Παγκόσμιος «πόλεμος» για μάσκες και σφαίρες επιρροής στη σκιά του κορονοϊού

Την ώρα που η μάχη κατά της πανδημίας μαίνεται, μια άλλη υπόγεια σύγκρουση φουντώνει σε ένα ιδιότυποπαζάρι ζωής και θανάτου, με χώρες να κατηγορούν δημοσίως τις Αρχές άλλων χωρών για… κλοπές ιατρικού υλικού και «πειρατεία»

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 9 λεπτά ┋

Ευκαιρία για μεγαλύτερη συνεργασία ή μήπως αφορμή για νέες διαμάχες; Η πανδημία του κορονοϊού «διατίθεται για κάθε χρήση»: ως πεδίο πρόσφορο για συμπράξεις αλλά και ως πεδίο αναγεννημένων ανταγωνισμών, ως συγκυρία που επιτάσσει την ειρήνευση αλλά και ως αιτία πολέμου, ως συνδετικός κρίκος (που μας θυμίζει ότι οι κοινές προκλήσεις χρήζουν κοινής αντιμετώπισης) αλλά και ως… διαχωριστικό ή έναυσμα περιχαράκωσης.

Στη σκιά της απειλής του κορονοϊού, ανταγωνισμοί βρέθηκαν ξαφνικά να οργιάζουν ακόμη και μεταξύ εταίρων για φορτία και υλικά, σφαίρες επιρροής και πατέντες, εξαγωγές και γραμμές εφοδιασμού, με τον Τραμπ να βάλλει κατά της Κίνας εξαπολύοντας παράλληλα πυρά και ενάντια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την Κίνα να αφήνει υπόνοιες για τη στάση των ΗΠΑ και την υπόλοιπη υφήλιο να αλληλοσπαράσσεται μέσα σε συνθήκες αναγεννημένου προστατευτισμού. Χώρες και δημοτικές Αρχές χωρών εμφανίστηκαν πρόσφατα να κατηγορούν δημοσίως τις Αρχές άλλων χωρών για… κλοπές ιατρικού υλικού και «πειρατεία». Πώς λέμε αλληλεγγύη; Ε, καμία σχέση.

Ο προερχόμενος από τους Σοσιαλδημοκράτες Αντρέας Γκάιζελ, υπουργός Εσωτερικών του κρατιδίου του Βερολίνου, κατήγγειλε ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι «κατάσχεσαν» σε αεροδρόμιο της Ταϊλάνδης φορτίο με περίπου 200.000 μάσκες από την Κίνα που προορίζονταν για τη Γερμανία.

Τα πυρά τους ενάντια στις ΗΠΑ έστρεψαν ωστόσο με παρόμοιες κατηγορίες και αξιωματούχοι από τη Γαλλία, όπως η ανήκουσα στους Ρεπουμπλικάνους Βαλερί Πεκρές, πρόεδρος της περιφέρειας των Παρισίων (Ιλ Ντε Φρανς). Πολιτικοί από το Παρίσι και άλλες διοικητικές περιφέρειες (Γκραντ Εστ-Στρασβούργο, Προβηγκία-Αλπεις-Κυανή Ακτή) καταγγέλλουν ότι Αμερικανοί αγοραστές εμφανίζονται με μετρητά στην τσέπη σε αεροδρόμια της Κίνας και «υφαρπάζουν» φορτία με μάσκες που προορίζονται για τη Γαλλία πληρώνοντας έως και τρεις φορές περισσότερα χρήματα.

Ανάλογες ανησυχίες έχει εκφράσει δημοσίως και ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, υποστηρίζοντας ότι ιατρικές προμήθειες που προορίζονταν για τον Καναδά «εξετράπησαν» της πορείας τους την τελευταία στιγμή από εμβόλιμους πλειοδότες, με αποτέλεσμα τελικώς να καταλήξουν στις ΗΠΑ Ανάμεσα στις ΗΠΑ και στον Καναδά έχουν ανακύψει, ωστόσο, τελευταία και άλλα… θέματα. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ διέταξε τον αμερικανικό κολοσσό 3M να σταματήσει να εξάγει μάσκες σε Καναδά και Λατινική Αμερική, επικαλούμενη νόμο που χρονολογείται από τον Πόλεμο της Κορέας (1950, Defense Production Act). «Τις έχουμε ανάγκη τις μάσκες. Δεν θέλουμε να τις παίρνουν άλλοι» διεμήνυσε ο ίδιος ο Τραμπ στις 4 Απριλίου, με τον «σκληρό» Πίτερ Ναβάρο, σύμβουλο εμπορίου του Λευκού Οίκου, από δίπλα να υπερθεματίζει.

