Σκοπιανό: Αυτοί είναι οι κυριότεροι σταθμοί από το 1991 μέχρι σήμερα

Το 1991 θεωρείται χρονιά ορόσημο για τις διπλωματικές σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τα Σκόπια, καθώς από τότε ξεκίνησε η συζήτηση γύρω από την ονομασία των Σκοπίων

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 10 λεπτά ┋

Κοινοβούλιο ΠΓΔΜ (AP Photo/Boris Grdanoski)

Σαν σήμερα, στις 4 Δεκεμβρίου 1991 το υπουργικό συμβούλιο υπό την προεδρία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη καταλήγει σε τρεις όρους για την αναγνώριση της πΓΔΜ: α) Να αλλάξει η ονομασία «Μακεδονία», β) Να αναγνωρίσει ότι δεν έχει εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας και γ) Να αναγνωρίσει ότι στην Ελλάδα δε υπάρχει «μακεδονική μειονότητα».

Τέσσερις μήνες νωρίτερα και συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο το 65% των Σκοπίων θέλει η χώρα να αποσχιστεί από τη Γιουγκοσλαβία, ενώ λίγο αργότερα ο Κίρο Γκλιγκόροφ αναλαμβάνει την προεδρία της νεοσύστατης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας». Στις 4 Νοεμβρίου ο Αντώνης Σαμαράς, υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, συναντάται στη Σερβία με τον Σλόμποταν Μιλόσεβιτς, ο οποίος προτείνει κοινά σύνορα Σερβίας - Ελλάδας (ουσιαστικά διχοτόμηση της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας»). Ο κ. Σαμαράς απορρίπτει την πρόταση αυτή.

Στις 17 Νοεμβρίου, η Βουλή της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» ψηφίζει το νέο Σύνταγμα της χώρας. Σε μήνυμά του ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης καλεί την ηγεσία της να σταματήσει την οικειοποίηση του μακεδονικού ονόματος και τις εδαφικές βλέψεις κατά ελληνικών περιοχών.

Στις 3 Δεκεμβρίου ο Γκλιγκόροφ με επιστολή του προς τους ξένους ηγέτες ζητεί τη διεθνή αναγνώριση της χώρας του ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Στις 16 Δεκεμβρίου 1991 με πρωτοβουλία της Γερμανίας, το το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδέχεται τη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, αναγνωρίζοντας ουσιαστικά την κρατική οντότητα της Κροατίας, της Σλοβενίας και της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας». Τα Σκόπια καλούνται να προσφέρουν συνταγματικές και πολιτικές εγγυήσεις στους γείτονές τους για τα εξής: α) Δεν έχουν εδαφικές διεκδικήσεις, β) Δεν ασκούν εχθρική προπαγάνδα, γ) Δεν χρησιμοποιούν ονομασία που υπονοεί εδαφικές διεκδικήσεις.

Τον Ιανουάριο του 1992 η πΓΔΜ υποβάλλει αίτημα ένταξης στον ΟΗΕ με την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας», ενώ λίγο αργότερα η Βουλγαρία την αναγνωρίζει επίσημα ως χώρα. Στις 15 Ιανουαρίου σύμφωνα με τη γνωμάτευση της επιτροπής Μπαντεντέρ (επιτροπή νομομαθών της ΕΟΚ), η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ικανοποιεί τις προϋποθέσεις για την αναγνώρισή της από την ΕΟΚ. Δύο μέρες μετά το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. αναθέτει στον προεδρεύοντα Πορτογάλο υπουργό Εξωτερικών Ζοάο Πινέιρο την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης για το όνομα. Ακόμη τα Σκόπια κάνουν έκκληση στους 12 υπουργούς Εξωτερικών της ΕΟΚ να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της, με το ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας»

Συμβούλιο πολιτικών αρχηγών στην Ελλάδα

Στις 18 Φεβρουαρίου 1992 συγκαλείται σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή για το θέμα των Σκοπίων. Μητσοτάκης, Παπανδρέου, Παπαρρήγα και Δαμανάκη, παρουσία του υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά, συμφωνούν για κοινή γραμμή πλεύσης, σε μια ονομασία που δεν θα περιέχει τη λέξη «Μακεδονία» ή παράγωγά της.

Τον Απρίλιο η πορτογαλική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δια του υπουργού Εξωτερικών Ζοζέ Πινέιρο, προτείνει συμβιβασμό με αποδοχή από την πλευρά της Ελλάδος μιας σύνθετης ονομασίας για το κράτος των Σκοπίων, με επικρατέστερη ονομασία «Νοβοματσεντόνια» («Νέα Μακεδονία»). Πρόκειται για το λεγόμενο «Πακέτο Πινέιρο», που προκαλεί διάσταση στις σχέσεις του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του Υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά.

