Νέο ρυθμιστικό σχέδιο για την Αθήνα: Έρχονται ζώνες χαμηλού θορύβου και προετοιμάζονται οι «πόλεις των 15 λεπτών»

Την εκ των υστέρων θεσμική «θωράκιση» επενδύσεων και μεγάλων αστικών παρεμβάσεων και τη συμπερίληψή τους στον πολεοδομικό σχεδιασμό της Αθήνας παρά το γεγονός ότι κάποιες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, επιχειρεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την αναθεώρηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΡΣΑ).

Στο επίκεντρο του νέου σχεδίου, το οποίο θα αντικαταστήσει αυτό του 2014, θα βρεθούν μεταξύ άλλων η επένδυση του Ελληνικού, αλλά και η δημιουργία του κυβερνητικού πάρκου στις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ όπου θα μεταφερθούν εννέα υπουργεία και πλήθος άλλων φορέων.

Παράλληλα θα επικαιροποηθούν οι χρήσεις γης υπερτοπικής σημασίας και θα αξιολογηθούν όλα τα έργα υποδομής, τραμ, μετρό, επεκτάσεις οδικών αξόνων, κλπ. Στελέχη του υπουργείου σημειώνουν ότι στον υπάρχοντα σχεδιασμό δεν έχει μετρηθεί καθόλου ο οργασμός των logistics που χαρακτηρίζει την περιοχή του Θριασίου και οι επιπτώσεις αυτής της δραστηριότητας.

Ο σχετικός διαγωνισμός βγήκε στον αέρα πριν λίγες ημέρες από το Υπερταμείο, ύστερα από δύο χρόνια προετοιμασίας και σύμφωνα με όσα είχε πει προσφάτως ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού, Ευθύμιος Μπακογιάννης, το νεο ΡΣΑ: «πρωτίστως θα καθορίσει τι θα γίνει με τον πόλο του Ελληνικού και τις σημαντικές ανάγκες που θα προκύψουν μετά την εγκατάσταση των 30.000 κατοίκων που προβλέπονται από τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων».

Προσέθεσε ότι θα εξεταστεί το πόσο θα επιβαρυνθεί ο κυκλοφοριακός φόρτος στο οδικό δίκτυο της Αττικής με την επένδυση στο Ελληνικό και ειδικότερα οι οδικοί άξονες που καταλήγουν εκεί, αλλά και το πως θα διαμρφωθεί η δημόσια συγκοινωνία «με συνδυασμό τραμ, λεωφορείων αλλά και της επέκτασης του Μετρό που είναι στο τραπέζι της συζήτησης», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ουσιαστικά το νέο ΡΣΑ θα επιχειρήσει να συμπεριλάβει στον σχεδιασμό αποφάσεις για μεγάλες παρεμβάσεις που έχουν ήδη ληφθεί και επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργία της πόλης μεταξύ άλλων σε δύο κρίσιμες περιοχές χωρίς προηγουμένως να έχουν «μετρηθεί» σε επίπεδο επιπτώσεων.

«Τέσσερα χρόνια μετα την αιφνιδιαστική και ατεκμηρίωτη εξαγγελία του «κυβερνητικού πάρκου», από αναρμόδιους προς το σχεδιασμό φορείς, το ΥΠΕΝ επιχειρεί να καλύψει εκ των υστέρων την κραυγαλέα ασυμβατότητα με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό του ισχύοντος ΡΣΑ εν όψει της εξέτασης της προσφυγής κατοίκων και φορέων των περιοχών Δάφνης-Υμηττού από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ)», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων – Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ).

Το έργο της αξιολόγησης και αναθεώρησης του ισχύοντος Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας είναι προϋπολογισμού 1.116.000 ευρώ (με ΦΠΑ) και θα χρηματοδοτηθεί από το Πράσινο Ταμείο, με ορίζοντα ολοκλήρωσης στα τέλη Αυγούστου.

Περιοχές χαμηλού θορύβου εξετάζει το υπουργείο

Το υπουργείο, πάντως, ταυτόχρονα με το νέο ΡΣΑ είναι αποφασισμένο προχωρήσει και τις μελέτες θορύβου, για τις οποίες αν και ακόμα δεν υπάρχει ανάδοχος δεδομένου ότι τη διαδικααί τορπίλισαν τρεις προσφυγές που κατατέθηκαν τα τελευταία χρόνια, επικρατεί αισιοδοξία ότι θα έχουν τελειώσει έως το καλοκαίρι.

