| Κόσμος | 10.01.2023 21:00

Γλυπτά του Παρθενώνα - Προκλητικό βρετανικό δημοσίευμα: «Ο Έλγιν απέκτησε τα μάρμαρα εντελώς νόμιμα»

«Λάδι» στη φωτιά βάζει δημοσίευμα του βρετανικού περιοδικού «The Spectator» το οποίο έχει τίτλο: «Τα Ελγίνεια μάρμαρα και η σήψη της αποαποικιοποίησης». Σε αυτό ο ιστορικός Ζαρίρ Μασάνι αναφέρει πως την εποχή που ο λόρδος Έλγιν πήρε τα Γλυπτά του Παρθενώνα, το 1802, ο Παρθενώνας ήταν ένα ξεχασμένο ερείπιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ παράλληλα σημειώνει ότι «τα απέκτησε εντελώς νόμιμα».

Επιπλέον σημειώνει πως δεν υπάρχει απόδειξη ότι οι σύγχρονοι Έλληνες κατάγονται από τους Αθηναίους που ζήτησαν να κατασκευαστεί ο Παρθενώνας, ούτε από τους σκλάβους που τον έφτιαξαν καθώς υπήρξε μεγάλη μετακίνηση και μίξη πληθυσμών στο διάβα του χρόνου.

«Ο Έλγιν απέκτησε τα μάρμαρα εντελώς νόμιμα, με επίσημη άδεια από την οθωμανική κυβέρνηση, τα μετέφερε στο Λονδίνο με προσωπικό κόστος 5 εκατομμυρίων λιρών σε σημερινά χρήματα και αργότερα τα πούλησε, πάλι εντελώς νόμιμα, στη βρετανική κυβέρνηση, η οποία τα δώρισε στο Βρετανικό Μουσείο. Όλες αυτές οι συναλλαγές καταγράφονται σε σχετικά έγγραφα, και το νέο ελληνικό έθνος, που ιδρύθηκε με τη βρετανική βοήθεια, δεν διεκδίκησε τα αντικείμενα μέχρι μισό αιώνα αργότερα», γράφει σε άλλο σημείο.

Ολόκληρο το άρθρο του βρετανικού περιοδικού

«Η προτεινόμενη επιστροφή στην Ελλάδα, με τη μορφή δανεισμού, ορισμένων από τα πιο εμβληματικά αντικείμενα του Βρετανικού Μουσείου, τα Ελγίνεια μάρμαρα, είναι ένα μέτρο του πόσο μακριά έχει φτάσει η εκστρατεία "αποαποικιοποίησης" στην πλύση εγκεφάλου των φυλάκων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ελληνική κυβέρνηση, η οποία εξακολουθεί να διεκδικεί τη νόμιμη ιδιοκτησία, δεν θα επιστρέψει ποτέ πρόθυμα ένα τέτοιο δάνειο, και όλοι γνωρίζουμε ότι η κατοχή είναι τα εννέα δέκατα του νόμου.

Η τρέχουσα συμφωνία, η οποία έχει σχεδιαστεί για να παρακάμψει τους κανόνες που εμποδίζουν τα βρετανικά μουσεία να παραχωρούν τους εθνικούς μας θησαυρούς, έχει μεσολαβήσει από τον πρώην υπουργό Πολιτισμού Lord Vaizey και τον πρώην καγκελάριο George Osborne, ο οποίος είναι τώρα πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου, αλλά οι λεπτομέρειές της δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί. Αυτό που απουσιάζει αξιοσημείωτα από αυτήν μέχρι στιγμής είναι οποιεσδήποτε εγγυήσεις για την επιστροφή του δανείου ή, παρά τους ισχυρισμούς περί αμοιβαιότητας, ποια ακριβώς ισοδύναμα ελληνικά αντικείμενα θα πάρουμε σε αντάλλαγμα.

Η νομιμότητα των ελληνικών αξιώσεων για τα μάρμαρα είναι στην καλύτερη περίπτωση αμφίβολη. Οι ζωφόροι από τον Παρθενώνα της Αθήνας, που χτίστηκε κυρίως από σκλάβους το 500 π.Χ., φέρονται να "κλάπηκαν" από τον συλλέκτη έργων τέχνης, αρχαιοκάπηλο κόμη του Έλγιν το 1802, ενώ ήταν Βρετανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη. Ο Παρθενώνας εκείνη την εποχή ήταν ένα παραμελημένο ερείπιο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, τον τότε διεθνώς αναγνωρισμένο ηγεμόνα της σημερινής Ελλάδας, η οποία δεν είχε νομική ύπαρξη ως κράτος μέχρι 30 χρόνια αργότερα. Ο Παρθενώνας είχε χρησιμοποιηθεί ως αποθήκη πυρομαχικών και είχε υποστεί σοβαρές ζημιές από εκρήξεις. Όταν έφθασε ο Λόρδος Έλγιν, ο χώρος κανιβαλιζόταν από Τούρκους δραγάτες που πουλούσαν κομμάτια του ως αναμνηστικά στους τουρίστες.

