Όσα θα θέλατε να μάθετε για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη και διστάζατε να ρωτήσετε - Οκτώ βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις για το θέμα των ημερών

Πίσω στα δικά τους... Ακούτε· κάποιοι γνωρίζετε κάποιοι όχι. Όσα θα θέλατε να μάθετε για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη και διστάζατε να ρωτήσετε – Οκτώ βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις για το θέμα των ημερών, που μονοπωλεί την επικαιρότητα.

Οι αυτοδιοικητικές εκλογές τελείωσαν, ο Μεγάλος Περίπατος… πήγε περίπατο και οι κάμερες (και) στην Ελλάδα στρέφονται και πάλι στο ηφαίστειο που ξύπνησε - αιφνιδίως δεν το λες - στη Μέση Ανατολή.

Και κάθεσαι και απολαμβάνεις έναν πρωινό καφέ, με τα μάτια να ταξιδεύουν στη θάλασσα και το νου να βυθίζεται σε καλοκαιρινές εικόνες και πίσω σου, από παρέες που «γνωρίζουν» το Μεσανατολικό όπως το My Styles Rocks, ακούς ό,τι πιο άστοχο, παράδοξο και αντιφατικό· κουβέντες από ημιμαθείς που «γνωρίζουν άριστα» έως τους «κάτι έχουμε ακούσει» και τους προσφάτως «ενημερωμένους», που το μόνο που γνωρίζουν από Μέση Ανατολή είναι ο Λόρενς της Αραβίας κι αυτόν ξεχνούν αν τον «έπαιξε» ο Πίτερ Ο'Τουλ ή ο Στιβ ΜακΚουίν… Λοιπόν, για να απαντήσουμε στις βασικές ερωτήσεις που προέκυψαν από το προπερασμένο Σαββατοκύριακο, όταν η Χαμάς εισέβαλλε στο Ισραήλ θα καταγράψουμε, απλά και κατανοητά, τα παρακάτω:

1.Τι ήταν εκείνο που προκάλεσε τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου;

«Είμαστε σε πόλεμο», δήλωσε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, λίγες ώρες αφότου η Χαμάς άρχισε την αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Ο ισραηλινός στρατός άμεσα εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές στη Λωρίδα της Γάζας ως απάντηση στην μεγάλης κλίμακας επίθεση παλαιστινίων μαχητών. Σύμφωνα με αναλυτές, οι κύριοι λόγοι για τους οποίους η Χαμάς χτύπησε τώρα το Ισραήλ μπορεί να είναι (και) οι εσωτερικές πολιτικές διαμάχες του Ισραήλ, η προσέγγιση με χώρες της Μέσης Ανατολής (Η Σαουδική Αραβία ήταν πολύ κοντά στο να αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ), αλλά και η μακροχρόνια επιθετική τακτική των Ισραηλινών κατά των Παλαιστινίων.

Η προσέγγιση μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών χωρών αντίκειται στα συμφέροντα του Ιράν, το οποίο βοηθά να εξοπλιστούν πολλές από τις ριζοσπαστικές οργανώσεις στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της Χαμάς.
Η επίθεση στο Ισραήλ ήρθε ακριβώς 50 χρόνια μετά την εισβολή από συριακά και αιγυπτιακά στρατεύματα και τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Συμβολισμός; Μπορεί. Το σίγουρο είναι ότι οι Παλαιστίνιοι έπιασαν «στον ύπνο» η πιο σωστά πάνω σε γιορτές και πανηγύρια τους Ισραηλινούς που γιόρταζαν το Σιμτσάτ Τορά (τελευταία ημέρα της γιορτής του Σουκότ - Το Σουκότ, μαζί με το Πεσάχ και το Σσαβουότ, είναι οι τρείς γιορτές προσκυνήματος, Σσελοσσά Ρεγκαλίμ, όπως ονομάζονται, κατά την διάρκεια των οποίων οι Εβραίοι ανέβαιναν με τα πόδια μέχρι την Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσουν τον Κύριο στον Ναό Του), και συνέπεσε όχι μόνο με το εβραϊκό Σάββατο, που τα πάντα είναι «κλειστά», αλλά και την επομένη της 50ής επετείου από την έναρξη του Πολέμου του Γιομ Κιπούρ.