Με την ολοκλήρωσή τους, θα εντοπιστούν οι οχλούσες χρήσεις, όπως σημειώνουν στελέχη του υπουργείου. Τονίζουν ότι οι προηγούμενες μελέτες είναι εντελώς παρωχημένες καθώς είχαν εκπονηθεί την περίοδο 2011 – 2012, ενώ αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο σε ιδιαίτερα επιβαρυμένες περιοχές να ακολυθήσουν μέτρα, όπως για παράδειγμα η θεσμοθέτηση ζωνών μηδενικού θορύβου στην λογική των μηδενικών επομπών, δηλαδή low noise zones, όπως οι low emissions zones.

Συμπληρώνουν πως «αυτή ήταν και η λογική των περιοχών ήπιας κυκλοφορίας» τονίζοντας ότι στο ζήημα του θορύβου παίζει ρόλο το είδος του οχήματος, η ταχύτητα και το είδος της κυκλοφορίας που έχει μία περιοχή.

Οι πόλεις των 15 λεπτών

Στον σχεδιασμό του υπουργείου μπαίνουν και οι λεγόμενες «πόλεις των 15 λεπτών», αν και όχι για την Αθήνα, το μέγεθος της οποίας έχει ξεπεράσει αυτές τις παρεμβάσεις.

Οπως εξήγησε ο κ. Μπακογιάννης, η συζήτηση για τον βαθμό εξυπηρέτησης των χρήσεων γης από μία πόλη 15 λεπτών έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια. Αφορά τους τρόπους, με τους οποίους μπορείς να κάνεις λειτουργική την πόλη, η οποία να έχει χρήσεις γης σε σχέση με την κατοικία σου σε ακτίνα περπατήματος 1,5 χλμ, σε ακτίνα ποδηλάτου 3,5 χλμ. και σε ακτίνα δημόσιας συγκοινωνίας 5 χλμ.

Στόχος είναι η οργάνωσηη της πόλης με τέτοιο τρόπο, δημιουργώντας δίκτυα βιώσιμης κινητικότητας, κάτι που επιχειρείται τώρα με τον χωρικό σχεδιασμό.

Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι τα στοιχεία που προκύπτουν έως τώρα από την Κατάρτιση των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας των δήμων (ΣΒΑΚ), είναι απογοητευτικά, όπως επεσήμανε ο κ. Μπακογιάννης σε πρόσφατη ημερίδα: «Από όσα ΣΒΑΚ έχουν ήδη ολοκληρωθεί, έχει υλοποιηθεί μόλις το 5% των προβλέψεών τους».

Το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας

Οπως προκύπτει από το τεύχος σκοπιμότητας που συνοδεύει την προκήρυξη του διαγωνισμού για το νέο ΡΣΑ, απαιτείται άμεσα η αξιολόγηση του υφιστάμενου σχεδιασμού και η επικαιροποίηση του ή/και αναθεώρησή του, όπου κριθεί επιβεβλημένο.

Εκτός των παρεμβάσεων σε Ελληνικό και ΠΥΡΚΑΛ, στο κέντρο του υπό μελέτη σχεδίου τοποθετούνται και η δημιουργία πάρκου βιοτεχνολογίας στην Παιανία, εντός του ΒΙΟ.ΠΑ. Παιανίας, η ανάπτυξη της Πολιτείας Καινοτομίας στο Νέο Φάληρο του Πειραιά, στο ακίνητο της πρώην ΧΡΩΠΕΙ, επί της οδού Πειραιώς, η υλοποίηση ανάπτυξης των πρώην Κτημάτων Καμπά στην Κάντζα της Παλλήνης (Cambas Park), η δημιουργία πάρκου πολιτισμού και φιλοξενίας στον Ταύρο, στις παλιές εγκαταστάσεις της Βιοχάλκο στην οδό Πειραιώς 252, πλησίον της Σχολής Καλών Τεχνών και του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.

Υπό αυτό το πρίσμα θα αξιολογηθεί και το υφιστάμενο συστήμα μεταφορών και κυκλοφορίας παράλληλα με τους νέους προωθούμενους τρόπους αστικής κινητικότητας (δίκτυο πεζοδρόμων, μέσα μεταφοράς φιλικά στο περιβάλλον όπως ποδήλατο, μικροκινητικότητα, ηλεκτροκίνηση κ.λπ.), ενώ θα καταγραφεί και ο προγραμματισμός και η εξέλιξη νέων έργων υποδομής, ενώ θα αποσαφηνιστεί και το πλέγμα των απαιτούμενων έργων για τις μετακινήσεις έως το 2030.

