Το ethnos.gr στο κελί του Μίκη Θεοδωράκη στον Ωρωπό

Ανοιξε για το κοινό το κελί του Μίκη Θεοδωράκη στις παλιές φυλακές Ωρωπού - Συγκίνηση και θλίψη στον Ωρωπό για τον θάνατο του

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 8 λεπτά ┋

Πολίτες και μέλη της δημοτικής αρχής του Δήμου Ωρωπού άνοιξαν για το κοινό το κελί του Μίκη Θεοδωράκη στις παλιές φυλακές Ωρωπού που κατά τη διάρκεια της χούντας είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αντιφρονούντων. Στο Κτίριο 1 των παλιών φυλακών από τις 19:00 το απόγευμα της Πέμπτης 2 Σεπτεμβρίου, ο δήμαρχος Γιώργος Γιασημάκης και μέλη του δημοτικού συμβουλίου θα αποτίσουν φόρο τιμής στον Μίκη Θεοδωράκη.

Θα τιμούμε πάντα τον Θεοδωράκη

Ο δήμαρχος Ωρωπού Γιώργος Γιασημάκης δήλωσε: «Ο Δήμος Ωρωπού αποχαιρετά με θλίψη και συγκίνηση το Μίκη Θεοδωράκη που από το πρωινό της 2ας Σεπτεμβρίου πέρασε στο πάνθεον των αθανάτων. Για τον τόπο μας ήταν και θα παραμείνει ένα σύμβολο και ένας μεγάλος ηγέτης. Δημιουργός του πνεύματος, του πολιτισμού και της δημοκρατίας. Κορυφαίος μουσικοσυνθέτης και αγωνιστής σημάδεψε όλους τους Έλληνες με τα έργα του και τους αγώνες του για τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Μας αφήνει πίσω του μία τεράστια κληρονομιά και μία παρακαταθήκη για ενότητα, δημιουργία και προκοπή. Με τους αγώνες του μας άνοιξε δρόμους.
Με τις δημιουργίες του μας γεμίζει έμπνευση.Ο Δήμος Ωρωπού θα τιμά για πάντα το έργο του. Θα τον μνημονεύει ως έναν δάσκαλο, δημιουργό και εμπνευστή».

Η μεταφορά του στον Ωρωπό

Την 21η Απριλίου του 1967 απηύθυνε την πρώτη έκκληση για αντίσταση κατά της Δικτατορίας στις 23 Απριλίου. Τον Μάιο του 1967 ίδρυσε μαζί με άλλους την πρώτη αντιστασιακή οργάνωση κατά της Δικτατορίας, το ΠΑΜ και εξελέγη πρόεδρός του.

Η είσοδος των παλιών φυλακών στη Σκάλα Ωρωπού

Ο Μίκης Θεοδωράκης φυλακίστηκε στις φυλακές Ωρωπού στις 19 Οκτωβρίου 1969.

Η λάμπα στο κελί της απομόνωσης πλάι στο κελί που κρατούνταν ο Μίκης Θεοδωράκης

Στον Ωρωπό η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε . Στο εξωτερικό ξεσηκώθηκε θύελλα διαμαρτυριών. Προσωπικότητες, όπως οι Ντμίτρι Σοστακόβιτς, Άρθουρ Μίλερ, Λώρενς Ολίβιε, Υβ Μοντάν και άλλοι, δημιούργησαν επιτροπές για την απελευθέρωσή του. Τελικά, υπό την πίεση αυτή αποφυλακίστηκε και ταξίδεψε στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1970.

Στο εξωτερικό είχαν αρχίσει ήδη να τραγουδιούνται ήδη τα τραγούδια του από τη Μαρία Φαραντούρη και τη Μελίνα Μερκούρη, ενώ απηύθυνε νέο κάλεσμα για την πτώση της δικτατορίας και την επαναφορά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Η επιστολή στον Ερυθρό Σταυρό

Στις 19 Δεκέμβρη του 1969 μέσα από τις φυλακές Ωρωπού έστειλε επιστολή στο διεθνή Ερυθρό Σταυρό εκ μέρους των πολιτικών κρατουμένων του στρατοπέδου εκτοπισμένων.

