A Complete Unknown: Η αληθινή ιστορία πίσω από την άνοδο του Bob Dylan

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 15 λεπτά ┋

Ο Τιμοτέ Σαλαμέ στο «A Complete Unknown»

Ο Timothee Chalamet πρωταγωνιστεί και τραγουδά ως Bob Dylan στην ταινία «A Complete Unknown» του James Mangold, την αληθινή ιστορία πίσω από την άνοδο ενός από τους πιο εμβληματικούς τραγουδιστές και τραγουδοποιούς στην Ιστορία.

Συζητώντας για την ταινία «A Complete Unknown», ο υποψήφιος για Όσκαρ σκηνοθέτης James Mangold αναφέρει: «Αυτή είναι μια ιστορία για μια συγκεκριμένη στιγμή στη ζωή ενός ανθρώπου, όχι για ολόκληρη τη ζωή του. Και αφορά έναν κόσμο όπου πολλά εκφράζονταν μέσω της μουσικής». Αυτό που τον ενδιέφερε ακόμη περισσότερο σε αυτή την περίοδο της ζωής του Dylan ήταν τα προσωπικά ερωτήματα που έθετε το υλικό, η ιδέα του έμφυτου ταλέντου και της ιδιοφυΐας με τα οποία γεννιούνται ορισμένοι καλλιτέχνες, καθώς και η ευλογία αλλά και το βάρος που συνοδεύουν αυτό το ταλέντο, που μπορεί να σε κάνει εξαιρετικά δημοφιλή αλλά και απόλυτα μοναχικό.

Η ταινία τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του 1960, μια περίοδο έντονων κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών αναταραχών στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τον ακτιβισμό κατά του πολέμου και υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων να βρίσκεται στο προσκήνιο. Ήταν μια εποχή ανοιχτή στις τέχνες, με τον καλλιτεχνικό παλμό να χτυπά στο κάτω Μανχάταν. Η εποχή της μοντέρνας τζαζ με τον Miles Davis, η επανάσταση της κωμωδίας με τον Lenny Bruce, η έκρηξη της ποπ αρτ με το περίφημο Factory Studio του Andy Warhol και το κίνημα της folk μουσικής που πυροδοτήθηκε από τους Woody Guthrie και Pete Seeger. Ο νεαρός Bob Dylan φτάνει τον Ιανουάριο του 1961, κουβαλώντας την κιθάρα του, και ενσωματώνεται σε ένα κίνημα που, χωρίς να το γνωρίζει, αναζητούσε έναν αρχηγό.

Αυτή είναι η ατμόσφαιρα στην οποία ξεδιπλώνεται η ταινία, καταγράφοντας τα τέσσερα χρόνια που σηματοδότησαν την άνοδό του από περιπλανώμενο σε είδωλο της ροκ. «Σε μία από τις πρώτες σκηνές, ο Dylan βρίσκει τον Woody Guthrie σε ένα νοσοκομείο βετεράνων στο New Jersey και του τραγουδά ένα κομμάτι που έγραψε για εκείνον» εξηγεί ο Mangold. «Βλέπουμε αυτή την κοινότητα να τον αγκαλιάζει και η τότε κουλτούρα τελικά να τον εξυψώνει για να γίνει μεγαλύτερος από το κίνημα στο οποίο είχε ενταχθεί».

Ο Mangold εντυπωσιάστηκε αμέσως από τις πτυχές αυτής της ιστορίας – την επαναστατική φύση του Dylan, τις σχέσεις του και την ιδιαίτερη πορεία προς τη φήμη σε ένα διάστημα τεσσάρων χρόνων. Ήθελε επίσης να αποτυπώσει τη χαρά και τον ενθουσιασμό του Dylan όταν χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ηλεκτρική κιθάρα. Ο Mangold είχε ήδη εξερευνήσει τον χώρο των μουσικών βιογραφιών με την ταινία Walk the Line, σκηνοθετώντας τη Reese Witherspoon σε μια βραβευμένη με Όσκαρ ερμηνεία ως June Carter Cash.

Μετά από χρόνια επιτυχιών με υποψήφιες για Όσκαρ ταινίες, όπως οι «Το Τελευταίο Τρένο για τη Γιούμα-3:10 to Yuma, Κόντρα σε όλα Ford v. Ferrari και Λόγκαν-Logan», ο δημιουργός ήθελε να εξερευνήσει μια ιστορία που απεικονίζει τη διασταύρωση μουσικής, διασημότητας και κουλτούρας. Ωστόσο, ήξερε ότι μια κλασική βιογραφική ταινία δεν ήταν η κατάλληλη προσέγγιση, ειδικά για τον Bob Dylan.

