┋ Πολιτισμός ┋ 08.01.2025 07:17

Ελεύθερο Ρεπορτάζ

Ενότητες στο άρθρο: 📌 Το... γράμμα του μεταλλωρύχου 📌 «Παγώσαμε από τη συγκίνηση»📌 Δημήτριος πολέμαρχο των Πτολεμαίων 📌 Υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες 📌 Αυτή τη φορά δύο Έλληνες 📌 Ο Μέγας Αλέξανδρος 📌 Ο απελευθερωτής 📌 Η αρχή και των τέλος των Πτολεμαίων 📌 Ο χαλαζίας μπροστά από τον χρυσό 📌 Υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα χρυσού

Έλληνας γεωλόγος στην εξερεύνηση των χρυσωρυχείων των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο αναζητά τον χρυσό των Μακεδόνων

Στην πόλη Ghozza της Αιγύπτου αρχίζουν και πάλι οι έρευνες στα αρχαία μεταλλία χρυσού που λειτούργησαν επί της δυναστείας των Πτολεμαίων και είχαν άμεση σχέση με τους Μακεδόνες. Τι λέει στο ethnos.gr ο Έλληνας γεωλόγος που συμμετέχει στις έρευνες

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά ┋

Μία ακόμα φιλόδοξη αποστολή ξεκίνησε στα άδυτα των αρχαίων χρυσωρυχείων των Πτολεμαίων στην πόλη Ghozza της Αιγύπτου από την επιστημονική ομάδα του πανεπιστημίου Ecole Normale Superieure της Λιόν. Εξήντα κορυφαίοι επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων επιστρέφουν στην Ghozza όπου από το 2014 αναζητούν τα μυστικά των αρχαίων χρυσωρυχείων της περιοχής. Το 2019 μετά από υπόδειξη ενός βεδουίνου ξεκίνησαν έρευνες σε ένα μεταλλείο όπου εικάζεται πως οι Πτολεμαίοι και οι Μακεδόνες αντλούσαν το πολύτιμο μέταλλο.

Και σε αυτή την αποστολή - όπως και σε πολλές προηγούμενες (όπως το 2020 και το 2023) συμμετέχει ο διδάκτωρ Γεωλογίας και επιστημονικός συνεργάτης του πανεπιστημίου Maison de l'Orient et de la Mediterranee Jean Pouilloux της Λιόν Μάρκος Βαξεβανόπουλος. Ο Βολιώτης γεωλόγος είναι αυτός που σε προηγούμενες αποστολές εντόπισε περισσότερα από 15 ορυχεία χρυσού στην περιοχή Ghozza, σε απόσταση 85 χιλιομέτρων από την Χουργκάντα στην ανατολική Αίγυπτο.

Το... γράμμα του μεταλλωρύχου

Σταθμό στην καριέρα του αποτελεί η ανακάλυψη και ενός «γράμματος» που έστειλε μεταλλωρύχος τον 3ο π.Χ. αιώνα, γραμμένο στην ελληνιστική κοινή. Ο Βαξεβανόπουλος έπιασε πρώτος στα χέρια του το αρχαίο όστρακο. «Στην αρχή πίστεψα ότι ήταν ένα απλό όστρακο, θραύσμα αγγείου. Όταν το γύρισα, είδα πως γράφει κάτι. Ξεχώρισα τις λέξεις «δίψα» και «πείνα».

Ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος κρατά το...γράμμα-η γραφή έχει σκόπιμα αλλοιωθεί, γιατί αποτελεί αδημοσίευτο αρχαιολογικό υλικό

«Παγώσαμε από τη συγκίνηση»

«Για μερικά λεπτά, δεν μπορούσα να αρθρώσω λέξη. Το έδειξα στους τρεις συνεργάτες μου και ξαφνικά όλοι παγώσαμε. Ήταν τόση η συγκίνησή μας που δεν λέγαμε κουβέντα», είχε πει στο «Έθνος της Κυριακής» στις 3 Φεβρουαρίου 2020. Παραδίπλα βρήκε ένα ακόμη κομμάτι από το όστρακο και τότε διαπίστωσε πως και τα δύο μαζί συγκροτούσαν ένα γράμμα που έγραψε μεταλλωρύχος της εποχής των Πτολεμαίων. Προφανώς αναφέρονταν στις συνθήκες που επικρατούσαν στο ορυχείο χρυσού και ήθελε να στείλει τα νέα του στην οικογένειά του...».

