┋ Πολιτισμός ┋ 21.08.2022 16:29

PLAN(et) B: Περιβάλλον και κοινωνική δικαιοσύνη - Η μαθητική θεατρική ομάδα «Βλέμμα Εφήβων» για την κλιματική αλλαγή

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά ┋

Στις 30 Ιουνίου 2022 η μαθητική θεατρική ομάδα του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης (ΙΜΚ) «Βλέμμα εφήβων» παρουσίασε μια παράσταση θεάτρου-ντοκουμέντο PLAN(et) B: Περιβάλλον και κοινωνική δικαιοσύνη, σε συνεργασία με το Stanford University. Η παράσταση βασίστηκε στο έργο Voices of the Earth: from Sophocles to Rachel Carson and beyond του Stanford Repertory Theatre σε σκηνοθεσία του Rush Rehm, ένα έργο που γράφτηκε και παρουσιάστηκε το 2019 στις Η.Π.Α.

Ο Rush Rehm σε συνέντευξή του στο περιοδικό Νέα Παιδεία περιγράφει το πρόγραμμα ως εξής: «Η κεντρική ιδέα ήταν να συλλέξουμε απαντήσεις, σκέψεις, φιλοσοφικές τοποθετήσεις, ποιητικά κείμενα, επιστημονικές αντιδράσεις και πολιτικές απόψεις, αλλά και ανόητες απόψεις για τον κόσμο γύρω μας. Το κοινό στοιχείο ήταν η Γη, όλα όσα βρίσκονται στη Γη και τον ουρανό, τα ζώα, η σχέση του ανθρώπου με τα τον φυσικό κόσμο, ο άνθρωπος ως μέρος της Φύσης».

Το ίδιο σκεπτικό υιοθέτησε το «Βλέμμα εφήβων» όπως το έχει διατυπώσει ο H. D. Thoreau: «Εάν ένα φυτό δεν μπορεί να ζήσει σύμφωνα με τη φύση του, πεθαίνει· το ίδιο και ο άνθρωπος». Στοχεύοντας στην καλλιέργεια της θεατρικής παιδείας μέσα από την ενεργό συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή με πνεύμα συλλογικότητας και συνεργατικότητας, το πρόγραμμα έδωσε βήμα στην καλλιτεχνική έκφραση των προβληματισμών των εφήβων για το βαθιά πολιτικό πρόβλημα της κλιματικής κρίσης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ποιους πλήττει, τελικά, με περισσότερη σφοδρότητα;

Planet B

Οι θεματικές ενότητες, οι «σπόνδυλοι» της παράστασης, αφορούσαν την αρχή των πραγμάτων, τη φιλοσοφική ερμηνεία του κόσμου, μια σύντομη θεατρική αποτύπωση από τον νερόμυλο ως τα ορυκτά καύσιμα, τους ακτιβιστές και τον αγώνα που κόστισε τη ζωή τους, τους αρνητές, τη μόδα γύρω από τη περιβαλλοντική κρίση, τις αμιγώς οικονομικές και πολιτικές αποφάσεις για το Dakota Pipeline και την καταστροφή του καταυλισμού των Σιου, τη μόλυνση στο Love Canal, την εκ διαμέτρου διαφορετική αντιμετώπιση των Ινδιάνων και της λευκής κοινότητας, τις αποφάσεις της κυβέρνησης Trump, τις ανεμογεννήτριες στον αρχαιολογικό χώρο του Νιμπορειού, τις μετρήσεις της NASA, τους 17 στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης, την απο-ανάπτυξη, την κυκλική οικονομία, την κόπωση και το άγχος που προκαλεί ένα πρόβλημα που μας ξεπερνάει ως πολίτες κατά πολύ.

Planet B

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, επισκέφτηκαν διαδικτυακά την ομάδα ομιλητές που έδωσαν στους εφήβους διαφορετικές οπτικές, παρουσιάζοντας πτυχές του προβλήματος όχι ιδιαίτερα γνωστές. Η δομή του έργου, η επιμέρους συνθήκη ανά ενότητα και η συγγραφή των κειμένων δεν ήταν εύκολες διαδικασίες, γιατί προέκυψαν από έρευνα, συζήτηση, αμφισβήτηση. Απαραίτητες προϋποθέσεις ήταν να ακουστούν όλες οι απόψεις, ακόμα και πλέον αβάσιμες, και οι προτάσεις να γίνουν αποδεκτές από όλα τα μέλη της ομάδας.