Η επιστολή προς τον Ερυθρό Σταυρό αναφέρει:

''Eν Ωρωπώ τη 19η Δεκεμβρίου 1969

Προς τον Διεθνή Eρυθρό Σταυρό

Έχομεν την τιμή να σας αποστείλομε συνημμένως είκοσι οκτώ (28) αιτήσεις πολιτικών κρατουμένων του Στρατοπέδου Eκτοπισμένων Ωρωπού και σας παρακαλούμε θερμά να μεριμνήσετε διά την ικανοποίηση των αιτημάτων μας.

Eπίσης επισυνάπτομε πλήρη κατάλογο ημών των ιδίων, ώς και τα ονόματα και τας διευθύνσεις των πλησιέστερων συγγενών μας για την περίπτωση που θα είχατε την ευγενή καλοσύνη να τους βοηθήσετε καθοιονδήποτε τρόπο.

Mετά βαθύτατης τιμής δια τους πολιτικούς κρατουμένους του Στρατοπέδου

Eκτοπισμένων Ωρωπού

Mίκης Θεοδωράκης''

Δεν στάλθηκε η επιστολή

Η επιστολή όμως, ουδέποτε στάλθηκε στους αποδέκτες. Η διοίκηση του στρατοπέδου έγραψε πάνω στο φάκελο:

''Eπιστρέφεται

Δεν υποβάλλονται διότι δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις, όπως ατομικός έκαστος υποβάλει το αιτήματά του, και ουχί ομαδικώς''.

Μετά από λίγο διάστημα ο Μίκης Θεοδωράκης το σημείωμα αυτό, το έκανε τραγούδι, που άρχισε να τραγουδιέται από τους κρατουμένους σ' όλη τη φυλακή, από την τραπεζαρία μέχρι την αυλή. Στη συνέχεια γράφει εδώ και το ''Μην ξεχνάς τον Ωρωπό''.

Διότι δεν συμμορφώθην...

Ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης είχε πει για αυτά τα ιστορικά στιγμιότυπα, σε ντοκυμαντέρ των Γ. και Η. Σγουράκη:

''Σαν εκπρόσωπος των κρατουμένων είχα πάει στο διοικητή και του είχα δώσει τις αιτήσεις όλων των κρατουμένων για τον Ερυθρό Σταυρό. Η γραμμή της διοίκησης ήταν ότι ο καθένας έπρεπε να πάει μόνος του να κάνει την αίτηση, μήπως εκεί ο διοικητής μιλώντας του να τον καταφέρει να κάνει δήλωση. Εμείς θέλαμε να 'μαστε όλοι μαζί. Κι έτσι ο ανθυπασπιστής μπήκε μέσα, και μου 'φερε όλο τον πάκο τις αιτήσεις και πάνω έγραφε ''Επιστρέφονται, διότι δεν συνεμορφώθη προς τις απαιτήσεις''.

Λοιπόν, είμαστε έτοιμοι να βγούμε έξω, αλλά τα μεγάφωνα είπαν ότι σήμερα απαγορεύεται η έξοδος. Είχα λοιπόν μπροστά μου τους στίχους αυτούς, τον πρώτο στίχο γραμμένο από τον διοικητή, έγραψα το τραγουδάκι, ''διότι δε συμμορφώθην προς τις απαιτήσεις, μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει μες το σύρμα περπατώ''. Και το μεσημέρι, το βράδυ κατεβαίνουμε στο εστιατόριο, τους τραγούδησα το καινούριο τραγούδι και μάλιστα εμήνυσα στο διοικητή ότι έχει και πνευματικά δικαιώματα, γιατί ο πρώτος στίχος είναι δικός του''.

Ο Μ. Θεοδωράκης είπε πως το επισκεπτήριο ήταν μια φορά κάθε δυό μήνες, πολλές φορές συγγενείς και φίλοι των κρατουμένων προσέγγιζαν στο μώλο, της Σκάλας Ωρωπού, απέναντι από τις φυλακές, προκειμένου να τους βλέπουν. Αλλά αυτό απαγορευόταν, πολλές φορές τους έπιαναν.

