Πολιούχος Τραπεζούντας: Μεγάλη γιορτή σήμερα για τους απανταχού Ποντίους

Η ορθοδοξία γιορτάζει τη μνήμη του Αγίου Ευγενίου, το «καύχημα του Πόντου» που μαρτύρησε και βοήθησε στη γρήγορη εξάπλωση του χριστιανισμού

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά ┋

Ο ναός του Αγίου Ευγενίου στην Τραπεζούντα / φωτογραφία wikimedia.org

Τη μνήμη του Αγίου Ευγενίου, το «καύχημα του Πόντου», πολιούχος της Τραπεζούντας και άγιος όλων των Ποντίων γιορτάζουν σήμερα οι απανταχού Πόντιοι, ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία. Ο Άγιος Ευγένιος μαρτύρησε για την πίστη του. Αποκεφαλίστηκε με εντολή του ρωμαίου Λυσία ο οποίος του απέδωσε μαγικές ικανότητες. Στον τόπο του μαρτυρίου, όπου και ετάφη ο Άγιος, αργότερα κτίστηκε ο γνωστός ναός του Αγίου Ευγενίου.

Πολιούχος της Τραπεζούντας

Η 21η Ιανουαρίου του 290 μ.Χ. δεν ξεχάστηκε από τους συντοπίτες του, τους Έλληνες του Πόντου, και από όλο τον χριστιανικό κόσμο. Ο Άγιος Ευγένιος είναι πολιούχος της Τραπεζούντας και του αποδίδονται πολλά θαύματα που βοήθησαν την πόλη στο διάβα των αιώνων.

Η μνήμη του Αγίου τιμάται στη Μονή του Αγίου Διονυσίου στο Άγιο Όρος από το 1375 μ.Χ. έως και σήμερα, τόσο στις 21 Ιανουαρίου, ημέρα του μαρτυρίου του, όσο και στις 24 Ιουνίου, ημέρα των γενεθλίων του.

Στη Μονή Παναγία Σουμελά Βερμίου

Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Ευγενίου βρίσκονται στη Μονή Παναγία Σουμελά Βερμίου και στη Μητρόπολη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, ενώ γιορτάζεται με κάθε μεγαλοπρέπεια και στα Νέα Παλάτια Ωρωπού Αττικής.

Ο ναός του μετά την Άλωση της Τραπεζούντας από τους Τούρκους, το 1461 μ.Χ., μετατράπηκε σε τζαμί. Σήμερα διασώζεται το κτήριο της εκκλησίας φέρνοντας αναμνήσεις στους επισκέπτες για το έντονα χριστιανικό παρελθόν της πόλης και όλου του Πόντου.

Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας

Ο Άγιος Ευγένιος γεννήθηκε στην Τραπεζούντα, εξού και το προσωνύμιο «Τραπεζούντιος» που του έχει αποδοθεί και ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Έζησε την εποχή όπου διοικητής της Καππαδοκίας ήταν ο Λυσίας, ο οποίος ήταν σκληρός διώκτης των χριστιανών και πιστός στην περσική θεότητα του «Μίθρα», που τότε ήταν πολιούχος της Τραπεζούντας. Έτσι, λοιπόν, όσοι πίστευαν στην νέα θρησκεία, τον χριστιανισμό δηλαδή, υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια.

Φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν

Κάτοικοι, λοιπόν, της Τραπεζούντας, πιστοί στον Λυσία και στη θρησκεία του, καταγγέλλουν τον Άγιο Ευγένιο και τους συναθλητές του, Ουαλεριανό, Κανίδιο και Ακύλα, ότι διδάσκουν και μιλούν για τον χριστιανισμό. Αρχικά συλλαμβάνουν τον Ακύλα, ο οποίος, παραδέχθηκε την πίστη του στον Ιησού Χριστό και άθελά του προδίδει τον Κανίδιο και τον Ουαλεριανό. Οι τρεις τους, λοιπόν, αφού φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, ύστερα από υπόδειξη του Λυσία, στον οποίο, όταν παρουσιάστηκαν ομολόγησαν την πίστη τους στον Εσταυρωμένο.

Προκάλεσε τη σύλληψη του

Ο Ευγένιος τότε κατάφερε να ξεφύγει και κρυβόταν σε μια σπηλιά στο δάσος, μέχρις ότου του παρουσιάστηκε ο Χριστός, ο οποίος τον ενθάρρυνε να φανερωθεί και να ομολογήσει την πίστη του. Έτσι κι έγινε. Ο «Τραπεζούντιος» προκαλεί, ουσιαστικά, τη σύλληψή του και οδηγείται ενώπιον του Λυσία, όπου ομολογεί την πίστη του στον Χριστό. Όπως ήταν αναμενόμενο βασανίζεται και οδηγείται στην φυλακή.

