Δύο χρόνια μετά τη λήξη των μέτρων της πανδημίας, οι πολίτες ακόμα αναμένουν αποζημιώσεις

Μπλεγμένοι στις αγκυλώσεις του Δημοσίου και σε ένα πολύπλοκο και συνεχώς τροποποιούμενο κανονιστικό πλαίσιο και αντιμέτωποι ακόμα και με τον κίνδυνο απώλειας αποζημιώσεων που δικαιούνται εξαιτίας μιας αυτοματοποιημένης διαδικασίας που δεν δέχεται παρεκκλίσεις ή περιπτώσεις με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, βρέθηκαν για ακόμα μία φορά οι πολίτες και το 2024.

Όπως προκύπτει από την ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για την περασμένη χρονιά, δύο χρόνια μετά τη λήξη της πανδημίας και των μέτρων, πολλοί δικαιούχοι ενισχύσεων δεν είχαν καταφέρει να τις λάβουν. Αντίστοιχα πληγέντες από τις μεγάλες πυρκαγιές του 2023 αλλά και τη βιβλική καταστροφή που προκάλεσαν οι πλημμύρες από τα φαινόμενα DANIEL και ΕLIAS παρέμεναν εγκλωβισμένοι ενός πλαισίου που άλλαζε διαρκώς αντιμετωπίζοντας συχνά τη γραφειοκρατία που μπορεί να είχε ενδυθεί ψηφιακό μανδύα, αλλά συνέχιζε να τους ταλαιπωρεί, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Οι αρμόδιες υπηρεσίες μάλιστα δεν απαντούσαν όχι μόνο στα αιτήματα των πολιτών, αλλά ούτε και στα έγγραφα της Ανεξάρτητης Αρχής.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Συνήγορος δέχτηκε σημαντικό αριθμό αναφορών πληγέντων, οι οποίοι ζήτησαν την παρέμβαση της Αρχής, ώστε να ενημερωθούν για την πορεία των αιτήσεων που είχαν υποβάλει για χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης για τα πληγέντα κτήρια ή τα νοικοκυριά τους. Από τη διερεύνηση των αναφορών, διαπιστώθηκε ότι τα προβλήματα εστιάζονται στην πυκνότητα του κανονιστικού πλαισίου, στην ψηφιοποιημένη διαδικασία, στην ανεπαρκή ενημέρωση των πολιτών και στην απουσία διαδικασίας ένστασης.

Συγκεκριμένα, τo κανονιστικό πλαίσιο που καθόρισε τη διαδικασία παροχής της κρατικής αρωγής ήταν πολύπλοκο και συνεχώς τροποποιούμενο. Εκδόθηκαν σειρά υπουργικών αποφάσεων που τροποποιούσαν και συμπλήρωναν τις προηγούμενες αλλάζοντας ακόμα και τον φορέα υποβολής των αιτήσεων.

Παράλληλα το 2023 η αρμοδιότητα χορήγησης οικονομικής ενίσχυσης σε όσους περιέρχονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, συνεπεία θεομηνιών και λοιπών φυσικών καταστροφών, μεταφέρθηκε από τις αρμόδιες Διευθύνσεις των Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Υποδομών και Μεταφορών και Εσωτερικών, στη Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Οι πολίτες, οι οποίοι βρίσκονταν και σε δεινή θέση αδυνατούσαν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις και να ανταποκριθούν αναλόγως, έγκυρα και έγκαιρα.

«Oι πληγέντες όφειλαν να εντοπίσουν τόσο τον αρμόδιο φορέα, όσο και τις προβλεπόμενες, για το φαινόμενο που τους είχε πλήξει, διαδικασίες για να αποζημιωθούν. Το γεγονός αυτό τους προκάλεσε σύγχυση και ανασφάλεια, ως προς την επάρκεια της ενημέρωσης που είχαν και την ορθότητα των ενεργειών τους. Σε αρκετές περιπτώσεις, η μη ανταπόκρισή τους στις προϋποθέσεις που έθετε το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό τους από τις ενισχύσεις», αναφέρει η έκθεση του Συνηγόρου.

Προβλήματα όμως υπήρξαν και με την ψηφιοποίηση της διαδικασίας καταβολής αποζημιώσεων η οποία κρίθηκε αναγκαία για την επίτευξη ταχύτερης και αποτελεσματικότερης διεκπεραίωσης του μεγάλου όγκου των αιτήσεων που αναμενόταν να υποβληθούν. Από την πλατφόρμα απουσίαζαν οι διευκρινίσεις για συγκεκριμένα πεδία ή για περιπτώσεις που παρουσίαζαν κάποια ιδιαιτερότητα.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αδυναμία επικοινωνίας των πολιτών με τη Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής, οδήγησε τους πληγέντες σε αδιέξοδο, καθώς οι αιτήσεις τους κινδύνευαν να χαρακτηριστούν εκπρόθεσμες.

