┋ Κόσμος ┋ 19.04.2019 17:10

Χριστιανικά χειρόγραφα χιλιάδων ετών ψηφιοποιούνται για πρώτη φορά

Με τη συμμετοχή ελληνικής επιστημονικής ομάδας

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά ┋

Αρχαία χριστιανικά χειρόγραφα/(AP Photo/Bram Janssen)

Στην Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, στους πρόποδες του όρους Σινά της Αιγύπτου, η σιγή στη βιβλιοθήκη διακόπτεται μόνο από τον χαμηλό ήχο ενός ηλεκτρικού μουρμουρίσματος, καθώς ένα πρώιμο χειρόγραφα βυθίζεται σε πράσινο φως.

Μια ομάδα από την Ελλάδα φωτογραφίζει χιλιάδες ευαίσθητα χειρόγραφα, ανάμεσά τους ορισμένα από τα πιο πρώιμα αντίγραφα των ευαγγελίων, χρησιμοποιώντας μια πολύπλοκη διαδικασία που περιλαμβάνει τη λήψη εικόνων σε κόκκινο, πράσινο και κυανό φως και τη συγχώνευσή τους με λογισμικό ηλεκτρονικού υπολογιστή προκειμένου να δημιουργηθεί μια μοναδική υψηλής ποιότητας έγχρωμη εικόνα. Υπάρχει μια εμφανής αίσθηση επείγοντος στην αποστολή.

Αν και η μονή έχει επιβιώσει πολλών πολέμων στη μακραίωνη ιστορία της, βρίσκεται σε μια περιοχή όπου ισλαμιστές μαχητές έχουν καταστρέψει αναρίθμητα τεχνουργήματα και έγγραφα στη Συρία και στο Ιράκ. Οι χριστιανικές εκκλησίες της Αιγύπτου έχουν τεθεί επίσης στο στόχαστρο από τους ισλαμιστές στο τραχύ και αραιοκατοικημένο βόρειο Σινά.

«Η Ιερά Μόνη του όρους Σινά -που είναι τμήμα της ανατολικής ορθόδοξης Εκκλησίας- βρίσκεται στο ασφαλέστερο νότιο μισό της χερσονήσου του Σινά. Αλλά το 2017, το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για επίθεση σε κοντινό στη μονή σημείο ελέγχου της αιγυπτιακής αστυνομίας, κατά την οποία ένας αστυνομικός σκοτώθηκε.

«Η αναταραχή που επικρατεί στους καιρούς μας απαιτεί μια γρήγορη ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος», λέει ο καθηγούμενος της μονής και αρχιεπίσκοπος Σινά Δαμιανός στο Reuters μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Ο σκοπός είναι να δημιουργηθεί το πρώτο ψηφιακό αρχείο όλων των 4.500 χειρογράφων της βιβλιοθήκης, ξεκινώντας από περίπου 1.100 στη συριακή και αραβική γλώσσα, τα οποία είναι ιδιαίτερα σπάνια.

Η εργασία αυτή μπορεί να πάρει περισσότερα από δέκα χρόνια, χρησιμοποιώντας ψηφιακές κάμερες και σειρές ηλεκτρονικών υπολογιστών μαζί με πολύπλοκες βάσεις στήριξης που έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίξουν πιο ευαίσθητα χειρόγραφα.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε πέρυσι και έχει ανατεθεί στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Early Manuscript Electronic Library (EMEL), σε συνεργασία με τη μονή και τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες. Η Βιβλιοθήκη του UCLA ανέφερε ότι θα ξεκινήσει τη διαδικτυακή δημοσίευση των χειρογράφων, σε πλήρες χρώμα, από το φθινόπωρο του 2019.

«Αυτή η βιβλιοθήκη είναι ένα αρχείο της ιστορίας του χριστιανισμού και των γειτόνων του στον μεσογειακό κόσμο και ως εκ τούτου ενδιαφέρει τις κοινότητες σε όλο τον κόσμο που βρίσκουν εκεί την ιστορία τους», δήλωσε ο Μάικλ Φελπς, Διευθυντής της Ηλεκτρονικής Βιβλιοθήκης Πρώιμων Χειρογράφων, στο Reuters.

Η μονή βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Σινά, όπου σύμφωνα με την παράδοση ο Μωυσής έλαβε τις Δέκα Εντολές. Η UNESCO έχει κατατάξει την περιοχή στους τόπους Παγκόσμιας Κληρονομιάς, επικαλούμενη το ιερό καθεστώς της στον χριστιανισμό. Λέει πως η Αγία Αικατερίνη ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα, και είναι η παλαιότερη χριστιανική μονή που χρησιμοποιείται ακόμη για την αρχική της λειτουργία.

Το πιο διάσημο χειρόγραφο στη βιβλιοθήκη είναι ο «Σιναϊτικός Κώδικας», ένα ελληνικό χειρόγραφο της Βίβλου που περιλαμβάνει την παλαιότερη πλήρη Καινή Διαθήκη η οποία έχει επιβιώσει. Οι σελίδες του χειρογράφου έχουν μοιραστεί σε πολλά ιδρύματα.

Ένα άλλο χειρόγραφο είναι ο Συριακός Κώδικας, ένα αρχαίο αντίγραφο των ευαγγελίων στα συριακά. Άλλα χειρόγραφα καλύπτουν την επιστήμη, την ιατρική και τους Έλληνες κλασικούς.

Η ψηφιοποίηση μόνο του πρώτου σταδίου, των συριακών και αραβικών χειρογράφων, θα πάρει περίπου τρία χρόνια και υπολογίζεται ότι θα κοστίσει 2,75 εκατ. δολάρια, είπε ο Φελπς.

«Διά μέσου των αιώνων, οι μοναχοί ζούσαν εδώ με προσευχή, με αφοσίωση σε πνευματικούς σκοπούς, μάρτυρες της αποκάλυψης του Θεού στην ανθρωπότητα… ειδικά με αυτή την έννοια, η Ιερά Μονή του Σινά είναι μια κιβωτός, μια πνευματική κιβωτός μέσα στην ερημιά», δήλωσε ο Σιναΐτης Ιουστίνος, ο βιβλιοθηκονόμος της μονής.

Το πρόγραμμα θα παράσχει μια πιο πλήρη καταγραφή από τη μερική φωτογράφηση με μικροφίλμ που πραγματοποίησε πριν από δεκαετίες η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ καθώς και η Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ. Οι δύο θεσμοί καθιστούν τα αρχεία τους διαθέσιμα στη νέα προσπάθεια ψηφιοποίησης, ανέφεραν οι οργανωτές του προγράμματος.

Διαβάστε ακόμη