Η άνοδος του Dylan συνέπεσε με μια κρίσιμη στιγμή, με τον Ψυχρό Πόλεμο να ρίχνει τη βαριά σκιά του σε κάθε πτυχή της ζωής. Η Κρίση των Πυραύλων της Κούβας έφερε τον κόσμο στο χείλος της καταστροφής, ενώ η δολοφονία του JFK το 1963 διέλυσε την αθωότητα ενός ολόκληρου έθνους. Μέσα σε αυτό το κλίμα, το Κίνημα για την Υπεράσπιση των Ανθρωπίνων και Πολιτικών Δικαιωμάτων αναδείχθηκε δυναμικά, με αποκορύφωμα την Πορεία της Ουάσιγκτον το 1963, όπου ο Dylan τραγούδησε λίγο πριν την περίφημη ομιλία του Martin Luther King.

Ο Mangold είχε ήδη σκηνοθετήσει τη superstar Angelina Jolie στην ταινία Το Κορίτσι Που Άφησα Πίσω-Girl, Interrupted. Έτσι, γνώριζε την αξία της συνεργασίας με έναν χαρισματικό σταρ και έναν διαισθητικό ηθοποιό. Ο Mangold και ο Timothee Chalamet έχτισαν μια δυναμική, δημιουργική συνεργασία. Ο Chalamet παραδέχεται ότι ήξερε ελάχιστα πράγματα για τον Dylan πέρα από τη φήμη του ως μουσικού ειδώλου της Αμερικής, αλλά ήταν πρόθυμος ν' αναλάβει τον ρόλο, επειδή αναγνώρισε έναν συναρπαστικό και πολύπλοκο άνθρωπο στο κέντρο αυτής της καλλιτεχνικής έκρηξης.

«Υπάρχουν δύο εκδοχές μιας ταινίας για τον Bob Dylan που θα μπορούσες να κάνεις» λέει ο Chalamet. «Η μία είναι για έναν τύπο που απέφευγε την οπτική επαφή και γύρω από τον οποίο υπήρχε ένα μυστήριο. Η άλλη είναι μια εκδοχή που θα ήταν ανειλικρινής προς τη ζωή και το έργο του, μια συλλογή από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του που αγνοεί το γεγονός ότι η καριέρα του δεν ήταν γραμμική».

Η πανδημία COVID-19 το 2020 και μια σειρά από απεργίες στην κινηματογραφική βιομηχανία καθυστέρησαν πολύ την παραγωγή της ταινίας. Η καθυστέρηση αυτή έδωσε στον Chalamet μια παρατεταμένη περίοδο προετοιμασίας, που ενίσχυσε την άνεσή του με τον ρόλο και την κατανόησή του για τον άνθρωπο που θα υποδυόταν, ενώ εξοικειώθηκε με την ιδιότητα του μουσικού και τραγουδιστή. «Μόλις μπήκα σε αυτό, δεν υπήρχε επιστροφή» λέει ο Chalamet. «Ήμουν μέσα στην "Εκκλησία του Bob"».

Ο Chalamet είχε αναλάβει μια απαιτητική αποστολή. Για τον Mangold, δεν υπήρχε καμία εκδοχή της ταινίας που να μην περιλάμβανε ηθοποιούς που τραγουδούν οι ίδιοι. Ο στόχος του ήταν να αποτυπώσει την αυθεντικότητα της ζωντανής ερμηνείας, μια προσέγγιση που ταίριαζε στη φύση του Dylan, που κέρδισε τους θαυμαστές του για δεκαετίες μέσω των ζωντανών εμφανίσεών του. Ο σκηνοθέτης δηλώνει: «Δεν ήθελα ο Timmy να εξαφανιστεί. Είναι μια ερμηνεία. Ήθελα ο Timmy να δώσει τον εαυτό του στον Bob. Αν καταλήξει να είναι απλώς μια μίμηση, τότε δεν υπάρχει πραγματικά κανείς εκεί».