2. Απέτυχαν οι υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ;

Το Ισραήλ έχει αδιαμφισβήτητα τις πλέον ενημερωμένες, εξειδικευμένες και καλύτερα χρηματοδοτούμενες υπηρεσίες πληροφοριών στη Μέση Ανατολή, με πράκτορες ακόμα και εντός των παλαιστινίων μαχητών, αλλά και σε θέσεις – κλειδιά στον Λίβανο, τη Συρία και αλλού. Ωστόσο, η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου αιφνιδίασε το Ισραήλ.

Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του BBC στη Μέση Ανατολή Φρανκ Γκάρντνερ: πρόκειται για αποτυχία των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας. «Με τις συνδυασμένες προσπάθειες της Shin Bet (Υπηρεσία Ασφαλείας του Ισραήλ), της Μοσάντ (κύρια οργάνωση συγκέντρωσης και ανάλυσης πληροφοριών του Ισραήλ), των εξωτερικών κατασκοπευτικών υπηρεσιών και όλων των  αμυντικών δυνάμεων του Ισραήλ, είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι ουδείς έδειξε να γνωρίζει τα της επίθεσης της Χαμάς», σχολίασε ο Γκάρντνερ. Κάποιοι επισημαίνουν και την αδιαφορία του Νετανιάχου σε διάσπαρτες πληροφορίες για επικείμενο χτύπημα.

3. Πότε προέκυψε η σύγκρουση μεταξύ Παλαιστίνης και Ισραήλ;

Η διαμάχη για το έδαφος χρονολογείται από τη δεκαετία του 1920, όταν οι Εβραίοι άρχισαν να έρχονται στο Ισραήλ ως αποτέλεσμα των αντιεβραϊκών πογκρόμ στην τσαρική Ρωσία και αργότερα λόγω της έξαρσης του αντισημιτισμού στην Ευρώπη. Εκείνη την εποχή, η χώρα κατοικούνταν από Παλαιστίνιους (αρχικά όλοι οι κάτοικοι αυτής της επικράτειας, είτε αραβικής είτε εβραϊκής καταγωγής, χαρακτηρίζονταν ως Παλαιστίνιοι). Στη δεκαετία του 1920 άρχισαν να παρατηρούνται συγκρούσεις και έλευση προσφύγων από την Ευρώπη και άλλα μέρη του κόσμου.

Τα δύο εδάφη της σημερινής Παλαιστίνης: η Λωρίδα της Γάζας και η Δυτική Όχθη, χωρίζουν το έδαφος του Ισραήλ. Σήμερα, η Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται υπό τον έλεγχο του κινήματος της Χαμάς και η Δυτική Όχθη υπό τον έλεγχο της Φατάχ.

Η Χαμάς, η οποία από το 2007 κατέχει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας, επιτίθεται επανειλημμένως στο Ισραήλ με ρουκέτες και όλμους. Το Ισραήλ αντιδρά με σκληρές αντεπιθέσεις: βασίζεται σε έναν τεράστιο αμυντικό μηχανισμό και χρησιμοποιεί στρατιωτική δύναμη στα σύνορα για να περιορίσει την αποστολή προμηθειών και τη μετακίνηση αμάχων.