Πρωτεύοντα ρόλο στον σχεδιασμό θα παίξουν και οι κοινωνικό οικονομικές αλλαγές που ακολούθησαν ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης, αλλά και οι περιβαλλοντικές συνθήκες που αλλάζουν λόγω των αποτελεσμάτων της κλιματικής αλλαγής.

Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στην αγορά ακινήτων και στην «τουριστικοποίηση» της πόλης μέσω της βραχυχρόνιας μίσθωσης και της αύξησης της ελκυστικότητας της Αθήνας ως προορισμού, τα οποία έχουν οδηγήσει στην «εκδίωξη» από το κέντρο της πόλης των παραδοσιακών κατοίκων της.

Οπως επισημαίνεται, η παραγωγή κατοικίας, που ήταν χαρακτηριστικός μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας τις περασμένες δεκαετίες, αλλάζει σημαντικά από το 2010 και μετά. «Οι νέοι τρόποι υπενοικίασης και βραχυχρόνιας μίσθωσης κυριάρχησαν σε ολόκληρες γειτονιές κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και μετά, ενώ η αγορά ακινήτων που συνδέθηκε με την εξασφάλιση της «golden visa» διαμόρφωσε και αναμόρφωσε ολόκληρες περιοχές στο κέντρο της Αθήνας».

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές αυξήσεις στα ενοίκια που επηρέασαν κυρίως τις ευαίσθητες οικονομικά ομάδες και τους φοιτητές, αλλά και τα μεσαία εισοδήματα. «Ουσιαστικά πρόκειται για ένα νέου τύπου gentrification, κατά το οποίο εκδιώκονται από το κέντρο της πόλης οι παραδοσιακοί του κάτοικοι, με σκοπό την απόδοση της κατοικίας στον τομέα του τουρισμού».

«Κλειδί» στον επικαιροποιημένο σχεδιασμό θα αποτελέσει και η ανθεκτικότητα στην κλιματική κρίση, ενώ στο μικροσκόπιο θα μπει και το οικιστικό απόθεμα της Αθήνας, το οποίο άλλαξε σημαντικά στα χρόνια της οικονομικής κρίσης τόσο σε μέγεθος, όσο και σε χαρακτηριστικά. Παράλληλα η πάγια πολεοδομική θεώρηση των τελευταίων χρόνων για μίξη των χρήσεων γης φαίνεται να ανατρέπεται από το «χέρι» της αγοράς.

Συνοπτικά τα βασικά κεφάλαια, στα οποία θα εστιάσει το νέο ΡΣΑ είναι:

- Οι πληθυσμιακές τάσεις σε επίπεδο δημογραφικών δεδομένων του 2021 ώστε να προκύψει ξεκάθαρη εικόνα για το κατά πόσο η κρίση επηρέασε την πληθυσμιακή κινητικότητα και τη χωρική διασπορά του τόσο εσωτερικά της Αττικής, όσο και εξωτερικά (από/προς την Αττική).

- Οι μεταναστευτικές ροές: Οι σύγχρονες μητροπόλεις του ευρωπαϊκού Νότου, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας, καλούνται να θέσουν το ερώτημα της κοινωνικής ένταξης των μεταναστών με όρους απασχόλησης, εξασφάλισης κατοικίας, πρόσβασης σε δομές υγείας και πρόνοιας κ.τ.λ.

- Η υποβάθμιση και «περιθωριοποίηση» περιοχών απασχολεί τα τελευταία χρόνια αρκετούς δήμους της Πρωτεύουσας. Ο εντοπισμός των περιοχών αυτών και των συνθηκών που οδήγησαν και συντηρούν τα φαινόμενα αυτά είναι σκόπιμο να οδηγήσει σε προτάσεις συγκεκριμένων πολιτικών κινήτρων και παρεμβάσεων με ενιαίο χαρακτήρα που να εκφεύγει του τοπικού χαρακτήρα του φαινομένου.