Το ροδόσταμο και ο Χιώτης

''Μια μέρα νομίζω ήταν Φλεβάρης - Μάρτης του '70, όλο το στρατόπεδο είμαστε μέσα, κοιμόμαστε όλοι, και κάποιος φρουρός με ξύπνησε. Κύριε Μίκη, μου λέει, κάποιοι τραγουδάνε δικά σας τραγούδια. Βγήκα λοιπόν κι ήρθα εδώ. Φύσαγε λίγος αέρας και με τον αέρα ερχότανε το Ροδόσταμο. Ήταν μια παρέα τρεις - τέσσερις άντρες, μια γυναίκα και βάδιζαν αργά, στο μώλο. Εγώ γνώρισα από το ύφος που τραγουδούσε, μού 'ρθε ότι είναι ο Μανώλης Χιώτης. Κατάλαβα, αλλά δεν ήμουνα βέβαιος. Αυτοί όμως βάδιζαν μ' ένα τρόπο επίσημο, θά 'λεγα. Αργά, ιεροτελεστικά. Έβλεπαν προς εμάς και προχωρούσαν.

Σιγά - σιγά άρχισαν να ξυπνούν και οι άλλοι κρατούμενοι και γέμισε εδώ όλο το συρματόπλεγμα απ' τους κρατούμενους. Και έφυγε ένας νοματάρχης από το διοικητήριο και πήγε εκεί. Είδαμε ότι συνομιλούσαν μαζί, δεν τον έπιασαν το Χιώτη. Και τον άφησαν. Φύγαμε κι εμείς. Την άλλη μέρα μαθαίνουμε από τον Τύπο ότι ο Μανώλης Χιώτης είχε πάει στον Ωρωπό, το απόγευμα, γύρισε στο σπίτι του στον Ωρωπό και έπαθε καρδιακή προσβολή και πέθανε''.

Όλο αυτό το διάστημα ο Μίκης Θεοδωράκης διαρκώς συνέθετε και δημιουργούσε. Πολλά από τα καινούρια έργα του κατόρθωσε με διάφορους τρόπους - παρτιτούρες μέσα σε πυρογραφίες - να τα στείλει στο εξωτερικό, όπου τραγουδήθηκαν από τη Μαρία Φαραντούρη και τη Μελίνα Μερκούρη.

Η βρύση που ο Χιώτης έπαιζε μπουζούκι στον φυλακισμένο Μίκη / Kώστας Ασημακόπουλος

Από τον Ωρωπό στο Παρίσι

Στον Ωρωπό η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε . Στο εξωτερικό ξεσηκώθηκε θύελλα διαμαρτυριών.

Στις 13 Φεβρουαρίου του 1970, περισσότεροι από 300 ξένοι διανοούμενοι και καλλιτέχνες ζητούσαν την απελευθέρωση του Μίκη Θεοδωράκη. Τελικά από τη διεθνή πίεση και κατακραυγή, αποφυλακίστηκε στις 13 Απρίλη του 1970, και την επόμενη βρέθηκε στο Παρίσι.

Τον Ιούλιο του 2002, το λύκειο της πόλης, ονομάστηκε προς τιμή του, γενικό λύκειο Σκάλας Ωρωπού - ''Μίκης Θεοδωράκης'', από τον τότε υπουργό παιδείας Π. Ευθυμίου.

Μουσείο Δημοκρατίας

Τον Ιούλιο του 2020 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραχώρησε τα ιστορικά κτίρια των παλαιών φυλακών Ωρωπού από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο Δήμο Ωρωπού ενώ τον Ιούνιο του 2021 ο αναπλ.Υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας ανακοίνωσε επιχορήγηση 6,7 εκ. Ευρώ για μετατροπή του χώρου σε μουσείο Πολιτισμού και Δημοκρατίας.

Παρά τις δύσκολες ώρες που πέρασε στον Ωρωπό έγραψε το τραγούδι "Μην ξεχνάς τον Ωρωπό" είναι ένα σύμβολο του αγώνα για τη δημοκρατία και οι στίχοι του θα συντροφεύουν κάθε πιθαμή του τόπου μας.