Δημήτριος πολέμαρχο των Πτολεμαίων

Εντυπωσιακή ήταν και η επιγραφή που βρέθηκε σε ένα παλιό χάνι κοντά στον Νείλο. Αρχικά οι ερευνητές πίστεψαν ότι το όνομα είχαν χαράξει τουρίστες που βρέθηκαν στην περιοχή, αλλά Γάλλοι επιγραφολόγοι αποφάνθηκαν πως πρόκειται για μια επιγραφή 2.200 χρόνων και αναφέρεται -πιθανόν- στον Δημήτριο, πολέμαρχο των Πτολεμαίων.

Eπιγραφή 2.200 χρόνων αναφέρεται στον Δημήτριο, πολέμαρχο των Πτολεμαίων

Από τότε έπεσε πολύ νερό στο αυλάκι. Η μεγάλη προσφορά του Βαξεβανόπουλου και η τεράστια εμπειρία του στην εξερεύνηση δύσκολων σημείων στο αχανές δίκτυο των στοών τον έχουν αναδείξει έναν από τους κορυφαίους στο είδος του.

Υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες

Λίγο πριν αναχωρήσει για την Αίγυπτο τις πρώτες ώρες του 2025 ο Βαξεβανόπουλος είπε στο ethnos.gr: «Μετά τη σκληρή δουλειά που κάναμε στις στοές του Λαυρίου ήρθε η ώρα να πάμε και πάλι στην Ghozza της Αιγύπτου. Υπάρχουν πολλές προσδοκίες για αυτή την αποστολή αλλά ο στόχος παραμένει ο ίδιος και δεν είναι άλλος από την εξερεύνηση των χρυσωρυχείων των Πτολεμαίων. Έχουμε κάνει μεγάλα βήματα προόδου αλλά ακόμα έχουμε πολύ δουλειά μπροστά μας. Είναι μία από τις σημαντικότερες αποστολές με τεράστιο επιστημονικό και ιστορικό ενδιαφέρον».

Αυτή τη φορά δύο Έλληνες

Όπως μας εξηγεί ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος αυτές οι αποστολές στην Ghozza χρηματοδοτούνται και οργανώνονται από το πανεπιστήμιο της Λιόν με την αυστηρή επίβλεψη των αρχών της Αιγύπτου και εξηγεί: «Τέσσερα υπουργεία εμπλέκονται στις αδειοδοτήσεις αλλά και στην επίβλεψη των ερευνών στις οποίες συμμετέχουν περίπου 60 επιστήμονες και μεταξύ αυτών αυτή τη φορά είμαστε δύο Έλληνες. Εκτός από του Υπουργείο Πολιτισμού της Αιγύπτου εμπλέκονται τα Υπουργεία Άμυνας, Δημόσιας Τάξης και Περιβάλλοντος. Και τα τέσσερα επιβλέπουν στενά και αυστηρά κάθε βήμα της έρευνας».

Το χωριό της επιστημονικής ομάδας που θα επιχειρήσει στην Ghozza της Αιγύπτου

Ο Μέγας Αλέξανδρος

Σχετικά με τις έρευνες που θα κάνουν για περίπου ένα μήνα ανέφερε: «Θα μένουμε σε σκηνές στην έρημο. Την προηγούμενη φορά ανασκάψαμε ένα φρούριο σε χωριό μεταλλωρύχων. Ανακαλύψαμε εντυπωσιακά ευρήματα, όπως ντουζιέρες, μπάνια και μάθαμε πολλά για τη δυναστεία των Πτολεμαίων και τη στενή συνεργασία τους με τους Μακεδόνες λόγω του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αναφερόμαστε στην περίοδο του 300 π.Χ. μετά τους Φαραώ και μέχρι το 200 π.Χ. που διατηρήθηκε η δυναστεία των Πτολεμαίων. Είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος όχι μόνο για την Αίγυπτο αλλά και για την Ελλάδα».

Ο απελευθερωτής

Ο Μέγας Αλέξανδρος όταν εισήλθε στην Αίγυπτο το 332 π.Χ., ο λαός της τον υποδέχτηκε ως απελευθερωτή, αναγνωρίζοντάς τον μάλιστα ως συνεχιστή των Φαραώ. Προορισμοί του ήταν αρχικά η Μέμφιδα και κατόπιν το περίφημο μαντείο του Άμωνα στην όαση Σίβα. Πριν αναχωρήσει για τη συνέχιση της εκστρατείας του στα βάθη της Ανατολής, ίδρυσε μια πόλη στα παράλια της Μεσογείου, χαρίζοντάς της το όνομά του, την ονόμασε Αλεξάνδρεια.

