Η υπόσχεση: Μια συναρπαστική αφήγηση για τις κληρονομιές μας, τις ταυτότητες και τους ρόλους που χάνονται

Στο βραβευμένο μυθιστόρημα «Η υπόσχεση» (The Promise) του Ντέιμον Γκάλγκουτ (Damon Galgut), με το οποίο ο ίδιος απέσπασε το Booker 2021 και θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα στις 13 Απριλίου, σε μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ, από τις εκδόσεις Διόπτρα, η λέξη του τίτλου έχει κυριολεκτική και μεταφορική σημασία. Η ιστορία ξεκινά το 1986 προς το τέλος της εποχής του Απαρτχάιντ στην κηδεία της Ρέιτσελ, η οποία πέθανε από καρκίνο και είναι η 40χρονη μητέρα τριών παιδιών. Η επιθυμία της ετοιμοθάνατης Ρέιτσελ είναι να δοθεί στη Σαλομέ, την υπηρέτρια της οικογένειας, το μικρό σπίτι που κατοικεί και ένα μικρό κομμάτι γης γύρω του. Ο σύζυγός της το υπόσχεται και η μικρότερη κόρη τους γίνεται μάρτυρας της συνάντησης.

Τα χρόνια περνούν, μπροστά μας ξετυλίγεται μια υπέροχη οικογενειακή σάγκα σε βάθος τεσσάρων δεκαετιών μέχρι σήμερα, χωρίς Απαρτχάιντ πια, αλλά η υπόσχεση δεν εκπληρώνεται, τα μέλη της οικογένειας με τις βαθιές εσωτερικές συγκρούσεις τους, σ' ένα κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία, βρίσκουν λόγους ν' αρνηθούν ή ν' αναβάλουν την κληρονομιά της Σαλομέ.

Το βιβλίο του Γκάλγκουτ είναι μια ενδιαφέρουσα ιστορία για τις κληρονομιές μας, τις ταυτότητες και τους ρόλους που χάνονται, τις υποσχέσεις πάνω στις οποίες χτίζονται οι οικογένειες, οι ζωές και τα έθνη. Και, καθώς η χώρα περνάει από το σκοτεινό παρελθόν των φυλετικών διακρίσεων σ' ένα –υποτίθεται– πιο δίκαιο παρόν, μια πολύ μεγαλύτερη υπόσχεση, προς έναν ολόκληρο λαό, μοιάζει να διαψεύδεται. Ο συγγραφέας έχει στον κέντρο του τον άνθρωπο που αναζητά μια κατεύθυνση σ' ένα κόσμο που δεν θα του τη χαρίσει μια πανανθρώπινη ιστορία για τη γη, που γίνεται μήλο της έριδος και θέατρο των αντιπαραθέσεων, μέχρι να μας δεχτεί όλους, δίκαιους και άδικους, στην αγκαλιά της.

«Ό,τι συμβαίνει σε ένα δωμάτιο μένει εκεί αόρατα, όλες οι πράξεις, όλα τα λόγια, τα πάντα. Δεν έχουν ειδωθεί, δεν έχουν ακουστεί, παρά μόνο από κάποιους, και μάλιστα ατελώς. Σε αυτό ακριβώς το δωμάτιο συνέβη και η γέννηση και ο θάνατος. Πριν από πολύ καιρό, ίσως, αλλά το αίμα είναι ακόμα ορατό όταν ο χρόνος χάνεται» γράφει ο ίδιος, μέσα στο βιβλίο του, στο οποίο υπάρχουν εύστοχοι στοχασμοί, για την οικογένεια, τους ανταγωνισμούς και την αγάπη των μελών της, την προσπάθειά μας να γλιτώσουμε από αυτό που μας όρισαν να γίνουμε και τον χρόνο που περνά. H γραφή του Γκάλγκουτ είναι προσεγμένη, άκρως αυθεντική, τρυφερή και ανθρώπινη. Ενσωματώνει την ειρωνεία, αυτουπονομεύεται, εναλλάσσει την τριτοπρόσωπη αφήγηση με πρωτοπρόσωπη μέσα στην ίδια φράση, με απεύθυνση ακόμη και στον αναγνώστη. Μια τεχνική που μας αιχμαλωτίζει μέσα στο κείμενο.

Βραβείο Booker

Το περασμένο Νοέμβριο, η Maya Jasanoff ανακοίνωσε το βραβείο Booker 2021, με νικητή τον Ντέιμον Γκάλγκουτ για το μυθιστόρημά του «Η υπόσχεση». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο και μεταδόθηκε ζωντανά διεθνώς, μέσω του BBC. «Πήραμε αυτή την απόφαση, έπειτα από εκτενή συζήτηση και καταλήξαμε ομόφωνα σ' ένα βιβλίο που χειρίζεται με μαεστρία τη φόρμα και τη σπρώχνει σε νέους δρόμους, σε ένα βιβλίο με απίστευτα αυθεντική και ρέουσα φωνή, σ' ένα βιβλίο με βαρύνουσα ιστορική και συμβολική σημασία» δήλωσε η επικεφαλής της κριτικής επιτροπής.

Μάλιστα, η κριτική επιτροπή επαίνεσε το εξαιρετικό αφηγηματικό στυλ της «Υπόσχεσης», υπογραμμίζοντας πως «εξισορροπεί την πληθωρικότητα του Φώκνερ με την ακρίβεια του Ναμπόκοφ, ξεπερνά τα όρια κι αποδεικνύει την άνθηση του μυθιστορήματος στον 21ο αιώνα».

Αυτή ήταν η τρίτη και τυχερή υποψηφιότητα για τον Γκάλγκουτ, καθώς είχαν προηγηθεί άλλες δύο, το 2003 και το 2010 αντίστοιχα. Επίσης, είναι ο τρίτος Νοτιοαφρικανός συγγραφέας που τιμάται με το συγκεκριμένο βραβείο, μετά τη Nadine Gordimer και τον J. M. Coetzee. Η «Υπόσχεση» είναι το ένατο μυθιστόρημά του και το πρώτο του εδώ και επτά χρόνια.

Ποιος είναι ο Damon Galgut

Ο Ντέιμον Γκάλγκουτ είναι μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1963 στην Πρετόρια και εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα σε ηλικία δεκαεπτά ετών. Ήταν για πρώτη φορά υποψήφιος για το βραβείο Booker το 2003 με το έργο του «The Good Doctor» (Ο καλός γιατρός, Ωκεανίδα 2005) και για δεύτερη φορά το 2010 με το «In a Strange Room». Το πρόσφατο μυθιστόρημά του «Arctic Summer» ήταν υποψήφιο για τα βραβεία Walter Scott και Folio, ενώ το έργο του «The Quarry» μεταφέρθηκε το 2020 στον κινηματογράφο. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Κέιπ Τάουν. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί συνολικά σε δεκαέξι γλώσσες.