Ο παραγωγός Alex Heineman προσθέτει: «Όπως έλεγε ο Jim, πρέπει να δημιουργήσεις τη δική σου εκδοχή του χαρακτήρα. Δεν μπορείς απλώς να μιμηθείς ή να προσπαθήσεις να αναπαραστήσεις ακριβώς ποιο ήταν το άτομο. Έτσι, ενώ ο Timothee μελέτησε τον Bob διεξοδικά και προφανώς έμαθε τη μουσική και όλα όσα αφορούν τον κόσμο του Bob, δημιούργησε επίσης τη δική του εκδοχή»

Ο Chalamet αφοσιώθηκε σ' εντατική μουσική μελέτη και εκπαίδευση για πέντε χρόνια, γεγονός που του επέτρεψε όχι μόνο να αποκτήσει τις απαραίτητες δεξιότητες, αλλά και να εξερευνήσει τα τραγούδια του Dylan για να τα κάνει δικά του. Παράλληλα, με τον διάσημο δάσκαλο φωνητικής Eric Vetro, παρακολούθησαν ώρες εμφανίσεων και συνεντεύξεων του Dylan, δίνοντας προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες, όπως η στάση του σώματός του και πώς αυτή επηρέαζε τη φωνή του. «Αν θέλεις πραγματικά ν' αποτυπώσεις την ουσία του Bob, είναι κάτι πολύπλευρο» λέει ο Vetro. «Η φωνή του έχει πολλές διαφορετικές ποιότητες. Είναι σαν ένα κρασί. Και ο Timothee έχει πολύ καλό αυτί. Μπορεί να καταλάβει γρήγορα μια ιδέα και ξέρει πώς να την εκτελέσει ως ηθοποιός».

Η προσέγγιση του ηθοποιού επεκτάθηκε και στο όργανο που επέλεξε ο Dylan, σύμφωνα με τον δάσκαλο κιθάρας Larry Saltzman. Κατά τη διάρκεια των χρόνων καθυστέρησης της παραγωγής, ο Chalamet τελειοποίησε τόσο την κιθάρα όσο και τη φυσαρμόνικα. Η ερμηνεία του περιλαμβάνει ζωντανές εκτελέσεις εμβληματικών τραγουδιών του Dylan, προσθέτοντας βάθος και αυθεντικότητα στην ταινία. «Όταν μαθαίνεις κιθάρα, υπάρχει κάτι ρυθμικό που πρέπει να συμβεί, και πιστεύω ότι οι άνθρωποι είτε γεννιούνται με αυτό είτε όχι» λέει ο Saltzman. «Και είναι τόσο σημαντικό όταν βλέπεις τον Bob να παίζει, γιατί είναι μια ορχήστρα από μόνος του. Έδειχνα ένα τραγούδι στον Timmy και του έλεγα, "Μην ανησυχείς αν σου πάρει λίγο χρόνο. Είναι δύσκολο". Αλλά μέσα σε 90 δευτερόλεπτα, το έκανε. Είχε πραγματικά ενσαρκώσει το άτομο και τον μουσικό που είναι ο Dylan».

Στην ταινία, η μουσική είναι συνοδοιπόρος στην αφήγηση της ιστορίας. Κάθε κλασικό τραγούδι και κάθε επιλεγμένος στίχος είναι μέρος του αφηγηματικής στόφας του Mangold. Η ροή ήταν το κλειδί και η ικανότητα του Chalamet σε αυτόν τον τομέα ήταν εντυπωσιακή, σύμφωνα με τον μουσικό παραγωγό Nick Baxter. «Ξέραμε ότι έπρεπε να καταγράψουμε πολλά από αυτά τα πράγματα στο γύρισμα και να έχουμε τους ηθοποιούς μας προετοιμασμένους να τα κάνουν» λέει ο Baxter. «Το γεγονός ότι ο Timmy έμαθε αυτά τα τραγούδια και μπορεί να τα ερμηνεύσει σε κάθε είδους συνθήκες, όπως σκηνές όπου γράφει, παρουσιάζει ένα τραγούδι για πρώτη φορά ή ερμηνεύει, είναι απίστευτο. Δεν τον κρατάει τίποτα. Μπορεί να σταματήσει, να φύγει από το μικρόφωνο, να κάνει λάθος στον στίχο, να προσθέσει ένα σόλο φυσαρμόνικας και μπορεί να αλλάξει τον ρυθμό και την ταχύτητα του τραγουδιού. Δεν ξέρω αν αυτή η ταινία θα μπορούσε πραγματικά να λειτουργήσει χωρίς αυτή του την ικανότητα».