Και για να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα: οι δύο λαοί, Εβραίοι και Άραβες, ήρθαν μεταγενέστερα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου· η περιοχή αυτή δεν ονομαζόταν Παλαιστίνη αλλά «Ρετζένου», όπως την ονόμαζαν οι Αιγύπτιοι, ή «Χαναάν», όπως την αποκαλούσαν οι Ισραηλίτες. Τον τόπο αποίκισαν κατά την 2η χιλιετία π.Χ. Πελασγοί που προέρχονταν από τα Κρητικά παράλια· οι Εβραίοι τους ονόμαζαν Φιλισταίους και οι Αιγύπτιοι «Πελεσέτ» και από το όνομα εκείνο προήλθε η «Παλαιστίνη». Το όνομα Παλαιστίνη χρησιμοποιήθηκε αιώνες μετά από Έλληνες και Ρωμαίους για να προσδιοριστεί η γεωγραφικά περιοχή και έτσι όσοι κατοικούσαν εκεί (συμπεριλαμβανομένων) και Εβραίων ονομάστηκαν Παλαιστίνιοι. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι το επίθετο «Παλαιστίνιος», δεν αποτελεί εθνικό προσδιορισμό, αλλά γεωγραφικό. Αυτά εν συντομία και κάτι ακόμα: το αφήγημα ότι οι «κακοί» Εβραίοι ήρθαν το 1948 και απώθησαν τους «καλούς» Παλαιστίνιους για να ιδρύσουν το κράτος του Ισραήλ δεν ευσταθεί. Πριν από την αυγή του 20ου αιώνα, Εβραίοι μετοίκησαν σε εκείνα τα μέρη και δημιουργούσαν κοινότητες.

4. Ποιοι είναι οι Παλαιστίνιοι και πού βρίσκεται η Παλαιστίνη;

Συνολικά, υπάρχουν περίπου 14 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι στον κόσμο. Η πλειοψηφία είναι σουνίτες μουσουλμάνοι, αν και μια σημαντική μειοψηφία ασπάζεται τη χριστιανική πίστη. Οι Παλαιστίνιοι ζουν κυρίως στη Λωρίδα της Γάζας και στη Δυτική Όχθη, αλλά και στο Ισραήλ, την Ιορδανία και τμήματα του νότιου Λιβάνου και της Συρίας. Υπάρχουν επίσης σημαντικές παλαιστινιακές κοινότητες σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η ανεξαρτησία του Κράτους της Παλαιστίνης ανακηρύχθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1988. Η Παλαιστίνη σήμερα αποτελείται από δύο εδάφη: τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. Σε ψηφοφορία στον ΟΗΕ, 138 από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ αναγνώρισαν κυριαρχικά δικαιώματα της Παλαιστίνης στην περιοχή.

5. Τι είναι η Λωρίδα της Γάζας;

Η Λωρίδα της Γάζας είναι μια περιοχή μήκους 41 χιλιομέτρων και πλάτους 10 χιλιομέτρων που βρίσκεται ανάμεσα στο Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Η Λωρίδα της Γάζας είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη στον κόσμο: εκεί ζουν 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως Παλαιστίνιοι. Το Ισραήλ ελέγχει τον εναέριο χώρο, την ακτογραμμή του, την παροχή νερού, ηλεκτρισμού, τροφίμων και ιατρικών προμηθειών. Και κάτι που πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα: δεν είναι όλοι οι Παλαιστίνιοι που ζουν στη Λωρίδα της Γάζας τρομοκράτες! Οι περισσότεροι από τους κατοίκους στη Λωρίδα της Γάζας, ζουν ανάμεσα στα ατσάλινα σαγόνια μια μέγγενης: από τη μια μεριά οι τρομοκράτες που τους καταπιέζουν και από την άλλη το Ισραήλ που τους σφυροκοπάει ως εν δυνάμει εχθρούς.

6.Τι είναι η Χαμάς;

Η Χαμάς με λίγες λέξεις είναι μια παλαιστινιακή τρομοκρατική ομάδα που ελέγχει απόλυτα τη Λωρίδα της Γάζας· έχει «ορκιστεί» για την εξόντωση του Ισραήλ και θέλει να επιβάλει στην περιοχή την ισλαμική κυριαρχία· χωρίζεται σε δύο σκέλη, το πολιτικό και το στρατιωτικό. Η Χαμάς έχει ήδη εμπλακεί σε αρκετές ένοπλες συγκρούσεις με το Ισραήλ από τότε που ανέλαβε την εξουσία στη Γάζα το 2007.

