┋ Βιβλίο ┋ 09.12.2019 11:24

Τασούλα Χατζητοφή: Η κυνηγός των «Εμπόρων του Θεού»

Το 1987 μπήκε στη μάχη κατά των λαθρεμπόρων τέχνης και αρχαιοτήτων, στάθηκε απέναντι στον Τούρκο αρχιαοκάπηλο, Αϊντίν Ντικμέν, μέχρι που έγινε η «επιχείρηση του Μονάχου». Έχει κάνει σκοπό ζωής να βρίσκει και να επαναπατρίζει συλημένες αρχαιότητες από την Κύπρο. Η συναρπαστική ιστορία της ζωής της σε ένα βιβλίο

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά ┋

Συνεργάστηκε με τη Σκότλαντ Γιαρντ, όπως και με τη γερμανική αστυνομία, ήρθε σε επαφή με τον υπόκοσμο και με ύποπτους εμπόρους έργων τέχνης, οι οποίοι δεν την εμπιστεύτηκαν (ούτε και η ίδια φυσικά), μόνο και μόνο γιατί ήθελε να αποσπάσει πολύτιμες πληροφορίες και έβαλε στόχο ζωής να φέρει στην ιδιαίτερη πατρίδα της, την Κύπρο, αρχαιότητες που έφυγαν μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή.

Η Τασούλα Χατζητοφή, με καταγωγή από την Αμμόχωστο, ζει εδώ και χρόνια στη Χάγη, όπου έχει δική της εταιρεία πληροφορικής, αλλά είναι γνωστή στην Κύπρο και όχι μόνο, καθώς αναζητά, βρίσκει και επαναπατρίζει συλημένες αρχαιότητες, θεωρώντας ότι «αποτελούν θραύσματα της ταυτότητας, από την οποία έχουμε αποκοπεί βίαια, εγώ και οι συμπατριώτες μου».

Το 1987 μπήκε στη μάχη κατά των «εμπόρων του Θεού», τον υπόκοσμο δηλαδή του λαθρεμπορίου τέχνης και αρχαιοτήτων και στάθηκε απέναντι στον Τούρκο αρχαιοκάπηλο, Αϊντίν Ντικμέν, αλλά και τον συνεργάτη του, Ολλανδό έμπορο έργων τέχνης, Μισέλ Βαν Ριν. Η γερμανική αστυνομία βρήκε στο διαμέρισμα του πρώτου, στο Μόναχο, ψηφιδωτά και εικόνες, περίπου 5.500 αντικείμενα, όλα κλεμμένα από την Κύπρο -οι εκτιμήσεις λένε ότι η αξία τους ξεπερνούσε τα 40 εκατομμύρια δολάρια- οδηγώντας τον Ντικμέν στην δικαιοσύνη, στην γνωστή «επιχείρηση του Μονάχου», που κατέληξε μια από τις σημαντικότερες συλλήψεις στα χρονικά της παράνομης διακίνησης έργων τέχνης στην Ευρώπη, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για τις συνομιλίες της με τον δεύτερο, επικρίθηκε, ακόμη και στην πατρίδα της. Πώς είναι δυνατόν να συνομιλεί με τον συνεργάτη του ιερόσυλου; αναρωτιούνται κάποιοι, ακόμη και σήμερα. «Καμία εμπιστοσύνη δεν είχαν στον Βαν Ριν, αλλά ο ίδιος ήθελε να «καρφώσει» τον Ντικμέν και να δείξει ότι αυτός δεν ήταν τόσο κακός. Αυτό εκμεταλλεύτηκα και τον έπεισα να καταθέσει στη γερμανική αστυνομία» απαντάει η ίδια και υποστηρίζει πως όσα χρήματα δόθηκαν τότε από την Αρχιεπισκοπή Κύπρου για την αγορά εικόνων και άλλων θρησκευτικών θησαυρών, επιστράφηκαν το 2013.

Τις προηγούμενες μέρες, η κ. Χατζητοφή ήταν στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου παρουσίασε το βιβλίο-αυτοβιογραφία, «Η Κυνηγός Εικόνων». Το βιβλίο της «The Icon Hunter», κυκλοφόρησε το 2017 από τις εκδόσεις Pegasus και η ελληνική του έκδοση παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα από τον οίκο Λιβάνη. «Ο λόγος που κυκλοφορεί αυτό το βιβλίο είναι για να μάθει όλος ο κόσμος γιατί μια γυναίκα που έχει στρωμένη δουλειά, τρία παιδιά, έναν ευκατάστατο σύζυγο και ζει άνετα στην Χάγη, γυρίζει όλο τον κόσμο, αναζητώντας κλεμμένες αρχαιότητες. Γιατί ταξιδεύει σε Ευρώπη και Αμερική για να εντοπίσει εικόνες που αποκόπηκαν από εκκλησίες και μοναστήρια της Κύπρου και να τις φέρει πίσω, χωρίς μάλιστα να δοθεί γι΄αυτά ούτε ένα ευρώ», δήλωσε στο «Έθνος της Κυριακής», προσθέτοντας πως όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου θα δοθούν στο ίδρυμα που έχει ιδρύσει το 2011 το Walk of Truth, αφιερωμένο στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου αρχαιοτήτων.