Συμβούλιο πολιτικών αρχηγών και αποπομπή Σαμαρά

Στις 13 Απριλίου συγκαλείται για δεύτερη φορά το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών για το Μακεδονικό υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή και χωρίς την παρουσία της γ.γ. του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα. Αποφασίζεται να απορριφθεί το «πακέτο Πινέιρο» και η Ελλάδα να αναγνωρίσει το ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων μόνο αν τηρηθούν οι όροι της ΕΟΚ που συμφωνήθηκαν στις 16 Δεκεμβρίου 1991 και αν η ονομασία δεν περιλαμβάνει τη λέξη Μακεδονία ή παράγωγά της. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης απομακρύνει από το Υπουργείο Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά και το αναλαμβάνει ο ίδιος.

Στις 18 Μαίου ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρολάν Ντιμά αναφέρει ότι ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης του πρότεινε οι «12» να αναγνωρίσουν τα Σκόπια ως «Δημοκρατία του Βαρδάρη». Τον Ιούνιο η Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ στη Λισαβόνα αποφασίζει να μην αναγνωρίσει τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία, αποδεχόμενη τις ελληνικές θέσεις - προτάσεις.

Στις 28 Ιουνίου η κυβέρνηση της Δημοκρατίας των Σκοπίων απορρίπτει τον όρο που ζήτησε η Ελλάδα και έθεσε η ΕΟΚ, να αλλάξει το όνομά της, ώστε να αναγνωριστεί από την Κοινότητα. Στις 17 Αυγούστου ο σοσιαλδημοκράτης Μπράνκο Τσερβένκοφσκι αναλαμβάνει πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, ενώ στις 24 Αυγούστου η ΠΓΔΜ επιλέγει το δεκαεξάκτινο αστέρι της Βεργίνας σε κόκκινο φόντο ως σημαία της.

Παραιτείται από βουλευτής ο Σαμαράς

Στις 21 Οκτωβρίου ο υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς παραιτείται από βουλευτής της ΝΔ μετά τη διαφωνία του με την κυβέρνηση στο Μακεδονικό. Αιτία, η διαφαινόμενη στροφή του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη σε λύση διπλής ονομασίας. Την ίδια μέρα οι 11 εταίροι της Ελλάδας στην ΕΟΚ επικυρώνουν στο Μπέρμιγχαμ την απόφαση που έδινε στις αρχές της ΠΔΓΜ τη δυνατότητα να σφραγίζουν όλα τα εμπορικά έγγραφα με την ένδειξη «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Παπανδρέου: Η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί χώρα με το όνομα Μακεδονία

Στις 13 Νοεμβρίου ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ανδρέας Παπανδρέου δηλώνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αναγνωρίσει χώρα με τον όρο «Μακεδονία.

Στις 16 Νοεμβρίου εκδοτικός οίκος των Σκοπίων προβαίνει στην έκδοση μεγάλου μεγέθους χάρτη της λεγόμενης «Μεγάλης Μακεδονίας», στον οποίο περιλαμβάνονται ακόμη και νησιά του Αιγαίου.

Στις 11 Δεκεμβρίου η Βουλή των Σκοπίων αποφασίζει την αλλαγή της ονομασίας της ΠΓΔΜ σε «Δημοκρατία της Μακεδονίας - Σκόπια», ενώ μία μέρα μετά η Σύνοδος Κορυφής του Εδιμβούργου καλεί το Συμβούλιο Υπουργών να συνεχίσει να ασχολείται με το θέμα της αναγνώρισης των Σκοπίων στο πλαίσιο της απόφασης της Λισαβόνα.

Παράλληλα στις 26 Ιανουαρίου 1993 Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Ισπανία προτείνουν συμβιβαστική επίλυση του θέματος για την ονομασία της ΠΓΔΜ, με μέτρα «οικοδόμησης εμπιστοσύνης πλην ονόματος» (Πακέτο Πινέιρο). Στις 7 Φεβρουαρίου «Ως ακατάλληλη και αστεία» απορρίπτει ο Πρόεδρος της ΠΓΔΜ Κίρο Γκλιγκόροφ την πρόταση τριών ευρωπαϊκών χωρών, για ένταξη της δημοκρατίας του στον ΟΗΕ με το όνομα FYROM (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας).

Στις 11 Φεβρουαρίου το Ευρωκοινοβούλιο με ψήφισμά του τάσσεται υπέρ της εξεύρεσης λύσης στο ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, μέσω διαλόγου των δύο πλευρών, στο πλαίσιο της διαδικασίας διαιτησίας. Στις 12 Φεβρουαρίου ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος έχει ιδρύσει την Πολιτική Άνοιξη, ζητά δημοψήφισμα για την ζήτημα της ΠΓΔΜ.

Στις 13 Φεβρουαρίου ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δηλώνει ότι το όνομα που θα λάβει η ΠΓΔΜ δεν έχει μεγάλη σημασία, γιατί κανείς δεν θα το θυμάται σε 10 χρόνια, ενώ στις 19 του ίδιου μήνα τα Σκόπια ζητούν άδεια για να ανοίξουν προξενείο στην Ελλάδα. Στις 21 Φεβρουαρίου ο Τούρκος Πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ κατηγορεί τους Έλληνες για «σοβινισμό», αναφορικά με το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων.

