Ρότερνταμ: Το πρώτο μουσείο στον κόσμο αφιερωμένο στη μετανάστευση άνοιξε τις πόρτες του

Στο Ρότερνταμ, εκεί όπου τα κύματα του ποταμού Μάας συναντούν τα ίχνη εκατομμυρίων ανθρώπων που κάποτε αναχώρησαν για μια νέα ζωή, ένα μουσείο έρχεται να δώσει φωνή στη σιωπηλή ιστορία της μετανάστευσης. Το Fenix, το πρώτο μουσείο στον κόσμο αφιερωμένο αποκλειστικά στη μετακίνηση των ανθρώπων, άνοιξε τις πύλες του και προσκαλεί τους επισκέπτες σε μια βαθιά βιωματική εμπειρία, όπου η τέχνη, η αρχιτεκτονική και η ανθρώπινη μνήμη διασταυρώνονται.

Το μουσείο στεγάζεται σε μια ιστορική αποθήκη του 1923, γνωστή ως Fenixloods II, η οποία έχει ανακαινιστεί ριζικά από το αρχιτεκτονικό γραφείο MAD Architects, με επικεφαλής τον Ma Yansong. Τις εντυπώσεις κλέβει η «Tornado», μια εντυπωσιακή, διπλή ελικοειδής σκάλα ύψους 30 μέτρων, κατασκευασμένη από 297 γυαλιστερά πάνελ από ανοξείδωτο ατσάλι. Οι επισκέπτες ανεβαίνουν σταδιακά, σαν να διασχίζουν τα κύματα της ιστορίας. Η κορυφή δεν είναι το τέλος, αλλά παρατήρηση και στοχασμός, με πανοραμική θέα προς τον ποταμό Μάας, το μέρος που αποτέλεσε πύλη φυγής και επιστροφής για εκατομμύρια ανθρώπους.

Το Fenix βρίσκεται στην καρδιά της περιοχής Katendrecht, μια ιστορική συνοικία που υπήρξε σημείο αναχώρησης για εκατομμύρια Ευρωπαίους μετανάστες προς την Αμερική κατά τον 19ο και 20ό αιώνα. Η αποθήκη που στεγάζει το μουσείο χρησιμοποιήθηκε από την Holland-America Line για τη μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων, καθιστώντας την έναν τόπο με βαθιές ρίζες στη μεταναστευτική ιστορία της Ευρώπης.

Ιστορίες αναχώρησης, ελπίδας ή απώλειας

Το μουσείο φιλοξενεί δύο κύριες εκθέσεις, «All Directions: Art That Moves You» και «The Family of Migrants». Η πρώτη παρουσιάζει έργα από περισσότερους από 100 καλλιτέχνες παγκοσμίως, εξερευνώντας θέματα όπως η ταυτότητα, η εργασία, η αγάπη και η απώλεια μέσα από το πρίσμα της μετανάστευσης. Η δεύτερη, εμπνευσμένη από την έκθεση «The Family of Man» του Edward Steichen, παρουσιάζει 194 φωτογραφίες από 136 φωτογράφους σε 55 χώρες, αποτυπώνοντας την παγκόσμια εμπειρία της μετανάστευσης από τα τέλη του 19ου αιώνα έως σήμερα.

Ο Yinka Shonibare, Βρετανο-Νιγηριανός καλλιτέχνης, παρουσιάζει μια εγκατάσταση με εμβληματικές υφές αφρικανικών μοτίβων που απεικονίζουν ιστορικές ναυτικές μετακινήσεις από την αποικιοκρατία μέχρι την αποδημία. Τα έργα του θέτουν ερωτήματα για το πώς η πολιτισμική ταυτότητα είναι συνδεδεμένη με τη γεωγραφία και τη μετακίνηση. Ο Francis Alys, γνωστός για τις εικαστικές του «παρεμβάσεις» στους δρόμους της Λατινικής Αμερικής, εκθέτει μια σειρά από βίντεο-έργα όπου ακολουθεί παιδιά πρόσφυγες καθώς διασχίζουν αυτοσχέδια σύνορα — πραγματικά και φανταστικά.

Εντυπωσιακό είναι και το «Borderless Choir», μια ηχητική εγκατάσταση στην οποία μετανάστες από διάφορες ηπείρους τραγουδούν το ίδιο παραδοσιακό τραγούδι στη μητρική τους γλώσσα. Το έργο αυτό δημιουργεί ένα αρμονικό, αλλά ετερογενές ηχοτοπίο, υπογραμμίζοντας την ενότητα μέσα στη διαφορά. Παράλληλα, το «Suitcase Maze» είναι ένας λαβύρινθος από 2.000 βαλίτσες που δωρίστηκαν από κατοίκους του Ρότερνταμ, καθεμία με τη δική της ιστορία μετανάστευσης, χρονολογούμενη από το 1898.

Ορατοί οι αόρατοι

Το Fenix ανοίγει τις πόρτες του σε μια περίοδο έντονων πολιτικών εντάσεων γύρω από τη μετανάστευση στην Ολλανδία και την Ευρώπη. Σκοπός του είναι να «κάνει ορατούς εκείνους που συνήθως παραμένουν αόρατοι», μετανάστες, πρόσφυγες, άτομα που βίωσαν την αποξένωση και την απώλεια της πατρίδας.

Το όνομα «Fenix» (φοίνικας) συμβολίζει την επανεκκίνηση και την αναγέννηση μέσα από τις στάχτες. Οι δημιουργοί του μουσείου εμπνεύστηκαν από το γεγονός ότι εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν ν' αφήσουν πίσω τα πάντα για μια νέα ζωή. Η ιδέα είναι να επανεγγραφεί η ιστορία της μετανάστευσης όχι ως αφήγηση πόνου μόνο, αλλά και ως πηγή δημιουργίας, πολιτισμού, συνεισφοράς.

Όπως δήλωσε η διευθύντρια του μουσείου, Anne Kremers, «η μετανάστευση είναι μια ιστορία αφίξεων και αναχωρήσεων, και συνεχούς αλλαγής για ν' αντιμετωπίσουμε το μέλλον».

Διαβάστε ακόμη

Φλέγεται η Μέση Ανατολή: Αναφορές για εκρήξεις στην Ντόχα του Κατάρ - Σειρήνες σε Σ. Αραβία, Μπαχρέιν και Κουβέιτ

Ιβάν Σαββίδης: «Ό,τι λέω το τηρώ» - Όλα στο φως από τον ΠΑΟΚ για τη Νέα Τούμπα

Απελπιστική η κατάσταση στη Χίο: «Άνεμοι 8 μποφόρ και φλόγες 30 μέτρα» - Μάχη να κοπεί το μέτωπο πριν τα Μαστιχοχώρια

Συγκλονιστικές εικόνες από τη Λέσβο, 10 χρόνια μετά την ανθρωπιστική κρίση