Ενα κίνημα από ανατρεπτικούς και ονειροπόλους

Ο Mangold αναφέρει ότι ο νεαρός Dylan είχε αίσθηση του πεπρωμένου του όταν ταξίδεψε το 1961 στο Μανχάταν, με άδειες τσέπες και με μια κιθάρα στην πλάτη του, για να συναντήσει τον ήρωά του, Woody Guthrie.

Εκείνη την εποχή, ο Woody Guthrie ήταν μία θρυλική φιγούρα στη φολκ μουσική. «Είναι σαν τον ετοιμοθάνατο Θεό που συναντάς στην αρχή της ταινίας» λέει ο Chalamet, καθώς ο Dylan ανακαλύπτει ότι το ίνδαλμά του έχει προσβληθεί ανεπανόρθωτα από τη νόσο Huntington. Παράλληλα, ο στενός φίλος του Guthrie, Pete Seeger, είναι έτοιμος να αναλάβει τον θρόνο της φολκ σκηνής. Όμως, χάρη στον συνδυασμό ταλέντου, διαίσθησης και αποφασιστικότητας, ο Dylan είναι ο επόμενος διάδοχος.

Ο ηθοποιός Scoot McNairy, που υποδύεται τον Guthrie, λέει: «Ο Bob εμβαθύνει σε αυτή τη σχέση, η οποία εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, μέχρι τον θάνατο του Woody».

Ο McNairy αναφέρει ότι όταν συναντάμε τον Guthrie στην ταινία, έχει χάσει την ικανότητα της ομιλίας εξαιτίας της νευροεκφυλιστικής νόσου. «Είναι ένας από τους πιο δύσκολους ρόλους που έχω παίξει» λέει. «Προσπαθείς να ερμηνεύσεις χωρίς όλα σου τα εργαλεία – τις χειρονομίες, τον τόνο, τη σωματικότητα. Το μόνο που έχεις είναι τα μάτια σου».

Για τον ρόλο του Seeger, ο Mangold επέλεξε τον υποψήφιο για Όσκαρ Edward Norton, σε έναν μη αναμενόμενο ρόλο. «Ο Edward όχι μόνο μοιάζει εντυπωσιακά με τον Pete, αλλά του δόθηκε η ευκαιρία να κάνει κάτι διαφορετικό» λέει ο Mangold. «Ο Edward συχνά παίζει πιο σκοτεινούς χαρακτήρες. Ο Pete είναι σαν ένας άγγελος, μια φολκ εκδοχή του Fred Rogers. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις ιστορίες με τον Pete να χάνει την ψυχραιμία του. Είτε τον καταδίωκε η κυβέρνηση είτε είχε συγκρούσεις για τα πολιτικά δικαιώματα, πάντα έβρισκε έναν χαρούμενο τρόπο να αντιμετωπίσει τους αντιπάλους του».

Για τον Norton, η ευκαιρία να μάθει και να παίξει τη μουσική του Seeger με το μπάντζο ήταν από μόνη της ένα μεγάλο κίνητρο. Είναι ηθοποιός που ενδιαφέρεται για απαιτητικούς ρόλους. «Ο Pete Seeger έπαιζε ένα παλιότερο στυλ μπάντζο που ακόμα και κάποιοι εξαιρετικοί παίκτες σήμερα δεν παίζουν πια» λέει ο Norton. Όμως, πέρα από τις τεχνικές προκλήσεις, ο Norton, όπως και ο Chalamet, έλκεται από την ευκαιρία να δείξει στη νέα γενιά τη συνεισφορά των Seeger και Dylan στην παγκόσμια κουλτούρα. Η συνεργασία τους παραμένει μία από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της μουσικής.

Η εμπλοκή του Dylan με τον ακτιβισμό αφυπνίστηκε σταδιακά, ιδιαίτερα μέσα από τη σχέση του με δύο γυναίκες που παρουσιάζονται στην ταινία: τη δυναμική καλλιτέχνιδα και αγωνίστρια της ελευθερίας Sylvie Russo, που αντικαθιστά την πραγματική Suze Rotolo, και τη διάσημη τραγουδίστρια Joan Baez.

«Η Sylvie είναι μια δημιουργική ψυχή, μια διανοούμενη, πολύ συνειδητοποιημένη, πολιτικά ενεργή, όμορφη και ζωντανή», λέει ο Mangold. «Και βλέπει τον Bob κάτω από την επιφάνεια. Είναι το μόνο φυσιολογικό άτομο σε αυτόν τον κόσμο των εκκεντρικών». Η Elle Fanning, που υποδύεται τη Sylvie, λέει: «Η σχέση τους είναι τόσο όμορφη, γιατί όσο εκείνος γίνεται διάσημος, εκείνη θέλει να είναι μαζί του επειδή τον αγαπάει, αλλά τον αγάπησε πριν γίνει ο "Bob Dylan"».