Η ελληνική κυβέρνηση στις 25 Μαρτίου δηλώνει ότι η ΠΓΔΜ αποδέχθηκε σχέδιο απόφασης του ΟΗΕ, που προβλέπει διαδικασία επίλυσης του ζητήματος της ονομασίας του γειτονικού κράτους, υπό τους Όουεν και Βανς (πρώην υπουργοί Εξωτερικών Μεγάλης Βρετανίας και ΗΠΑ, αντίστοιχα). Περιλαμβάνει την υιοθέτηση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, τη διαιτησία για το οριστικό όνομα και την ένταξη της δημοκρατίας αυτής στον ΟΗΕ υπό το προσωρινό όνομα ΠΓΔΜ.

Στις 29 Μαρτίου υποβάλλει την παραίτησή του από βουλευτής ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Ράλλης εξαιτίας των κινήσεων της κυβέρνησης στο Μακεδονικό. Στις 7 Απριλίου με την απόφαση 817 του Συμβουλίου Ασφαλείας, το κράτος των Σκοπίων γίνεται δεκτό στον ΟΗΕ χωρίς σημαία και με το όνομα Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ , FYROM στα Αγγλικά).

Στις 14 Μαίου κατατίθεται το σχέδιο των διαμεσολαβητών Βανς και Όουεν, που προτείνουν την ονομασία «Νέα Μακεδονία», ενώ στις 28 Μαίου την άρνηση της Ελλάδας στο σχέδιο Βανς - Όουεν για το ζήτημα της ΠΓΔΜ, επειδή δεν επιτεύχθηκε συμφωνία στο θέμα της ονομασίας, γνωστοποιεί στον Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπούτρος Γκάλι ο ειδικός απεσταλμένος της κυβέρνησης, πρέσβης Γιώργος Παπούλιας.

Στις 30 Μαίου τα Σκόπια δεν αποδέχονται το νέο συμβιβαστικό σχέδιο των διεθνών μεσολαβητών Βανς - Όουεν, το οποίο πρότεινε το όνομα «Νέα Μακεδονία».

Στις 4 Ιουνίου ο πρόεδρος Κίρο Γκλιγκόροφ απορρίπτει πρόταση του προέδρου της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς να επιλυθεί η διαφορά μεταξύ Σκοπίων και Αθήνας με την επονομασία της Δημοκρατίας «Σλαβομακεδονία».

Στις 25 Ιουνίου η ελληνική κυβέρνηση εκφράζει την απογοήτευσή της για την αναγνώριση των Σκοπίων από την Ουκρανία, ενώ στις 13 Οκτωβρίου η Κίνα είναι η πρώτη μεγάλη δύναμη που αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα («Δημοκρατία της Μακεδονίας»).

Στις 16 Ιουνίου τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία και Δανία αναγνωρίζουν διπλωματικά τα Σκόπια με το όνομα Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM). Παράλληλα στις 21 Δεκεμβρίου η Ιαπωνία αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα.

Η Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995

Από τα μέσα του 1995 άρχισε να διαφαίνεται στον ορίζοντα η προοπτική επίτευξης μιας συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΠΓΔΜ. Εν τέλει κάτι τέτοιο έγινε πραγματικότητα έπειτα από έντονες διεργασίες αλλά και εμπλοκή των ΗΠΑ. Ωστόσο επειδή υπήρξε αδυναμία οριστικής συμφωνίας επιλέχθηκε η οδός της Ενδιάμεσης Συμφωνίας που υπογράφηκε στη Νέα Υόρκη στις 13 Σεπτεμβρίου 1995 από τους υπουργούς Εξωτερικών Παπούλια και Τσερβενκόφσκι.

Οι επαφές του 2008

Το 2008 ο ειδικός μεσολαβητής του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς, καταθέτει συμβιβαστική πρόταση με σύνθετη ονομασία, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Την επόμενη ημέρα η Ντόρα Μπακογιάννη ενημερώνει για τις εξελίξεις τους πολιτικούς αρχηγούς. Η πρόταση αυτή δεν έχει δοθεί επίσημα στη δημοσιότητα, ωστόσο στοιχεία της διέρρευσαν στον Τύπο.

Η ελληνική θέση όπως διατυπώθηκε τότε ήταν σύνθετη ονομασία της ΠΓΔΜ με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα ισχύει έναντι όλων και με παράλληλη τροποποίηση του συντάγματος για την αντιμετώπιση του αλυτρωτισμού. Συμφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές δεν υπήρξε μέχρι που φτάσαμε στο 2018

Το 2018 ξεκίνησε νέος γύρος επαφών ανάμεσα σε Ελλάδα και ΠΓΔΜ με διαμεσολαβητή τον Μάθιου Νίμιτς. Εν τέλει έπειτα από συνεχείς επαφές στις 17 Ιουνίου ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας και ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ υπογράφουν τη Συμφωνία των Πρεσπών, που αφορά στην ονομασία της γειτονικής χώρας.

Αυτές τις μέρες συζητείται στη Βουλή των Σκοπίων η αλλαγή του Συντάγματος, ενώ όταν ολοκληρωθεί η Συνταγματική Αναθεώρηση η Συμφωνία θα έρθει προς κύρωση από την ελληνική Βουλή.

Διαβάστε ακόμη