλοντας να αναδείξει το πρόβλημα του brain drain. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, είπε, έθεσε από την πρώτη στιγμή ως ένα από τα σημαντικότερα στοιχήματα να αντιστρέψει αυτήν την τάση, και σημείωσε πως για την αντιμετώπισή του χρειάζονται πολιτική βούληση και κονδύλια, και η κυβέρνηση έκανε πολλά σε αυτόν τον τομέα, χωρίς να παραγνωρίζει ότι έχουν να γίνουν πολύ περισσότερα πράγματα ακόμα.

Ο πρωθυπουργός είπε ότι δεν πρέπει να δαιμονοποιείται η επιλογή των νέων να αποκτήσουν περισσότερες γνώσεις και όταν μιλάμε για brain drain εννοούμε όσους έφυγαν από ανάγκη και όχι από επιλογή για δικούς τους λόγους, όπως απόκτηση εμπειρίας κτλ. Υπογράμμισε σε αυτό το πλαίσιο πως «το κρίσιμο είναι να υπάρχει πάντοτε η πόρτα της επιστροφής ανοικτή για κάθε επιστήμονα που για δικούς του λόγους επιλέγει να πάει στο εξωτερικό.

Περισσότερα από 2 δισ. ευρώ προς την Έρευνα και την Καινοτομία

Ο πρωθυπουργός είπε ότι με τον αναπληρωτή υπουργό Έρευνας και Καινοτομίας κ. Φωτάκη έδωσαν μάχη μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες για να αυξηθεί το ποσοστό του δημόσιου προϋπολογισμού που κατευθύνεται στην έρευνα. Είπε ειδικότερα ότι ήταν στο 0,8% του ΑΕΠ οι δαπάνες για την έρευνα και την ανάπτυξη (R&D) και σήμερα έχουν πάει κοντά στο 1,2% του ΑΕΠ στον προϋπολογισμό. Στην πράξη σημαίνει ότι από τα 1 δισ. 450 εκατομμύρια έχουμε ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ ετησίως από το δημόσιο προϋπολογισμό. Επισημαίνεται δε, ότι στον ιδιωτικό τομέα, την τριετία 2015-17, οι δαπάνες για R&D αυξήθηκαν κατά 30% κατ' έτος. Απόδειξη της αυξανόμενης εμπιστοσύνης στις προοπτικές που διανοίγονται για τις καινοτόμες επιχειρήσεις στη χώρα. Και σχολίασε ότι αυτό είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα που δεν αρκεί από μόνο του, αλλά χρειάζεται επίσης να δημιουγηθούν υποδομές και να στηριχθεί όλο αυτό το προσωπικό.

Όσον αφορά στις ερευνητικές υποδομές, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία έχουν διατεθεί πόροι ύψους 224 εκατ. ευρώ. Αναλυτικά έχουν διατεθεί ως εξής:

-Ερευνητικές υποδομές: Εθνικές Ερευνητικές υποδομές σε ελληνικά ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα με 91 εκατ. ευρώ.

-Υποδομές Εμβληματικών Δράσεων: 64 εκατ. ευρώ, ναυπήγηση νέου ωκεανογραφικού ερευνητικού σκάφους και δημιουργία Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή.

-Υλοποίηση του προγράμματος Περιφερειακής Αριστείας, με 45 εκατ. για τις υποδομές ακριτικών, νησιωτικών περιφερειών και περιφερειών με χαμηλούς δείκτες στην Έρευνα & Καινοτομία.

-Παροχή εξοπλισμός μεγάλης αξίας ύψους 24 εκατ. ευρώ.

1.262 θέσεις για νέους επιστήμονες με το ΕΛΙΔΕΚ, στόχος οι 4.334 έως το 2022

Δεύτερο μεγάλο βήμα, είπε, ήταν η δημιουργία του ΕΛΙΔΕΚ, το brain gain στην πράξη, όπως τόνισε. Ο πρωθυπουργός επισήμανε ότι από τις δύο προκηρύξεις του ΕΛΙΔΕΚ δημιουργήθηκαν 1.262 θέσεις εργασίας για νέους επιστήμονες, με το στόχο του σχεδιασμού να αφορά για την περίοδο 2017-2022, 4.334 νέες θέσεις για υποψήφιους διδάκτορες, μεταδιδάκτορες και εξειδικευμένο προσωπικό. Παρέθεσε δε ενδιαφέροντα στοιχεία που προκύπτουν από τις απαντήσεις των 566 επιτυχόντων υποψηφίων διδακτόρων και των 188 επιτυχόντων μεταδιδακτόρων των πρώτων προκηρύξεων. Συγκεκριμένα:

-Το 34% των υποψηφίων διδακτόρων και το 17% των μεταδιδακτόρων ασχολούνταν με μη ερευνητικές δραστηριότητες και επανήλθαν στην Έρευνα εξαιτίας της χρηματοδότησης τους από το ΕΛΙΔΕΚ.