Ο Έλγιν απέκτησε τα μάρμαρα εντελώς νόμιμα, με επίσημη άδεια από την οθωμανική κυβέρνηση, τα μετέφερε στο Λονδίνο με προσωπικό κόστος 5 εκατομμυρίων λιρών σε σημερινά χρήματα και αργότερα τα πούλησε, πάλι εντελώς νόμιμα, στη βρετανική κυβέρνηση, η οποία τα δώρισε στο Βρετανικό Μουσείο. Όλες αυτές οι συναλλαγές καταγράφονται σε σχετικά έγγραφα, και το νέο ελληνικό έθνος, που ιδρύθηκε με τη βρετανική βοήθεια, δεν διεκδίκησε τα αντικείμενα μέχρι μισό αιώνα αργότερα. Οι περισσότερες αναδρομικές νομικές αξιώσεις, όπως γνωρίζουμε, παραγράφονται. Αλλά πέρα από τη νομιμότητα, η ηθική τέτοιων διεκδικήσεων, που υποστηρίζονται από τους σημερινούς "αποαποικιοκράτες" μας, είναι εξαιρετικά ύποπτη. Κατ' αρχάς, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο πληθυσμός της σύγχρονης Ελλάδας, μετά από δυόμισι χιλιετίες, μπορεί νομίμως να διεκδικήσει την καταγωγή του είτε από τους δούλους που έχτισαν τον Παρθενώνα είτε από τους Αθηναίους ηγεμόνες που τον παρήγγειλαν. Οι πληθυσμοί έχουν μεταναστεύσει, αναμειχθεί και μεταβληθεί σε όλο τον κόσμο εδώ και χιλιετίες, οπότε λίγοι από εμάς μπορούν να διεκδικήσουν δικαιώματα με βάση τη γεωγραφική ή εθνοτική συνέχεια από την αρχαιότητα.

Υπάρχει ένα ευρύτερο ηθικό ζήτημα. Ήταν οι Ευρωπαίοι και συχνά Βρετανοί εξερευνητές, αρχαιολόγοι, συντηρητές και συλλέκτες έργων τέχνης, όπως ο Λόρδος Έλγιν, που ανακάλυψαν και διέσωσαν γραφικά κλασικά ερείπια από την αφάνεια, την παραμέληση και την καταστροφή στα περισσότερα μέρη του πλανήτη. Συχνά, μέσω της "πολιτιστικής οικειοποίησης" τους από αυτούς τους Ευρωπαίους κλασικιστές, ανατολιστές, αιγυπτιολόγους και αφρικανιστές, τους οποίους οι "αποαποικιοκράτες" μας καταγγέλλουν, ντόπιοι όπως εγώ έμαθαν για τη δική μας κλασική κληρονομιά και πώς να εκτιμούν τα λείψανά της.

Μια δυσάρεστη πραγματικότητα που πρέπει να αναγνωρίσουμε είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας, της Αφρικής, της Αμερικής και της Αυστραλασίας δεν είχε κανενός είδους μουσεία για τη διατήρηση των αρχαιοτήτων, μέχρι που ήρθαν οι Ευρωπαίοι να τα ιδρύσουν και να κάνουν ανασκαφές, να ερευνήσουν και να διαφυλάξουν τα αντικείμενα που απολαμβάνουμε σήμερα. Στην Ινδία, απ' όπου κατάγομαι, είτε λατρεύαμε τα είδωλα είτε τα πετούσαμε αν ήταν παλιά και κατεστραμμένα. Τα θαυμάσια μάρμαρα του Αμραβάτι, που εκτίθενται επίσης στο Βρετανικό Μουσείο, διασώθηκαν από Βρετανούς αξιωματούχους από μια αρχαία βουδιστική στούπα που κανιβαλιζόταν από ντόπιους οικοδόμους.

Μια ακόμη πιο αμφίβολη ηθική ισχύει για τις δυτικές συλλογές χάλκινων αντικειμένων από το Μπενίν, η επιστροφή των οποίων στη Νιγηρία μπορεί επίσης να είναι επικείμενη. Αποκτήθηκαν ως απολύτως νόμιμα λάφυρα από μια βρετανική στρατιωτική αποστολή για να τιμωρηθεί ο βασιλιάς του Μπενίν για τη βάναυση δολοφονία μιας άοπλης βρετανικής αντιπροσωπείας. Το βασίλειο του Μπενίν ήταν ένα ασυνήθιστα σκληρό, τυραννικό καθεστώς για τα αφρικανικά δεδομένα, διαβόητο για βιαιότητες που κυμαίνονταν από την εκτεταμένη δουλεία μέχρι τις πιο φρικιαστικές μορφές τελετουργικών, μαζικών ανθρωποθυσιών, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών. Τα αιματοβαμμένα χάλκινα αντικείμενα, στα οποία οι δυτικοί συλλέκτες έχουν δώσει τη σημερινή οικονομική τους αξία, κατασκευάστηκαν από ορείχαλκο που κυριολεκτικά αποκτήθηκε από το Μπενίν σε αντάλλαγμα για τους σκλάβους. Μια απογοητευτική σκέψη ίσως για τους "αποαποικιοκράτες", οι οποίοι τόσο ανυπομονούν να τα επιστρέψουν στους απογόνους των ηγεμόνων του Μπενίν, αλλά όχι στους σκλάβους των οποίων το χρήμα του αίματος αντιπροσωπεύουν».

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