Ο Timothee Chalamet, που είχε συνεργαστεί ξανά με την Elle Fanning, προσθέτει: «Ήμουν τόσο ευγνώμων, επειδή η Elle είναι κάποια που γνωρίζω εδώ και πολύ καιρό. Το πλεονέκτημα που έχεις με έναν ηθοποιό ή μία ηθοποιό όταν έχεις συνεργαστεί στο παρελθόν είναι ότι υπάρχει ήδη μια σχέση και αυτό ήταν καλό για τον Bob και τη Sylvie. Έχουν αυτή την οικειότητα του πρώτου έρωτα, που νιώθουν ότι γνωρίζονται από καιρό. Είναι ένας πρώτος έρωτας που, μέχρι σήμερα, ο Bob τον προστατεύει με πάθος. Τόσο πολύ που η μοναδική απαίτηση του Bob όταν διάβασε το σενάριο του Mangold ήταν να αλλάξει το όνομά της».

Ο Johnny Cash και η φιλία τους

Συμπληρώνοντας την τριάδα των καλλιτεχνικών επιρροών του Dylan είναι ο «Άντρας με τα Μαύρα», Johnny Cash, τον οποίο υποδύεται ο ηθοποιός Boyd Holbrook. Ο Cash, ο οποίος υπήρξε το κεντρικό θέμα της ταινίας του Mangold «Walk the Line (2005)», υποστήριξε την επανάσταση που έφερε ο Dylan.

«Ο Johnny Cash είναι ένας εξαιρετικά αρρενωπός, γειωμένος χαρακτήρας, και αγαπώ την αντίθεση ανάμεσα σε αυτόν και τον Bob», λέει ο Mangold. «Λατρεύω αυτή τη φιλία μεταξύ τους, ενώ ήταν διαφορετικοί άνθρωποι. Ο Johnny είναι μια ισχυρή, νότια φιγούρα, τεράστιος σε μέγεθος, με έντονη παρουσία στη σκηνή, παίζει ροκ εν ρολ και ήταν αστέρι πολύ πριν τον Bob. Επίσης αντιμετωπίζει παρόμοιους δαίμονες με τον Bob».

Ο Cash και ο Dylan ήταν κάτι σαν φίλοι δι’ αλληλογραφίας μέχρι που συναντήθηκαν τελικά στο Newport Folk Festival το 1964, ένα χρόνο πριν ο Dylan ηλεκτρίσει τον κόσμο από την ίδια σκηνή. O Holbrook παραδέχεται ότι είχε αγωνία ν' αναλάβει τον ρόλο, αλλά βρήκε κάτι συναρπαστικό στη μυστηριώδη φύση του Cash στην ιστορία.

Ο παραγωγός Jeff Rosen παρείχε στον Mangold και την παραγωγή ένα αρχείο αλληλογραφίας μεταξύ των δύο μουσικών θρύλων, έναν ανεκτίμητο θησαυρό από τον οποίο μπορούσαν να αντλήσουν για να εξερευνήσουν αυτή τη σχέση. Η υπόλοιπη πραγματικότητα του Dylan συμπληρώνεται με τον διαβόητα σκληρό μάνατζέρ του, Albert Grossman, τον οποίο υποδύεται ο Dan Fogler, και τον φίλο και μάνατζερ περιοδειών του, Bobby Neuwirth, τον οποίο ενσαρκώνει ο Will Harrison. Επίσης, εμφανίζονται πολλές σημαντικές φιγούρες της αμερικανικής φολκ μουσικής, συμπεριλαμβανομένου του πατερναλιστικού μάνατζερ μουσικών Harold Leventhal (P.J. Byrne) και του δογματικού μουσικολόγου Alan Lomax (Norbert Leo Butz), μεταξύ άλλων. Βασικά μέλη της μπάντας του Dylan είναι ο Charlie Tahan ως Al Kooper και ο Eli Brown ως ο κιθαρίστας Mike Bloomfield. Στην ταινία η Eriko Hatsune υποδύεται τη σύζυγο του Pete Seeger, Toshi, ο Big Bill Morganfield είναι ο μπλουζίστας Jesse Moffette και ο David Alan Basche είναι ο μουσικός παραγωγός John Hammond.

Διαβάστε ακόμη