Μέσα σε όλα αυτά, οι δικαιούχοι είχαν να αντιμετωπίσουν και την απουσία εξειδικευμένης ενημέρωσης για την ακρίβεια ή την πληρότητα των καταχωρημένων στην πλατφόρμα στοιχείων και για την πορεία των αιτημάτων τους ή τους λόγους απόρριψής τους.

Οι πληγέντες κατήγγειλαν αόριστη και απρόσωπη πληροφόρηση μέσω του τηλεφωνικού κέντρου της υπηρεσίας, και αποσπασματική και αυτοματοποιημένη ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Έλλειμμα ενημέρωσης όμως φαίνεται πώς δεν είχαν μόνο οι πολίτες, καθώς ακόμα και ο Συνήγορος ακόμα περιμένει απάντηση στα έγγραφα που απέστειλε στην αρμόδια υπηρεσία.

Η Αρχή επισημαίνει ότι η χρήση των ψηφιακών εργαλείων είναι θετική εξέλιξη. Συμπληρώνει όμως πως απαιτείται απλοποίηση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, επίσπευση των χρόνων χορήγησης των οικονομικών ενισχύσεων και προσωποποιημένη πληροφόρηση των ενδιαφερομένων, ενώ είναι αναγκαία η εξατομικευμένη αντιμετώπιση περιπτώσεων που παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες και δεν μπορούν να επιλυθούν μέσω των αυτοματοποιημένων εφαρμογών, καθώς και η έγγραφη κοινοποίηση απορριπτικών πράξεων, προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι να είναι σε θέση να ασκήσουν τα δικαιώματά τους.

Η πανδημία έφυγε, η ταλαιπωρία έμεινε

Οπως επισημαίνεται στην έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, την περίοδο της πανδημίας η Αρχή έγινε αποδέκτης μεγάλου όγκου αναφορών, οι οποίες είχαν κυρίως ως αντικείμενο είτε πρόστιμα που επιβλήθηκαν για μη συμμόρφωση στα μέτρα είτε παροχές για την αντιμετώπιση της ύφεσης που προκάλεσε η πανδημία.

Ακόμα και σήμερα, δύο χρόνια μετά τη λήξη ισχύος των μέτρων και ενώ η υγειονομική κρίση λόγω της διάδοσης του ιού έχει εξαλειφθεί, ο Συνήγορος του Πολίτη εξακολουθεί να γίνεται αποδέκτης σχετικών αναφορών και να διαπιστώνει ότι, παρά τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων, παραμένουν εκκρεμότητες, οι οποίες χρήζουν εξατομικευμένης εξέτασης, διότι δεν μπορούν να επιλυθούν μέσω αυτοματοποιημένων διαδικασιών.

Ενα από τα πεδία αυτά είναι οι αποζημιώσεις για τα μειωμένα ενοίκια. Τρία χρόνια μετά το κλείσιμο της πλατφόρμας της Α.Α.Δ.Ε. που υποδεχόταν τις «δηλώσεις COVID» (Σεπτέμβριος 2021), το πρόγραμμα ενίσχυσης των ιδιοκτητών ακινήτων για την αντιμετώπιση της μείωσης των μισθωμάτων λόγω της πανδημίας δεν έχει ολοκληρωθεί. Η Αρχή εξακολουθεί να παραλαμβάνει αναφορές εκμισθωτών ακινήτων που διαμαρτύρονται για καθυστερήσεις στην καταβολή της αποζημίωσης, παράλειψη ενημέρωσης και μη αιτιολόγηση απορριπτικών αποφάσεων.

Παράλληλα, παρά τη σχετική επισήμανση του Συνηγόρου του Πολίτη προς την Α.Α.Δ.Ε., εξακολουθεί να εκκρεμεί η έκδοση κανονιστικών πράξεων για τη διαχείριση ειδικότερων περιπτώσεων, όπως πολλαπλών μισθωμάτων, αύξησης μισθώματος, κ.ά.

Και όλα αυτά την ώρα που βάσει της σχετικής νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), εγείρονται ζητήματα πενταετούς παραγραφής των σχετικών αξιώσεων και κατά συνέπεια οι υποθέσεις αυτές χρήζουν άμεσης επίλυσης.

Ανοιχτά ζητήματα υπάρχουν όμως και με τις επιστρεπτέες προκαταβολές, την ενίσχυση, η οποία χορηγήθηκε σε πληγείσες από την πανδημία επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως κλάδου, και επιστρέφεται εν όλω ή εν μέρει, υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις. Τα αιτήματα χορήγησης της ενίσχυσης, όπως και οι ενστάσεις, υποβάλλονταν μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας της Α.Α.Δ.Ε. «myBusinessSupport».

