Πάσχα 2019 - Μεγάλη Τρίτη: Το τροπάριο της Κασσιανής

Πολλές παρανοήσεις φαίνεται να υπάρχουν σχετικά με το πρόσωπο της ποιήτριας του Τροπαρίου και της πόρνης γυναίκας, που άλειψε με μύρο τον Κύριο

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά ┋

Ἥπλωσεν ἡ Πόρνη, τὰς τρίχας σοι τῷ Δεσπότῃ,

ἥπλωσεν Ἰούδας, τὰς χεῖρας τοῖς παρανόμοις·

ἡ μέν, λαβεῖν τὴν ἄφεσιν,

ὁ δέ, λαβεῖν ἀργύρια.

Διό σοι βοῶμεν,

τῷ πραθέντι (που πωλήθεκες) καὶ ἐλευθερώσαντι ἡμᾶς,

Κύριε δόξα σοι.

Στη λειτουργική πράξη της Εκκλησίας, η έναρξη της επόμενης ημέρας γίνεται από το απόγευμα της προηγουμένης. Έτσι, λοιπόν, οι Ακολουθίες που τελούνται το βράδυ της Μεγάλης Εβδομάδας, αφορούν στα γεγονότα της επομένης ημέρας.

Κάθε μέρα στο ethnos.gr – με τη βοήθεια του Αρχιμανδρίτη π. Φιλούμενου Ρούμπη, γραμματέα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και εφημέριου του Ιερού Ναού Αγ. Δημητρίου των Όπλων– θα δίνουμε το «στίγμα» της μέρας για όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα. Τα κείμενά μας, ακολουθώντας αυτή την πρακτική, θα περιγράφουν τα γεγονότα της επομένης ημέρας, αλλά θα αφορούν στην ακολουθία της ημέρας που δημοσιεύονται.

Ίσως από τις πιο προσφιλείς ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας, η σημερινή, γίνεται αφορμή για να γεμίζουν οι Ναοί το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης (όταν τελείται ο Όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης), από πιστούς που προσέρχονται να προσευχηθούν και να σιγοψάλουν το γνωστό Τροπάριο της Κασσιανής.

Πολλές παρανοήσεις φαίνεται να υπάρχουν σχετικά με το πρόσωπο της ποιήτριας του Τροπαρίου και της πόρνης γυναίκας, που άλειψε με μύρο τον Κύριο. Και μέσα σε αυτές τις παρανοήσεις, άλλη μία, σχετική με την Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή, την ισαπόστολο και παρθένο.

Κατ’ αρχάς, έχουμε τρία περιστατικά, στα οποία κάποιες γυναίκες άλειψαν τον Κύριο με μύρο. Στο πρώτο περιστατικό, κάποια γυναίκα αμαρτωλή, στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου, στην αρχή του κηρύγματος του Ιησού. Στο δεύτερο, η Μαρία, η αδελφή του Λαζάρου, στο σπίτι της, έξι ημέρες πριν το Πάσχα, ως ευχαριστήριο για την Ανάσταση του αδελφού της. Στο τρίτο, άγνωστη – ανώνυμη γυναίκα στο σπίτι του Σίμωνα του λεπρού, δύο ημέρες πριν το Πάσχα. Οι τρεις μυρώσεις έγιναν σε διαφορετικό χρόνο, σε διαφορετικό τόπο και με διαφορετικό τρόπο. Φυσικά, καμία από αυτές τις γυναίκες δεν ήταν η Αγ. Μαρία η Μαγδαληνή. Η μεγάλη παραφιλολογία, η οποία αναφέρεται προσβλητικά προς το πρόσωπό της, ξεκινά από το τέλος του 6ου μ.Χ. αιώνα, όταν ο πάπας Γρηγόριος Αʹ ο Διάλογος, σε ένα ποιμαντικό κείμενο που απευθύνεται προς τους ιερείς του, φαίνεται να συγχέει τις τρεις προαναφερθείσες γυναίκες με την Αγ. Μαρία Μαγδαληνή. Από το σημείο αυτό και έπειτα η παρανόηση καθιερώθηκε στο δυτικό κόσμο και διαιωνίσθηκε μέχρι τις μέρες μας, χωρίς όμως να γίνει αποδεκτή από την ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία τιμούσε και τιμά την Μαρία Μαγδαληνή ως Αγία, Ισαπόστολο και μαθήτρια του Χριστού. Επιπλέον, αναφέρουμε γι’ αυτήν ότι ήταν η πιο ηλικιωμένη από τις μαθήτριες του Κυρίου και φαίνεται ότι για αυτό το λόγο απολάμβανε κάποια ιδιαίτερη τιμή. (Αν και περιττό να αναφερθεί, η ηλικία της και μόνο αποτελεί απαγορευτικό παράγοντα να μπορούσε να είχε συνάψει άλλου είδους σχέσεις με τον – κατά πολύ μικρότερό της ηλικιακά – Ιησού).