Η κίνηση του Αμερικανού προέδρου θα προκαλούσε ωστόσο αντιδράσεις τόσο από την πλευρά της καναδικής κυβέρνησης, με τον πρωθυπουργό Τζάστιν Τριντό να θυμίζει στις ΗΠΑ ότι και εκείνες βασίζονται στον Καναδά για υλικά και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, όσο και από την πλευρά της ίδιας της 3M, που επέκρινε την κίνηση του Λευκού Οίκου στη βάση ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανθρωπιστική κρίση καθώς και σε εμπορικά αντίποινα. Παράλληλα, κάποιοι θα εξέφραζαν και την ανησυχία μήπως μια τέτοια κίνηση οδηγήσει τον Καναδά πιο κοντά στο άρμα της κινεζικής επιρροής.

Σημειωτέον ότι ο Λευκός Οίκος φέρεται να επιχείρησε να «υφαρπάξει» και φορτία με εκατομμύρια μάσκες της 3M που είχαν παραχθεί στη Σιγκαπούρη με προορισμό τις αγορές της Ασίας. Εως και τις 6 Απριλίου, οι άμεσα εμπλεκόμενοι (Λευκός Οίκος, 3M, Καναδάς) θα είχαν πάντως καταλήξει σε έναν συμβιβασμό που ανοίγει, τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας, τον δρόμο για την απρόσκοπτη συνέχιση της ροής των αμερικανικών εξαγωγών προς τον Καναδά.

Εν τω μεταξύ, ωστόσο, η εικόνα διεθνώς θα είχε αλλάξει, καθώς είναι δεκάδες πια οι χώρες που έχουν σπεύσει να επιβάλουν δραστικούς περιορισμούς στις εξαγωγές ιατρικών προμηθειών, είτε πρόκειται για μάσκες είτε για αναπνευστήρες, φάρμακα κ.ά., με το αιτιολογικό ότι προέχει η κάλυψη των εθνικών αναγκών, πράγμα που με τη σειρά του συνεπάγεται και την επαναφορά των εθνικών ελέγχων (αλλά και των κυβερνητικών ελέγχων επί της βιομηχανικής παραγωγής εταιρειών που είναι ιδιωτικές), κατά παραβίαση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων όπως εκείνη οριζόταν μέχρι πρότινος μέσα σε συνθήκες «κανονικότητας» στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά.

Επισήμως, η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων εντός της ΕΕ συνεχίζεται, σε αντίθεση με την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων που έχει ανασταλεί. Εκείνο που έχει περιοριστεί από τα μέσα Μαρτίου είναι οι ευρωπαϊκές εξαγωγές σε χώρες εκτός της ΕΕ. Στην πράξη ωστόσο, ακόμη και τα εμπορεύματα δεν κυκλοφορούν πια όλα με την ίδια ελευθερία εντός των ευρωπαϊκών συνόρων, αν και η κατάσταση φαίνεται να έχει κάπως βελτιωθεί τις τελευταίες εβδομάδες.

Η Τσεχία, για παράδειγμα, επέβαλε σμούς στις εξαγωγές μασκών, η Ρουμανία στις εξαγωγές υγειονομικού υλικού και η Βρετανία (που παρά το Brexit παραμένει προς το παρόν μέρος της ενιαίας αγοράς) στις εξαγωγές περίπου 80 φαρμάκων, ενώ και η Γερμανία «παρεμπόδισε» τη μεταφορά φορτίου με κινεζικές μάσκες προς την Ελβετία, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της ελβετικής πλευράς. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και η αποστολή κινεζικού υγειονομικού υλικού στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μέσα σε συνθήκες «κατασκοπικής» εγρήγορσης, υπό τον φόβο υφαρπαγής της παραγγελίας από άλλον επίδοξο αγοραστή. Νωρίτερα μέσα στον Μάρτιο, η ίδια η Ιταλία υπενθυμίζεται πως είχε ασκήσει έντονη κριτική στα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ με την κατηγορία ότι καθυστέρησαν να τη συνδράμουν, κάνοντας λόγο για έλλειψη αλληλεγγύης.

Και μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο Ιταλοαμερικανός Μάουρο Φεράρι παραιτήθηκε από την ηγεσία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας επικαλούμενος ως αιτία «την παντελή απουσία συντονισμού στις πολιτικές παροχής υπηρεσιών υγείας μεταξύ των κρατών-μελών» της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Σαράντα χώρες έχουν ήδη επιβάλει καθολικές απαγορεύσεις στις εξαγωγές ορισμένων ειδών (φαρμάκων, συστατικών για φάρμακα, ιατρικού εξοπλισμού κ.ά.), μεταξύ αυτών η Ινδία, η Τουρκία, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σαουδική Αραβία, η Νότια Αφρική, η Ταϊβάν κ.ά., ενώ άλλες όπως η ΕΕ, η Νότια Κορέα και η Ινδονησία έχουν αυστηροποιήσει σημαντικά τους περιοριστικούς ελέγχους στις εξαγωγές, όπως σημειώνει η «Wall Street Journal» επικαλούμενη στοιχεία προερχόμενα από την τελευταία σχετική έκθεση του Global Trade Alert.