Στην παράσταση έλαβαν μέρος έφηβοι από σχολεία της Αττικής: Μάξιμος Αλεξόπουλος, Στέλιος Γιαννακουλόπουλος, Στέλλα Δημητρίου, Δήμητρα Κατσίκη, Ελευθερία Κατσίκη, Αλέξανδρος Μοσχάκης, Εύα Μουτοπούλου, Ηλέκτρα Ψαρού-Λεγάτου. Τον συντονισμό του προγράμματος από την ίδρυσή του έχει η Νατάσα Μερκούρη. Τη μουσική για την παράσταση συνέθεσε ο Αδάμ Παπασπύρου και τα γραφιστικά φιλοτέχνησε ο Τάσος Παπατσώρης.

Μετά το τέλος της παράστασης, όπως συνηθίζεται στο θέατρο-ντοκουμέντο, ακολούθησε συζήτηση και τοποθετήσεις γύρω από ερωτήματα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Συμμετείχαν οι Γιώργος Καζαντζόπουλος, Μιχάλης Keith-Αναστασιάδης, Δημήτρης Χριστόπουλος. Στη συζήτηση συμμετείχαν με βιντεοσκοπημένη τοποθέτηση η Νεκταρία Αδακτύλου από το West Virginia University, και ο Κώστας Αντωνιάδης.

Planet B

Κι επειδή η Τέχνη είναι για όλους, όπως υποστήριζε ο Μιχάλης Κακογιάννης, στο πλαίσιο της παράστασης αγοράστηκαν από τους θεατές επιπλέον εισιτήρια, που διατέθηκαν σε σχολεία και μαθητικές θεατρικές ομάδες, με στόχο να έρθουν όσο το δυνατόν περισσότεροι έφηβοι στο θέατρο, να δουν, να ακούσουν, να σκεφτούν, να μιλήσουν. Γιατί και η πρόσβαση στις τέχνες είναι θέμα πολιτικό.

Το «Βλέμμα εφήβων» (2019-2022) έχει παρουσιάσει παραστάσεις θεάτρου-ντοκουμέντο με θέματα τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ISIS (2017), την Ευρώπη στον Ψυχρό Πόλεμο (2018) και την Ελληνική Επανάσταση στο σχολείο (2021). Υποστηρίζεται επιστημονικά και καλλιτεχνικά από Συμβουλευτική Επιτροπή, που απαρτίζεται από καθηγητές αμερικανικών πανεπιστημίων, συνεργάτες του ΙΜΚ και μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας.

«Περπατούσα μια μέρα,
συννεφιασμένο απόγευμα θυμάμαι ήταν,
σε δάσος καμένο.
Κοιτούσα έκπληκτος τα αποκαΐδια.
Δεν ήταν συνηθισμένα,
όχι από φωτιά δημιουργημένα.
Στράφηκε η ματιά μου εντελώς τυχαία προς την άλλη κατεύθυνση.
Και τότε είδα εσένα.
Μια αλεπού με φωτιά στα μάτια της.
Την φωτιά που είχαν χάσει αυτά τα δέντρα.
Είχες ένα χαμόγελο σαν να ήθελες κάτι να μου δείξεις.
Άρχισες να περπατάς αργά προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που κοιτούσες.
Και όμως εγώ σε έχασα γρήγορα.
Σκέφτηκα, σίγουρα κάποιο λάθος έχω κάνει.
Άρχισα να τρέχω προς την ίδια κατεύθυνση με εσένα.
Ακολούθησα μόνο τα ίχνη σου, μόνο αυτά μπορούσα να δω.
Κάποια στιγμή μια όψη μου έκοψε την φόρα
Ήσουν εσύ, έξω από αυτό το δάσος και κοιτούσες μια μαύρη θάλασσα.
Και τότε κατάλαβα τι ακριβώς κατέστρεψε τα δέντρα».