-Το 45% των υποψηφίων διδακτόρων θα έφευγε από τη χώρα αν δεν λάμβανε κάποια υποτροφία του ΕΛΙΔΕΚ.

-Το 79% των μεταδιδακτόρων προέρχονταν από ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας και 21% επέστρεψαν από αντίστοιχα ιδρύματα του εξωτερικού.

-Το 49% των μεταδιδακτόρων θα έφευγε από τη χώρα αν δεν λάμβανε την υποτροφία του ΕΛΙΔΕΚ.

-Το 72% των μεταδιδακτόρων που επέστρεψαν από το εξωτερικό, το αποφάσισαν εξαιτίας της χρηματοδότησης τους από το ΕΛΙΔΕΚ.

«Για μας αυτά τα στοιχεία είναι η απόδειξη ότι έχουμε βάλει ενα μικρό λιθαράκι είπε ο κ. Τσίπρας εξηγώντας ότι δεν θέλει να παρουσιάσει μια ωραιοποιημένη κατάσταση, ωστόσο ότι υπάρχουν οι δυνατότητες για ακόμα μεγαλύτερα βήματα. Σχολίασε με τη μορφή ερωτήματος γιατί προ κρίσης, όταν υπήρχε δημοσιονομικό περιθώριο να γίνουν επενδύσεις στην έρευνα, αυτό δεν έγινε.

«Να σταματήσουμε να υποτιμούμε τα ελληνικά πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, επιστήμονες

«Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε τώρα είναι να σταματήσουμε συλλογικά ως κοινωνία να υποτιμούμε τις δυνατότητες που έχουμε ως κοινωνία, που έχουμε ως χώρα και να υποτιμούμε το ίδιο μας το εκπαιδευτικό σύστημα, να υποτιμούμε τα ελληνικά πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα, τους ίδιους τους επιστήμονες και ερευνητές συνέχισε ο κ. Τσίπρας.

Παρατήρησε ότι αυτή ήταν μια γενικευμένη τάση τα προηγούμενα χρόνια η οποία λέει ότι εφόσον δεν μπορούμε να αναβαθμίσουμε το παραγόμενο εκπαιδευτικό έργο στα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια ας μην δουλέψουμε ή ας μην ψάξουμε να βρούμε πόρους για να τα ενισχύσουμε, αλλά ας επιτρέψουμε και τη δημιουργία ιδιωτικών.

«Εγώ είμαι αντίθετος σε αυτή τη λογική. Πιστεύω ότι και το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, με όλα τα προβλήματα και τις παθογένειες που έχει και πρέπει να δουλέψουμε για να το διορθώσουμε, από το δημοτικό ως το λύκειο, αλλά και τα ελληνικά πανεπιστήμια, έχουν σημαντικές δυνατότητες τις οποίες μπορούμε να αξιοποιήσουμε» τόνισε. «Κυρίως οφείλουμε» υπογράμμισε αντί να λέμε ευχολόγια κάθε φορά που συζητάμε για τους νέους που έφυγαν στο εξωτερικό, οφείλουμε τουλάχιστον να συνομολογήσουμε ότι πρέπει να αποτελέσει εθνικό στόχο και στρατηγική η Ελλάδα να γίνει και μπορεί να γίνει ένα hub καινοτομίας, έρευνας και νέας τεχνολογίας για να επισημάνει ότι τα κατάφεραν με σημαντικά αποτελέσματα που ίσως είχαν μικρότερες δυνατότητες από την Ελλάδα.

Αναφερθείς στην επίσκεψη του που είχε προηγηθεί στο παράρτημα της Tesla, της μεγάλης αυτοκινητοβιομηχανίας που παράγει ηλεκτρικά αυτοκίνητα, επισήμανε ότι επέλεξε ως τη μοναδική χωρα στην Ευρώπη την Ελλάδα για να φτιάξει τμήμα έρευνας, το οποίο ως επί το πλείστον ειναι στελεχωμένο από Έλληνες επιστήμονες, διδακτορικούς ή απόφοιτους κυρίως από το ΕΜΠ. Αυτό κάτι σημαίνει και πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν οι δυνατότητες, γιατί έχουμε αυτό το υψηλά εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό.