Σύμφωνα με τον Συνήγορο, ζητήματα ανέκυψαν από το κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο προέβλεπε αφενός ότι μετά την καταληκτική ημερομηνία για την απάντηση στα αιτήματα επανεξέτασης (30.04.2024) τεκμαίρεται σιωπηρή απόρριψή τους και αφετέρου ότι παρέχεται έγγραφη ενημέρωση, μόνο στην περίπτωση που προκύπτει ποσό ενίσχυσης προς καταβολή.

Αποτέλεσμα είναι σήμερα να εκκρεμούν ακόμη αναπάντητα αιτήματα πολιτών για διόρθωση λογιστικών λαθών, επανυπολογισμό ποσών και παρακράτηση αγροτικής οικονομικής ενίσχυσης, ως επιστροφή τμήματος της «επιστρεπτέας προκαταβολής».

Επίσης, η Αρχή εξακολουθεί να γίνεται αποδέκτης καταγγελιών πολιτών για ανεπαρκή ενημέρωση, αναφορικά με την τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη των αιτημάτων από τη διοίκηση, με αποτέλεσμα να τίθεται υπό διακινδύνευση το δικαίωμα έννομης προστασίας τους. Οπως και στην περίπτωση των πληγέντων από φυσικές καταστροφές, ο Συνήγορος του Πολίτη έχει θέσει στην Α.Α.Δ.Ε. τα εκκρεμή ζητήματα χωρίς ωστόσο να λάβει απάντηση.

Οι καταγγελίες του 2024 – Αρνητικός πρωταθλητής ο ΕΦΚΑ

Συνολικά την περασμένη χρονιά υποβλήθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη 15.394 αναφορές. Από το σύνολο όσων κρίθηκε ότι εντάσσονται στις αρμοδιότητές του, η συντριπτική πλειονότητα (73%) έβγαλε στην επιφάνεια σοβαρά προβλήματα κακοδιοίκησης.

Από τις αναφορές, για τις οποίες διαπιστώθηκε κακοδιοίκηση και υπήρξε διαμεσολάβηση, επιλύθηκε θετικά για τους αναφερόμενους πολίτες με ενέργειες της Αρχής το 70% των αναφορών. Ωστόσο για ένα ποσοστό 14% των αναφορών, δεν κατέστη δυνατή η επίλυση των αντίστοιχων υποθέσεων, είτε εξαιτίας της άρνησης της Διοίκησης να ακολουθήσει τις υποδείξεις του Συνηγόρου του Πολίτη είτε λόγω νομοθετικών κενών ή οργανωτικών δυσλειτουργιών.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Αρχής, τα υπουργεία και η Αυτοδιοίκηση παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό κακοδιοίκησης (20% και 16% αντίστοιχα), αν και μειωμένο σε σχέση με τα αντίστοιχα προηγούμενων ετών. Ωστόσο, εντυπωσιακά υψηλότερο ποσοστό κακοδιοίκησης σημειώνουν φορείς που δεν ανήκουν στην Κεντρική Κυβέρνηση, καθώς η κατηγορία των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου ξεπερνά το 54% των περιπτώσεων κακοδιοίκησης.

Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι οι φορείς που ασχολούνται με την απονομή συντάξεων, την περίθαλψη, την (τριτοβάθμια κυρίως) εκπαίδευση, τις φορολογικές υποχρεώσεις των πολιτών, κ.λπ., έχουν ενταχθεί σε ειδικές υπηρεσίες που συνιστούν είτε Νομικά Πρόσωπα, είτε Ανεξάρτητες Αρχές (λ.χ. η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, οι φορείς κύριας ασφάλισης ή ασθένειας, κ.λπ.).

Στο πλαίσιο αυτό συνεχίζεται η «πρωτοκαθεδρία» του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ), προς τον οποίο κυρίως αναφέρεται η μεγάλη πλειοψηφία των υποθέσεων που διερεύνησε ο Συνήγορος (68%). Ακολουθούν οι υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης, η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α.), οι φορείς που είναι αρμόδιοι σε θέματα εκπαίδευσης και αναγνώρισης τίτλων σπουδών, ασθενείας και υπηρεσιών υγείας, και ανώτατης εκπαίδευσης, γεγονός που υπογραμμίζει τα χρόνια προβλήματα της Διοίκησης στους τομείς αυτούς.

Διαβάστε ακόμη

Γάζα: Το Ισραήλ σφυροκοπά τη Ράφα - Μικρά παιδιά λιμοκτονούν, χελώνες πωλούνται ως κρέας

Θάνατος 47χρονης στην Πάτρα: Η στιγμή που φορτηγό παρασύρει την άτυχη ναυτικό στον καταπέλτη πλοίου

Υπουργικό συμβούλιο: Φειδώ στις δηλώσεις για παροχές ζήτησε ο Μητσοτάκης - Ανησυχία στο ΥΠΟΙΚ

Το υπουργείο Μεταφορών γνώριζε από το 2021 τα προβλήματα ασφαλείας στον σιδηρόδρομο - Η κατεπείγουσα επιστολή Πατέρα