«Η Χαμάς έχει πολύ υψηλότερο επίπεδο υποστήριξης από εκείνο της Φατάχ, η οποία ελέγχει τη Δυτική Όχθη. Και ο λόγος είναι ότι, σε αντίθεση με τη διεφθαρμένη Φατάχ, η Χαμάς αυτοαποκαλείται ως απελευθερωτής του παλαιστινιακού έθνους ενάντια στην ισραηλινή κατοχή και ενάντια στην ισραηλινή κυριαρχία», εξηγεί ο Jakub Zahora καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κάρλοβι της Πράγας.

Η Χαμάς ή πιο σωστά: η στρατιωτική της πτέρυγα, θεωρεί το Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Μεγάλη Βρετανία τρομοκρατικές δυνάμεις. Η Χαμάς υποστηρίζεται από το Ιράν, το οποίο τη χρηματοδοτεί και της παρέχει όπλα και εκπαίδευση.

7. Ποια είναι η πολιτική κατάσταση του Ισραήλ;

Τους τελευταίους μήνες, η ισραηλινή κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει περιέλθει σε βαθιά κοινωνική και πολιτική κρίση. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους τους τελευταίους μήνες για να διαμαρτυρηθούν ενάντια σε έναν αμφιλεγόμενο νόμο που περιορίζει τις εξουσίες του Ανώτατου Δικαστηρίου και δυναμώνει την κυβέρνηση.

Το σημερινό Υπουργικό Συμβούλιο του πρωθυπουργού Νετανιάχου έχει χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως το πιο θρησκευτικό και το πιο ακραία συντηρητικό στην ιστορία του Ισραήλ. «Το Ισραήλ βρίσκεται σε πολιτική και κοινωνική κρίση εδώ και αρκετούς μήνες - κυβερνούν υπουργοί, που έχουν από μηδενική έως ελάχιστη εμπειρία με τα στρατιωτικά θέματα και γενικά με τα θέματα ασφάλειας. Η ισραηλινή κοινωνία βρίσκεται σε αταξία», συνοψίζει την κατάσταση η Ιρένα Καλχουσόβα, διευθύντρια του Κέντρου Ισραηλινών Σπουδών Herzel στο Πανεπιστήμιο της Πράγας.

8. Ποια θα είναι η πιθανή εξέλιξη;

Τα σύνορα με τη Γάζα φέρεται να είναι πλέον ασφαλή για τους Ισραηλινούς έπειτα από εντατικές αεροπορικές επιδρομές. Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι άφησε πίσω του περισσότερα από 1.500 πτώματα μαχητών της Χαμάς. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περισσότεροι από 187.000 Παλαιστίνιοι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Οι αριθμοί αυξάνονται συνεχώς. Ο διοικητής των μαχητών της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ κάλεσε τους Παλαιστίνιους να συμμετάσχουν στην επιχείρηση των μαχητών για τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής. Σύμφωνα με το BBC, αυτό που έχει σημασία τώρα είναι αν οι Παλαιστίνιοι στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ ή αλλού στην περιοχή ακολουθήσουν το κάλεσμά του.

Αν η σύρραξη συνεχιστεί, θα μπορούσε να λάβει μέρος και η λιβανέζικη μαχητική ομάδα Χεζμπολάχ και τότε ίσως να υπάρξει μια επέκταση του πολέμου στην περιοχή. Περιμένουμε.

«Ο κόσμος δεν θα τελειώσει αύριο. Όλες αυτές οι ειδήσεις είναι μια επινόηση....», έχει γράψει ο παλαιστίνιος ποιητής Mahmoud Darwish. Μακάρι να ήταν επινόηση οι ειδήσεις, σίγουρα όμως, ο κόσμος δεν θα τελειώσει αύριο…