«Δεν έχεις ηθικό δικαίωμα να πεθάνεις»: Η Όλγα Κουρτμαλάιεβα από την Ουκρανία δίνει μία διττή μάχη – ενάντια στον πόλεμο και τον καρκίνο

«Δεν έχεις ηθικό δικαίωμα να πεθάνεις» - αυτό έλεγε στην εαυτή της η Όλγα Κουρτμαλάιεβα το διάστημα που βρισκόταν στην εντατική και ενώ το σώμα της κατέρρεε μετά την επιθετική χημειοθεραπεία στην οποία υποβλήθηκε κατεπειγόντως. Ο καρκίνος της είχε φτάσει στο στάδιο 4, πράγμα που σήμαινε ότι η κακοήθεια είχε εξαπλωθεί στο σώμα της και, πλέον, δεν ήταν ιάσιμη. Οι πόνοι αβάσταχτοι. Οι γιατροί της δεν ήξεραν αν η ασθενής θα άντεχε μέχρι να ξημερώσει.

«Αν πεθάνω τώρα, ποιος θα τον φέρει πίσω;»

Η Όλγα αντιμετώπιζε τον θάνατο μόνη, στο Κίεβο, όσο ο στρατιώτης σύζυγός της ήταν αιχμάλωτος της Ρωσίας. Ο πόλεμος ήδη μετρούσε πάνω από τρία χρόνια. «Αν πεθάνω τώρα, ποιος θα τον φέρει πίσω; Δεν έχει κανέναν άλλο στην Ουκρανία» - αυτή η σκέψη δεν έλεγε να φύγει από το μυαλό της Όλγας η οποία, πέρυσι, βγήκε θριαμβευτικά νικήτρια, με τον καρκίνο της να σημειώνει ύφεση. Ακόμα και μετά από τις πολλαπλές ανταλλαγές αιχμαλώτων, όμως, ο σύζυγός της, πεζοναύτης του ουκρανικού στρατού, παραμένει αιχμάλωτος.

Η Όλγα δεν παραιτείται ούτε από αυτή τη μάχη. Σχεδόν σε κάθε ανταλλαγή αιχμαλώτων είναι εκεί και περιμένει, μαζί με εκατοντάδες άλλες Ουκρανές που ακόμα παλεύουν να φέρουν πίσω τους συζύγους, γιους και αδελφούς τους. «Είναι παντού στη ζωή μου. Η φωτογραφία του είναι στην οθόνη του κινητού μου, στο πορτοφόλι μου, στον τοίχο της κουζίνας, σε κάθε δωμάτιο», λέει η Όλγα, η οποία βασανίζεται μέρα και νύχτα από τις σκέψεις της: «Τι μπορώ να κάνω για να το επισπεύσω; Τι έκανα σήμερα για να τον φέρω πίσω;».

Η Όλγα έμαθε πως έχει καρκίνο όταν ήταν μόλις 21 ετών. Διαγνώστηκε με λέμφωμα Hodgkin, σε δεύτερο στάδιο. Οι όγκοι μεγάλωναν, αλλά ακόμα ήταν αντιμετωπίσιμοι. «Σε αυτή την ηλικία, το μόνο που μπορείς να σκεφτείς είναι, “Γιατί σε μένα; Τι έκανα; Πως;”», θυμάται η ίδια. Όταν έγινε η διάγνωση ο σύζυγός της, Ρουσλάν Κουρτμαλάιεφ, της υποσχέθηκε ότι θα είναι δίπλα της σε κάθε γύρο χημειοθεραπείας.

Η Όλγα κι ο Ρουσλάν γνωρίστηκαν το 2015. Εκείνος ήταν 21, εκείνη μόλις 15. «Δεν ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά», θυμάται η ίδια με πλατύ χαμόγελο και λαμπερά μάτια. Η έλξη μεταξύ των δυο τους εξελίχθηκε σταδιακά εκείνο το καλοκαίρι, στο Μπερντιάνσκ. Σήμερα, η περιοχή της Ζαπορίζια βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Τρία χρόνια μετά από εκείνο το καλοκαίρι, όταν η Όλγα έγινε 18, παντρεύτηκαν.