Έσβησε η κάμινος

Ο Λυσίας, ωστόσο, προκειμένου να τον πείσει να αλλάξει τη θρησκεία του, τον καλεί να αποδείξει την πίστη του. Ο Άγιος Ευγένιος οδηγείται σε έναν ειδωλολατρικό ναό. Όσο προσεύχεται, τρία ειδωλολατρικά αγάλματα θρυμματίζονται, εντυπωσιάζοντας όσους παρεβρίσκονταν στο ναό. Τότε πολλοί άρχισαν να πιστεύουν στη νέα θρησκεία. Ο Λυσίας, εξοργίζεται, με αποτέλεσμα να διατάξει να ετοιμαστεί μια κάμινος και να ριχθούν μέσα, τόσο ο Άγιος Ευγένιος, όσο και οι συναθλητές του. Η φωτιά, όμως, σβήνει και όταν, λίγες μέρες αργότερα, οι δήμιοι πάνε στο μέρος όπου τους είχαν ρίξει, τους αντίκρισαν σώους.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αλλάξουν πίστη, επηρεαζόμενοι και εντυπωσιασμένοι από το θαύμα. Εξοργισμένος, μετά και από αυτό το θαύμα ο Λυσίας, διατάζει τον αποκεφαλισμό των Ουαλεριανό, Κάνδιδο και Ακύλα και τη σταύρωση του Ευγένιου.

Ως εκ θαύματος πάλι, ο Ευγένιος ελευθερώνεται και οι πληγές του θεραπεύονται.

Οι συγκρατούμενοί του, άφωνοι από το μεγαλείο του θαύματος, προσέρχονται και αυτοί στο χριστιανισμό.

«Μαγεία» και αποκεφαλισμός

Ο Λυσίας αποδίδει αυτό το θαύμα στη μαγεία και διατάζει τον αποκεφαλισμό του Αγίου, ο οποίος πραγματοποιείται στις 21 Ιανουαρίου 292 μ.Χ., την ημέρα, δηλαδή, που τιμάται και η μνήμη του.

Αργότερα οι μεγάλοι Κομνηνοί, οι οποίοι τον θεώρησαν προστάτη τους, θέλοντας να τιμήσουν ακόμη περισσότερο τη μνήμη του, χάραξαν τη μορφή του σε νομίσματα και σε εμβλήματα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.

Να σημειωθεί πως ο Άγιος Ευγένιος ήταν ο δεύτερος Επίσκοπος της Τραπεζούντας, μετά τον ιδρυτή της, Απόστολο Ανδρέα.

Κλάπηκε το σκήνωμα

Το σκήνωμά του κλάπηκε από πιστούς του χριστιανισμού και τάφηκε κοντά στον τόπο του μαρτυρίου του, όπου οι χριστιανοί έχτισαν ναό προς τιμήν του. Στο ναό αυτό, στέφονταν οι βασιλείς του Πόντου.

Ο μαρτυρικός θάνατος τόσο του Αγίου Ευγενίου, όσο και των συναθλητών του, είχαν ως αποτέλεσμα τη διάδοση του χριστιανισμού στον Πόντο και ιδιαίτερα στην Τραπεζούντα με ταχύτατο ρυθμό. Γρήγορα απέκτησε τη φήμη του «ιατρού και θεραπευτή των σωμάτων και των ψυχών».

Όταν οι Τούρκοι κατέκτησαν την Τραπεζούντα, μετέτρεψαν το ναό του σε τζαμί, όπου ο Μωάμεθ έκανε εκεί, την πρώτη Παρασκευή μετά την κατάληψή της, το πρώτο του ναμάζι (προσευχή των μουσουλμάνων). Αυτός είναι και ο λόγος που το τέμενος πήρε το όνομα « Γενί Τζουμά Τζαμισί», δηλαδή «Τέμενος της νέας Παρασκευής».

Τροπάριο προς τιμήν του Αγίου Ευγενίου είναι το ακόλουθο:

«Τών μαρτύρων τό κλέος, τού Πόντου τό καύχημα,
Καί τόν θησαυρόν Τραπεζούντος,
τόν γενναίον Ευγένιον,
τόν μέγαν αντιλήπτορα,
πιστόν, τόν κήρυκα τής πίστεων ημών,
ταίς αγγελικαίς υμνωδίαις ευφημούντες λέγομεν.
Δόξαν τώ δεδοκότι σοί ισχύν,
δόξα τω σε στεφανώσαντι,
δόξα τώ ενεργούντι διά σού πάσιν ιάματα».

Διαβάστε ακόμη