Η γυναίκα του γνωστού Τροπαρίου, το παράδειγμα της οποίας προβάλλει σήμερα η Αγία Εκκλησία, είναι η τρίτη, εκ των προαναφερθεισών περιπτώσεων. Δύο μέρες πριν το Πάσχα, καθώς ο Κύριος ανέβαινε προς τα Ιεροσόλυμα, κι ενώ βρισκόταν στο σπίτι του λεπρού Σίμωνα, τον πλησίασε μια πόρνη γυναίκα κι άλειψε το κεφάλι Του με πολύτιμο μύρο. Η αγοραστική αξία του μύρου αυτού υπολογιζόταν γύρω στα τριακόσια δηνάρια, υπέρογκο ποσό για την εποχή, και γι' αυτό οι μαθητές την επέκριναν και περισσότερο απ' όλους ο Ιούδας. Γνώριζαν οι μαθητές καλά πόσο μεγάλο ζήλο έδειχνε πάντοτε ο Χριστός για την ελεημοσύνη προς τους φτωχούς. Ο Χριστός όμως την υπερασπίσθηκε, για να μην αποτραπεί από τον καλό της σκοπό. Αναφέρθηκε, μάλιστα, προφητικά και στον ενταφιασμό Του, προσπαθώντας να αποτρέψει τον Ιούδα από τη προδοσία, αλλά μάταια. Τότε απέδωσε στη γυναίκα την μεγάλη τιμή να διακηρύσσεται το ενάρετο έργο της σε ολόκληρο την οικουμένη.

Επίσης, κατ’ αυτήν την ημέρα, φέρεται στη μνήμη μας, η σύγκληση του Συνεδρίου των Ιουδαίων, του ανωτάτου δηλαδή Δικαστηρίου τους, προκειμένου να λάβουν καταδικαστική απόφαση εναντίον του Κυρίου, καθώς και τα σχέδια του Ιούδα για προδοσία του Διδασκάλου του.

Ποια είναι η Κασσιανή του γνωστού Τροπαρίου;

Η Κασσιανή θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες ποιήτριες και υμνωδούς του Βυζαντίου. Υπάρχει μια όμορφη παράδοση σχετικά με Οσία Κασσιανή (ή Κασσία ή Ικασία ή Εικασία) την Υμνογράφο (η μνήμη της από την Εκκλησία τιμάται στις 7 Σεπτεμβρίου), η οποία όμως πιθανόν να απέχει από την πραγματικότητα. Από τον βυζαντινό χρονογράφο Συμεών Μάγιστρο (990 μ.Χ) μαθαίνουμε ότι η Ευφροσύνη, μητέρα του αυτοκράτορα Θεόφιλου και κόρη του Κωνσταντίνου του ΣΤ’, στην προσπάθειά της να παντρέψει το γιο της, το έτος 830 μ.Χ, διοργάνωσε μεγάλη σύναξη από τις πιο όμορφες κοπέλες της Αυτοκρατορίας. Όταν παρατάχθηκαν όλες στη σειρά, καθισμένες πάνω σε πολυτελή ανάκλιντρα, ο αυτοκράτορας Θεόφιλος περιήλθε μπροστά τους με σκοπό, όποια διαλέξει για μέλλουσα σύζυγό του και αυτοκράτειρα, να της προσφέρει ένα χρυσό μήλο. Μεταξύ αυτών ήταν και η Κασσιανή, που η ομορφιά της θάμπωσε το νεαρό Θεόφιλο. Θέλοντας όμως να διαπιστώσει αν και η εξυπνάδα της ήταν ανάλογη με την ομορφιά της, της είπε: «Από τη γυναίκα ξεκινούν τα κακά πράγματα», υπονοώντας την Εύα. Η Κασσιανή όμως δεν ξαφνιάστηκε και θέλοντας να δείξει και την εξυπνάδα της απάντησε: «Και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα, τα ευγενέστερα», υπονοώντας την Παναγία.

Αυτή όμως η πράγματι έξυπνη απάντηση χαρακτηρίσθηκε από τον Θεόφιλο ότι περιείχε και κάποια προπέτεια και επιπολαιότητα, οπότε έδωσε το μήλο στην, επίσης, ωραία, αλλά και σεμνή Θεοδώρα. Η Κασσιανή τότε εκπλήρωσε την επιθυμία της να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στον Θεό, ακολουθώντας τη μοναχική οδό.

Επιπλέον, το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης, τελείται στις Εκκλησίες το Μυστήριο του Ιερού Ευχελαίου. Σε συνάρτηση με την ανάμνηση της πόρνης που άλειψε τον Κύριο με μύρο, ευλογείται το λάδι, με το οποίο ο Ιερέας «σταυρώνει» (χρίει) τους πιστούς, ως μέσον θεραπείας της ψυχής και του σώματος, προσφέροντας έτσι τη χάρη και την ευλογία του Θεού, ως προετοιμασία για την κορύφωση της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας και της Εορτής του Πάσχα.

Διαβάστε ακόμη