- Κλαδικές και διαρθρωτικές αλλαγές της οικονομικής ανάπτυξης και εξέλιξης της Περιφέρειας (αποβιομηχάνιση – τριτογενοποίηση – κεντρικές λειτουργίες, ανάπτυξη και εξέλιξη ζωνών παραγωγικών δραστηριοτήτων, ανάπτυξη και διάχυση στον αστικό ιστό χρήσεων τουρισμού, νέες μορφές τουριστικής ανάπτυξης). Θα αξιολογηθούν οι νέες μορφές του τουρισμού και η εξειδίκευση της χωρικής ανάπτυξης του δευτερογενούς τομέα, ο διακομιστικός χαρακτήρας περιοχών σε συνδυασμό με τον νέο ρόλο του λιμανιού και των σιδηροδρομικών υποδομών.

- Αντιμετώπιση του γερασμένου κτιριακού δυναμικού που εντοπίζεται σε παραδοσιακές οικιστικές περιοχές της Πρωτεύουσας, όπως το Παγκράτι, η Κυψέλη, οι Αμπελόκηποι, η Νεάπολη κ.λ.π. που αναπτύχθηκαν κατά κύριο λόγο τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 με νέες τότε πολυκατοικίες.

- Διαχείριση αστικών κενών (π.χ. στρατόπεδα εντός αστικού ιστού, μεγάλες αποβιομηχανοποιημένες εκτάσεις, νεκροταφεία κ.λπ.) και παράλληλα τάσεων ερήμωσης ή εγκατάλειψης περιοχών και κτιριακού δυναμικού (π.χ. γειτονιές κέντρων Αθήνας και Πειραιά, εγκαταλελειμμένες βιομηχανίες εντός αστικού ιστού κ.λπ.).

Πολεοδόμοι: Εργαλειοποιείται και υποβαθμίζεται ο σχεδιασμός της πρωτεύουσας

Για ανάθεση μιας κρίσιμης μελετητικής διαδικασίας για την οποία είναι θεσμικά υπεύθυνο, σε «σε έναν φορέα που στερείται τεχνογνωσίας και δε διαθέτει το εξειδικευμένο για το σκοπό αυτό προσωπικό», κατηγορεί το υπουργείο Περιβάλλοντος ο ΣΕΠΟΧ με αφορμή την ανάθεση του εγχειρήματος στο Υπερταμείο.

Ο Σύλλογος υπογραμμίζει ότι το γεγονός αυτό δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα και ανησυχία αναφορικά με το περιεχόμενο, τη διαδικασία, τη διαχείριση και τη διαβούλευση της αναθεώρησης του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας-Αττικής.

«Οι πρόσφατες αυτές εξελίξεις επιβεβαιώνουν εκ νέου την εργαλειοποίηση του σχεδιασμού από το αρμόδιο ΥΠΕΝ, η οποία, απαξιώνει τελικά, το μητροπολιτικό σχεδιασμό της πρωτεύουσας της χώρας».

Ο ΣΕΠΟΧ υπενθυμίζει ότι με την κατάργηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) και Θεσσαλονίκης (ΟΡΘΕ) το 2014, στο πλαίσιο των μνημονιακών πολιτικών λιτότητας, «το πεδίο του μητροπολιτικού σχεδιασμού υποβαθμίστηκε ριζικά και παραμένει μετέωρο».

Για τους λόγους αυτούς καλεί το υπουργείο Περιβάλλοντος:

• να εισακούσει, έστω την τελευταία στιγμή, τις θέσεις της επιστημονικής κοινότητας και τις αιτιάσεις της κοινωνίας των πολιτών.

• να ενισχύσει επιπλέον ουσιαστικά και αποτελεσματικά το επίπεδο του μητροπολιτικού σχεδιασμού κατ’ αναλογία των ευρωπαϊκών πρακτικών.

Διαβάστε ακόμη

Μόνο η Σαντορίνη παρακολουθείται επαρκώς από τα πέντε ενεργά ηφαίστεια της χώρας: Ποια είναι αυτά - Αποκάλυψη του καθηγητή του ΑΠΘ, Σπύρου Παυλίδη στο ethnos.gr

Το timing των αλλαγών και τα ονόματα που «ακούγονται» για τον ανασχηματισμό

Αιώνιοι φοιτητές: Ανεφάρμοστη η διάταξη για τη διαγραφή τους - Ανάστατοι οι πανεπιστημιακοί

Νέο ρυθμιστικό σχέδιο για την Αθήνα: Έρχονται ζώνες χαμηλού θορύβου και προετοιμάζονται οι «πόλεις των 15 λεπτών»