Στην Κύπρο κανείς δεν γνωρίζει πόσοι αρχαιολογικοί και θρησκευτικοί θησαυροί έχουν κλαπεί στη διάρκεια και αμέσως μετά την τουρκική εισβολή, εκτιμάται ωστόσο ότι έχουν επιστραφεί πάνω από 200 αντικείμενα. Η Τασούλα Χατζητοφή συστήνεται ως «ακτιβίστρια» και δεν κρύβει τη χαρά και την υπερηφάνεια της που κατάφερε και έπεισε τον Βρετανό αρχιτέκτονα και συλλέκτη έργων τέχνης, Ντέιβιντ Τζόνσον, να επιστρέψει στην Κύπρο περίπου 150 αρχαία αντικείμενα, το σύνολό τους σχεδόν από την Εποχή του Χαλκού, μια εποχή που η Κύπρος είχε σπουδαία παραγωγή. Αν και δεν είναι γνωστό πώς απέκτησε αυτά τα κομμάτια, ο Τζόνσον που έχει στην κατοχή του αμφορείς, αγγεία, ειδώλια και άλλα σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα, δέχτηκε να επιστραφούν στην Κύπρο με τον όρο να είναι προσιτά σε ερευνητές και στο κοινό.

Σπάνιο αντικείμενο της Πρωτοκυπριακής κεραμικής, από το 2100-2000π.Χ. Χρησιμοποιούνταν ως κανάτα σερβιρίσματος κρασιού — Σπάνιο αντικείμενο της Πρωτοκυπριακής κεραμικής από το 2100-200 π.Χ. Από την συλλογή του Τζόνσον-επιστρέφει στην Κύπρο

Ήταν Χριστούγεννα του 2016 όταν η Τασούλα Χατζητοφή δέχτηκε τηλεφώνημα από τον 70χρονο συλλέκτη, ο οποίος της ανέφερε ότι ήθελε να δωρίσει την συλλογή του με σπάνια αντικείμενα από την Εποχή του Χαλκού, την Πρώιμη εποχή του Σιδήρου και μέχρι την Αρχαϊκή, στην Κύπρο. Ο ίδιος θα έχει την κηδεμονία των αντικειμένων, η ιδιοκτησία θα είναι του Μουσείου της Ιεράς Μονής Κύκκου και την διαχείρισή τους θα αναλάβει το ίδρυμα Walk of Truth.

«Εκτιμώ ότι τον Απρίλιο του 2020 θα μπορέσουν να επιστρέψουν αυτές οι αρχαιότητες, καθώς θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες στην αρχαιολογική πτέρυγα του Μουσείου. Είναι μεγάλη η ικανοποίησή μας που δέχτηκε να δωρίσει τα αντικείμενα αυτά, αφού από την αρχή του εξηγήσαμε πως κατά πάγια τακτική μας δεν δίνουμε ούτε μία λίρα για να αγοράσουμε κλεμμένους θρησκευτικούς θησαυρούς. Δεν θα πληρώσουμε, για να πάρουμε πίσω κομμάτια της ιστορίας μας», μας λέει και συμπληρώνει: «διεκδικώ το δικαίωμα ενός κλεμμένου θησαυρού να επιστρέψει στο σπίτι του, όπως και ο πρόσφυγας πρέπει να επιστρέψει στην εστία του».

Κύπελλο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, 2300-2150 π.Χ. Από την συλλογή του Τζόνσον-επιστρέφει στην Κύπρο

Μιλώντας το καλοκαίρι σε διεθνές συνέδριο που έγινε στο Δουβλίνο με θέμα την Πρόληψη Οικονομικών Εγκλημάτων, ανέφερε ότι το λαθρεμπόριο αρχαιοτήτων και η σύληση της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας χώρας, χρηματοδοτούν το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία, φέρνοντας ως παράδειγμα τις ανυπολόγιστες καταστροφές στη Συρία και στο Ιράκ. Τόνισε επίσης ότι τα συλημένα πολιτιστικά αγαθά πωλούνται σε όλο τον κόσμο από τη Νέα Υόρκη και την Κίνα, μέχρι το Λονδίνο και τις μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης, υπογραμμίζοντας ότι άλλοτε η προέλευση των αντικειμένων είναι σε γνώση των αγοραστών, άλλοτε όμως όχι.

Η Τασούλα Χατζητοφή, ζητά από την ελληνική κυβέρνηση να της δώσουν έξι μήνες για να κάνει διαβουλεύσεις στο παρασκήνιο για το θέμα των γλυπτών του Παρθενώνα και θα καταθέσει αμέσως μετά την πρότασή της. Αναγνωρίζει πως είναι πολύ δύσκολο να επιστραφούν οι αρχαιότητες, αλλά επισημαίνει πως «η Ελλάδα έχει κάνει έναν τεράστιο αγώνα για να δημοσιοποιήσει το ζήτημα, αλλά δεν έκανε συστηματική δουλειά στην ουσία του ζητήματος. Νομικά είναι πάρα πολύ δύσκολο να πετύχει η επιστροφή, το θέμα όμως είναι ηθικό και ίσως εκεί, θα έπρεπε να δοθεί βάση στις διαπραγματεύσεις».