«Μόνο όταν έχασα το σπίτι μου τον κατάλαβα πραγματικά»

Γνωρίστηκαν λίγο καιρό αφότου η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία, πατρίδα του Ρουσλάν, και εισέβαλλε στην ανατολική Ουκρανία. Ο Ρουσλάν, επαγγελματίας στρατιώτης, είχε ήδη υπηρετήσει στο μέτωπο. Η Όλγα κατάλαβε από την αρχή ότι η ζωή της ως σύζυγος στρατιωτικού θα σήμαινε και συνεχείς θυσίες – μεγάλα χρονικά διαστήματα μακριά ο ένας από τον άλλο, χαμένες στιγμές και αβεβαιότητα. Ποτέ δε φανταζόταν, όμως, ότι θα έφτανε μία μέρα που θα περίμενε τον σύζυγό της να επιστρέψει από την αιχμαλωσία. Τα μάτια της βουρκώνουν, όταν αναφέρεται στον Ρουσλάν. «Είναι καλός, έχει ανεπτυγμένη αίσθηση του δικαίου», λέει στο Associated Press και συνεχίζει: «ήταν θέμα αρχής για τον ίδιο να επιστρέψει στο σπίτι και να φέρει πίσω την Κριμαία μας». Ωστόσο, η χερσόνησος, μετά τον Φεβρουάριο του 2022, προσαρτήθηκε πλήρως στη Ρωσία. «Μόνο όταν έχασα το σπίτι μου τον κατάλαβα πραγματικά», υπογραμμίζει η Όλγα.

«Έβλεπα τα μαλλιά σου να πέφτουν κάθε πρωί, τα μάζευα  πριν ξυπνήσεις για να μην στεναχωρηθείς»

Πριν από την εισβολή, η ίδια πρόλαβε να κάνει μόνο δύο κύκλους χημειοθεραπείας. Όταν τα μακριά της μαλλιά άρχισαν να πέφτουν, ξύρισε το κεφάλι της. Έστειλε τη φωτογραφία με τη νέα εικόνα της στον Ρουσλάν. «Θεέ μου, είσαι τόσο όμορφη», της απάντησε. Αργότερα της αποκάλυψε: «Ναι, έβλεπα τα μαλλιά σου να πέφτουν κάθε πρωί. Τα μάζευα από το μαξιλάρι πριν ξυπνήσεις — για να μην στεναχωρηθείς». Η Όλγα, πάντως, εκείνη την περίοδο πίστευε ότι η τριχόπτωση ήταν το χειρότερο που μπορούσε να της συμβεί. Σύντομα έμαθε τι σημαίνει πραγματική τραγωδία.

Η Όλγα δεν έφτασε ποτέ στον τρίτο γύρο χημειοθεραπείας. Παρέμεινε στο Μπερντιάνσκ, το οποίο οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν στην αρχή του πολέμου. Χωρίς την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη και περιμένοντας νέα από τον Ρουσλάν, άρχισε σιωπηλά να βοηθά τις ουκρανικές δυνάμεις από τα κατεχόμενα.

«Δεν υπήρχε ογκολογικό τμήμα στο Μπερντιάνσκ. Δεν υπήρχε κανένα μέρος που θα μπορούσα να συνεχίσω τη θεραπεία μου. Όμως, ειλικρινά, τότε δεν με ένοιαζε και πολύ», λέει. Στις αρχές Απριλίου έμαθε ότι ο Ρουσλάν, όπως και άλλοι από την ομάδα του, ήταν αιχμάλωτος των Ρώσων. «Άρχισα να κλαίω, αλλά μετά σταμάτησα», θυμάται η Όλγα. Σκέφτηκα πως το μόνο που έχει σημασία είναι πως είναι ζωντανός.

Όπως λέει, τότε ακόμα η εικόνα που είχαν για τους αιχμαλώτους πολέμου ήταν αφελής. Αργότερα μόνο κατάλαβαν ότι, η αιχμαλωσία, συνδέεται με τα βασανιστήρια, την πείνα και τη στέρηση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Η Όλγα έφυγε από το Μπερντιάνσκ τον Ιούνιο του 2022. «Είναι τρομακτικό να περπατάς στην ίδια σου την πόλη και να τη νιώθεις ξένη», εξηγεί. «Παντού ανεμίζουν ρωσικές σημαίες. Άκουγα στα ακουστικά μου ουκρανική μουσική και φοβόμουν μήπως αποσυνδεθεί το Bluetooth και με σκοτώσουν. Αλλά άξιζε τον κόπο», λέει.

Πέρασε μήνες μετακινούμενη, οργανώνοντας ειρηνικές διαμαρτυρίες για τους Ουκρανούς αιχμαλώτους. Τελικά εγκαταστάθηκε στο Κίεβο. Όλο αυτό το διάστημα, παρόλο που η υγεία της επιβαρυνόταν, η Όλγα την παραμελούσε. Κάποια στιγμή, όμως, ανέβασε 40 πυρετό και η κατάστασή της επιδεινώθηκε ραγδαία. «Ο γιατρός, όταν είδε τα αποτελέσματα των εξετάσεών μου, είπε, “Πώς περπατάς ακόμα;”», θυμάται. Το λέμφωμά της είχε εξελιχθεί σε Στάδιο 4. Άρχισε επείγουσα χημειοθεραπεία — που βέβαια την κατέβαλε πλήρως.