Νόμισμα του Πτολεμαίου του Ευεργέτη με χρυσό πιθανότατα από τα ορυχεία του Ghozza της Αιγύπτου

Η αρχή και των τέλος των Πτολεμαίων

Ο Πτολεμαίος, στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, διορίστηκε ανώτατος κυβερνήτης της Αιγύπτου μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα και τον διαμελισμό του απέραντου κράτους του. Στα 305 π.Χ., ανακήρυξε τον εαυτό του Βασιλιά Πτολεμαίο Α΄ και αργότερα έμεινε γνωστός ως «Σωτήρας». Οι Αιγύπτιοι σύντομα αναγνώρισαν τους Πτολεμαίους ως διαδόχους των φαραώ της ανεξάρτητης Αιγύπτου. Οι απόγονοι του Πτολεμαίου κυβέρνησαν την Αρχαία Αίγυπτο μέχρι τη ρωμαϊκή κατάκτηση το 30 π.Χ.

Ο χαλαζίας μπροστά από τον χρυσό

Πάνω από 500 μυλόπετρες, λίθινα εργαλεία κρούσης και άλλα αντικείμενα, σχετίζονται με τον καθαρισμό του μεταλλεύματος χαλαζία και την εξαγωγή χρυσού είχαν βρεθεί από την πρώτη κιόλας αποστολή στο ορυχείο που ήταν κοντά στο χωριό των μεταλλωρύχων. Το συγκεκριμένο μεταλλείο είχε βάθος περίπου 30 μέτρων, ήταν δαιδαλώδης, με πολλές στοές και κάλυπτε μια μεγάλη έκταση, η οποία όμως γέμισε με τα μπάζα της εξορυκτικής δραστηριότητας. Έχει διανοιχθεί στα σκληρά, ιζηματογενή πετρώματα της ερήμου με σφυρί και καλέμι και οι αρχαίοι μεταλλωρύχοι αναζητούσαν ένα ορυκτό - οδηγό για τον χρυσό, τον χαλαζία. Ο χαλαζίας αποτίθεται σε φλέβες μέσα σε ασυνέχειες των πετρωμάτων, τις οποίες ακολουθούσαν οι μεταλλωρύχοι. Έσκαβαν βαθιά μέσα στη γη, στο απόλυτο σκοτάδι και σε θερμοκρασία άνω των 27?C. Η ζέστη και η σκόνη έκαναν την ατμόσφαιρα αποπνικτική, αλλά εκείνοι συνέχιζαν να ψάχνουν για χαλαζία με τα μέσα και τα εργαλεία που διέθεταν.
Άλλα τρία μεταλλεία εντοπίστηκαν στα νότια της περιοχής Ghozza με μεγάλη έκταση και δαιδαλώδεις γαλαρίες και σε αυτά θα εστιαστούν οι έρευνες.

Τα χνάρια των αρχαίων μεταλλωρύχων θα αναζητήσει και πάλι ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος

Υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα χρυσού

Ο Βαξεβανόπουλος έχει μελετήσει καλά την περιοχή, ιστορικά και γεωλογικά. Γνωρίζει πως εκεί υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα χρυσού σε μεταλλεία ήδη από τους προδυναστειακούς χρόνους και την εποχή των Φαραώ. Αργότερα όταν οι Πέρσες μπήκαν στην περιοχή η εξορυκτική δραστηριότητα σταμάτησε και ενεργοποιήθηκε πάλι στους ελληνιστικούς χρόνους με την Δυναστεία των Πτολεμαίων. Το συγκεκριμένο μεταλλείο πρέπει να ήταν σε λειτουργία για 100-200 χρόνια, πιθανόν μόνο κατά τους Πτολεμαϊκούς χρόνους. Η ανατολική έρημος γνωστή ως Eastern Desert, βρίσκεται στα βάθη της Σαχάρας, στο νοτιοανατολικό άκρο της περιοχής που ορίζεται από τον Νείλο ως την Ερυθρά Θάλασσα.

Διαβάστε ακόμη