Δράσεις στήριξης της Καινοτόμου Επιχειρηματικότητας

Ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε στη συνάντηση που είχε κατά την ξενάγησή του, με ερευνητές που έχουν έδρα στον Δημόκριτο και έδωσαν μάχη για να κρατηθούν στην Ελλάδα φτιάχνοντας δικά τους εταιρικά σχήματα. Σε αυτό το σημείο μίλησε για τις δράσεις στήριξης της Καινοτόμου Επιχειρηματικότητας.Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στο πρόγραμμα «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ»

με το οποίο έγινε κατανομή δημόσιων πόρων ύψους 363 εκατ. ευρώ σε 576 ερευνητικά έργα, από τα οποία τα 414 αφορούν συνεργασίες επιχειρήσεων με δημόσιους ερευνητικούς φορείς. Από αυτό υπολογίζεται να δημιουργηθούν πάνω από 4.000 νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας. Η κυβέρνηση, είπε, προχωρά και σε νέα προκήρυξη του προγράμματος με συνολικό προϋπολογισμό 250 εκ. ευρώ, με την οποία θα δίνεται έμφαση στη στήριξη του στελεχιακού δυναμικού Τμημάτων R&D καινοτόμων επιχειρήσεων.

Επισήμανε ως εξίσου σημαντικό βήμα την ίδρυση, το 2016, του Υπερταμείου Επιχειρηματικών Συμμετοχών EquiFund για την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσω της δημιουργίας νεοφυών επιχειρήσεων και startups. Υπενθυμίζεται ότι το Equifund αποτελεί σύμπραξη του Ελληνικού Δημοσίου, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΙF) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIB) με ελάχιστο συνολικό επενδυτικό κεφάλαιο 300 εκατ. ευρώ (200 εκατ. ευρώ δημόσια δαπάνη). «Καινοτομία και Έρευνα πρέπει να είναι βασική στρατηγική επιλογή για να μπορέσουμε να στηρίξουμε και τα επόμενα βήματα που αφορούν την ελληνική οικονομία, την εκπαίδευση και τη νεα γενιά, σημείωσε εξάλλου.

Επέκταση του Τεχνολογικού Πάρκου Λεύκιππος με 40 εκατ.

Ο πρωθυπουργός επισήμανε τη συμφωνία με την EIB για τη συγχρηματοδότηση μαζί με το Δημόσιο, της επέκτασης του Τεχνολογικού Πάρκου Λεύκιππος στο campus του Δημοκρίτου, η οποία συνολικά θα κοστίσει 40 εκατομμύρια.

Καταπολέμηση γραφειοκρατίας και προβλημάτων εγγυοδοσίας

Ερευνητής που επέστρεψε στην Ελλάδα με το πρόγραμμα του ΕΛΙΔΕΚ έπειτα από 15 χρόνια στο εξωτερικό, έθεσε τα γραφειοκρατικά θέματα που αντιμετωπίζουν. Ο κ. Τσίπρας ανέφερε ότι στο επερχόμενο νομοσχέδιο του ΥΠΠΕΘ περιλαμβάνεται μία σειρά διατάξεων που έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν ένα ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της έρευνας και ταυτόχρονα διαφανές και πιστό στις βασικές αρχές του δημοσίου λογιστικού (ενδεικτικά αφορούν την ηλεκτρονική υποβολή δικαιολογητικών, την ανάληψη υποχρέωσης ανά κατηγορία δαπάνης και τη διευκόλυνση καταβολής δαπανών μετακίνησης). Στο νομοσχέδιο αναφέρθηκε εκτενέστερα ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, Κώστας Φωτάκης.

Σε ερώτημα αναφορικά με τα προβλήματα στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων που συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα εξαιτίας της αδυναμίας προσκόμισης εγγυητικής επιστολή για τις προκαταβολές, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην προώθηση της θέσπισης μηχανισμού εγγυοδοσίας από τη νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα μέσω ειδικού προγράμματος, που θα έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση των διαδικασιών στις πιστοποιήσεις δαπανών και στις εκταμιεύσεις των δόσεων.

Διαβάστε ακόμη