«Ίσως να μην ξυπνήσεις αύριο»

«Η δεύτερη χημειοθεραπεία ήταν καταστροφή», λέει. Έπαθε ειλεό, δεν μπορούσε να φάει, και μεταφέρθηκε στην εντατική. «Έπαιρνα μορφίνη για τον πόνο όλη νύχτα. Δεν μπορούσα ούτε να καθίσω, ούτε να σταθώ. Με μετακινούσαν σαν το σώμα μου να ανήκε σε νεκρή». Στο νοσοκομείο, άκουσε γιατρούς να λένε πως η κατάστασή της ήταν μη χειρουργήσιμη. Μία νοσοκόμα την πλησίασε και της είπε, «θα προσπαθήσουμε να επανεκκινήσουμε το σύστημα χειροκίνητα. Αν αυτό δεν πάει καλά, ίσως να μην ξυπνήσεις αύριο. Πρέπει να μας βοηθήσεις όσο μπορείς». Η Όλγα λέει ότι, η σκέψη του Ρουσλάν της έδωσε τη δύναμη να τα καταφέρει.

Πέντε μέρες πριν τα γενέθλιά της, τον Απρίλιο του 2024, της ανακοίνωσαν πως ο καρκίνος είναι σε ύφεση. Σήμερα, η Όλγα συνδυάζει την ακτιβιστική δράση της με τη διαχείριση ενός ηλεκτρονικού καταστήματος καλλυντικών. Είναι συνιδρύτρια της Ένωσης Αντοχής Πεζοναυτών, που εκπροσωπεί πάνω από 1.000 Ουκρανούς αιχμαλώτους.

Συλλέγει πληροφορίες για τον Ρουσλάν κατά τη στενή της επαφή που έχει με πρώην αιχμαλώτους. Αυτά τα τρία χρόνια, έχει μιλήσει με τον σύζυγό της μόνο μία φορά τηλεφωνικά. Επιχείρησε να του στείλει αρκετές φορές γράμματα, αλλά δεν έλαβε ποτέ καμία απάντηση. Υιοθετώντας τον ρόλο της ντετέκτιβ, ανασυνθέτει τις λεπτομέρειες που φτάνουν σε αυτήν. Έτσι έμαθε ότι ο Ρουσλάν είχε σπασμένα πλευρά και ένα θρυμματισμένο χέρι από τακτικούς ξυλοδαρμούς. Ως ψυχολογικό βασανιστήριο, τον υποχρεώνουν να ακούει συνεχώς τον ρωσικό εθνικό ύμνο. Επειδή είναι Τατάρος της Κριμαίας και Μουσουλμάνος, του δίνουν μόνο χριστιανικά κείμενα. Η Όλγα αναγνωρίζει ότι αυτό δεν είναι το χειρότερο από τα πράγματα που του συμβαίνουν, αλλά αποτελεί σαφή παραβίαση της πίστης του.

Ξέρει ότι κάποτε, ένας Ρώσος φύλακας χτύπησε τον άντρα της στο κεφάλι με σφυρί, οκτώ φορές. «Οι άλλοι κρατούμενοι είπαν πως δεν είχαν ξαναδεί τέτοια μελανιά στη ζωή τους», σημειώνει η ίδια. Ο Ρουσλάν πέρασε μήνες στην απομόνωση. Κι όμως, παραμένει ψυχικά δυνατός. Η Όλγα λέει πως, ο σύζυγός της, «μιλά στους άλλους για μένα. Ένας αιχμάλωτος που απελευθερώθηκε μου είπε ότι είπε για μένα πως, “είναι στην ηλικία σου, έχει δική της δουλειά, είναι δυνατή, παλεύει για μας. Θα μας βγάλει έξω”».

Όπως λέει η ίδια, αυτή η πληροφορία την κράτησε όρθια στις πιο σκοτεινές στιγμές. «Δεν μπορώ να είμαι αδύναμη. Πώς να είναι αδύναμη η γυναίκα ενός πεζοναύτη; Αυτό που έχει σημασία είναι να ξέρει πως θα συνεχίσω να παλεύω για εκείνον — μέχρι το τέλος».

Διαβάστε ακόμη

«Όσοι εισέρχονται παράνομα στη χώρα θα συλλαμβάνονται»: Αναστολή ασύλου για μετανάστες και κλειστή δομή στην Κρήτη ανακοίνωσε ο Μητσοτάκης

Η Ειρήνη Μουρτζούκου έλαβε προθεσμία για να απολογηθεί την Κυριακή - «Φόνισσα» φώναζε το εξαγριωμένο πλήθος

Γιατί η σημερινή ημέρα θα είναι η πιο «σύντομη» ημέρα στην καταγεγραμμένη ιστορία της Γης

Το μυστικό του e-shop που πουλάει: Γιατί οι λέξεις αξίζουν όσο ο σχεδιασμός