Στον αντίποδα, σε μια λογική άρνησης των περιορισμών εμφανίζονται να κινούνται χώρες όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Σιγκαπούρη. Πού θα μπορούσαν να οδηγήσουν οι περιορισμοί στις εξαγωγές υγειονομικού υλικού; Στην όξυνση των ανταγωνισμών, σε «ανθρωπιστικές κρίσεις» στις χώρες εκείνες που δεν έχουν τα κεφάλαια και τις υποδομές για να καλύπτουν ιδίοις πόροις τις ανάγκες τους, στην αύξηση των τιμών για συγκεκριμένα προϊόντα, σε αλλαγές στην εφοδιαστική αλυσίδα καθώς και στα μοντέλα παραγωγής κ.ά.

Οι εξαγωγές και η «φιλανθρωπία» έρχονται να λειτουργήσουν, ωστόσο, εν μέσω πανδημίας και ως εφαλτήριο για την αναβάθμιση της διεθνούς επιρροής ορισμένων χωρών. Εκμεταλλευόμενη την εξαγωγική της δύναμη, η Κίνα πλέον διεκδικεί ρόλο αξιόπιστου και αποτελεσματικού παγκόσμιου ηγέτη στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, «βομβαρδίζοντας» την υφήλιο με μάσκες, αναπνευστήρες, τεστ διάγνωσης και ιατρικό υλικό.

Η κινεζική βοήθεια έφτασε πρώτη στη δοκιμαζόμενη από την πανδημία Ιταλία, ήδη από τις 12 Μαρτίου, προτού φτάσει εκεί η αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Κινεζική βοήθεια έχει εν τω μεταξύ φτάσει και σε χώρες όπως είναι η Ελλάδα, η Ισπανία, η Σερβία, η Τσεχία κ.ά. Αλλά και «παίκτες» που δεν έχουν τα εξαγωγικά «αποθέματα» της Κίνας, όπως είναι η Ρωσία και η Τουρκία, επίσης επιχειρούν να ενισχύσουν το προφίλ τους διεθνώς «συνδράμοντας» άλλες χώρες στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, ανεξάρτητα από το εάν η όποια «συνδρομή» έχει στην πράξη ουσιαστική χρηστική αξία ή όχι.

Ρώσοι ειδικοί στη ΝΑΤΟική Ιταλία

Η μετάβαση Ρώσων ειδικών στο Μπέργκαμο της ΝΑΤΟϊκής Ιταλίας, σε μια περιοχή δηλαδή που απέχει μόλις 160 χλμ. από την αμερικανική στρατιωτική βάση της Βιτσέντζα, επρόκειτο να σχολιαστεί αρνητικά από μερίδα Αμερικανών αναλυτών. Οπως αρνητικά έχουν σχολιαστεί από μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου και οι κινήσεις της Τουρκίας να παράσχει συμβολική «βοήθεια» σε Ισπανία, Ιταλία, Βουλγαρία, Ουγγαρία και Κόσοβο. Η δυνατότητα άσκησης παγκόσμιας ηγεσίας «δεν έχει να κάνει με τη φιλανθρωπία», γράφει ο ακαδημαϊκός Ανταμ Τουζ στο περιοδικό «Foreign Policy».

Πίσω στην Ουάσιγκτον ωστόσο, η διεθνής «φιλανθρωπική δράση» της Κίνας προκαλεί ανησυχία. Βγαίνοντας στην αντεπίθεση, κορυφαίοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, μεταξύ αυτών και ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, επιχειρούν να ενοχοποιήσουν το Πεκίνο ως υπεύθυνο για την εξάπλωση ενός ιού τον οποίο η αμερικανική ηγεσία επιμένει να ονομάζει «κινεζικό». Ενδεικτική και η κριτική στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τον οποίο πολλοί, μεταξύ αυτών και ο πρόεδρος Τραμπ, παρουσιάζουν πλέον ως «συνένοχο» της Κίνας επειδή άργησε να αναδείξει το μέγεθος της απειλής του COVID-19, ακολουθώντας -αντιθέτωςπιστά και αναπαράγοντας όσα καθησυχαστικά του μετέφερε επί σειρά εβδομάδων το ίδιο το Πεκίνο. Αλλά και στο Πεκίνο, υπάρχουν αξιωματούχοι που υποστηρίζουν ότι ο COVID-19 ίσως να προήλθε όχι από παγκολίνους ή νυχτερίδες, αλλά… από τους Αμερικανούς στρατιώτες που βρέθηκαν στην πόλη Γουχάν για να πάρουν μέρος στα Military World Games τον Οκτώβριο του 2019.

Διαβάστε ακόμη