Ποια Μπάρμπαρα και ποια Ελπίδα; Όταν στρατιές χάθηκαν στα χιόνια, στόλοι στη φουρτούνα – Η Ιστορία χιονόμπαλα στα χέρια του χειμώνα

Και η Ιστορία γίνεται χιονόμπαλα στα χέρια του χειμώνα… Ποια κακοκαιρία Μπάρμπαρα και ποια Ελπίδα. Εδώ στρατιές και στόλοι χάνονται κι εμείς αρμενίζουμε στον μικρόκοσμό μας…

Η κακοκαιρία Μπάρμπαρα απέρχεται και – χειμώνας είναι – θα ακολουθήσουν κι άλλες, θα περάσουν οι χειμώνες, θα έρθουν τα καλοκαίρια και η Ιστορία θα περιμένει, γραμμένη στα βιβλία, να την διαβάζουν οι στρατηγοί να μαθαίνουν ότι πιο έξυπνος, πιο απρόβλεπτος, πιο δυνατός και σκληρός από οποιονδήποτε αξιωματικό, είναι ο καιρός!

Στρατιές σκεπάστηκαν από το χιόνι, πολιτείες σώθηκαν από την ομίχλη, ανίκητοι στόλοι βούλιαξαν παραδομένοι στα ανελέητα κύματα… Στρατηγός Χειμώνας, αυτός ο ανίκητος. Ας ανατρέξουμε σε κάποιες περιπτώσεις που ο καιρός έκρινε μια μάχη ή την τύχη μια πόλης...

Όταν οι Τούρκοι πάγωσαν στον Καύκασο

Η Μάχη του Σαρικαμίς άρχισε στις 22 Δεκεμβρίου του 1914 και τέλειωσε στις 17 Ιανουαρίου του 2015. Αντιμαχόμενοι οι Ρώσοι με τους Οθωμανούς. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος μετρούσε λίγους μήνες από το ξέσπασμά του και ο κόσμος ολόκληρος είχε αρχίσει να φλέγεται. Οι Τούρκοι – σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Ρώσους από 1877 – αναζητούσαν διέξοδο προς την Τιφλίδα και έψαχναν βοήθεια προκαλώντας εξέγερση των Μουσουλμάνων του Καυκάσου.

Η Μάχη του Σαρικαμίς έμελλε να είναι μια από τις σημαντικότερες εμπλοκές του ρωσικού με τον τούρκικο στρατό. Το αποτέλεσμα της μάχης ήταν τραγικό για τους Οθωμανούς: η μισή 3η Στρατιά με επικεφαλής τον Εμβέρ Πασά πάγωσε στα υψώματα του Καυκάσου και δεν πρόλαβε καν να πολεμήσει. Τα οθωμανικά στρατεύματα, ανεπαρκώς προετοιμασμένα για ακραίες χειμερινές συνθήκες, υπέστησαν μεγάλες απώλειες στα βουνά Αλαχού Εκμπέρ.

Περίπου 25.000 οθωμανοί στρατιώτες πέθαναν από το ψύχος πριν από την έναρξη της μάχης! Ο Εμβέρ Πασάς, ο οποίος είχε σχεδιάσει τη στρατηγική στο Σαρικάμις, κατηγόρησε για την πανωλεθρία τους Αρμένιους και η μάχη εκείνη χρησίμευσε ως άλλοθι για τη γενοκτονία των Αρμενίων. Κι ό,τι δεν κατάφερε ο Στρατηγός Χειμώνας, το ολοκλήρωσε ο τύφος και οι άλλες λοιμώδεις ασθένειες: ο αριθμός των θανάτων από τύφο στον τουρκικό στρατό ήταν μεγαλύτερος από τον αριθμό των θανάτων στη μάχη… Οι επίσημες αναφορές κάνουν λόγο για περισσότερους από 100.000 νεκρούς Τούρκους σε διάστημα λιγότερο του ενός μήνα.

Ο χιονοπόλεμος δεν άρεσε στον Ναπολέοντα…

Το 1812, ο Ναπολέων Βοναπάρτης αποφάσισε ότι ήταν καιρός να επεκτείνει την αυτοκρατορία του προς τα ανατολικά· συγκέντρωσε έναν πολυεθνικό στρατό και τον οδήγησε πέρα από τον ποταμό Νέμαν της Ανατολικής Ευρώπης, αρχίζοντας την εκστρατεία στη Ρωσία. Οι σύμβουλοι του Αυτοκράτορα τον είχαν προειδοποιήσει ότι στη Ρωσία η Μεγάλη Στρατιά θα συναντούσε εχθρικό έδαφος και αφιλόξενο καιρό. Ο Ναπολέων τους διαβεβαίωσε υπεροπτικά ότι η εκστρατεία θα ολοκληρωνόταν πριν τους βρει ο ρωσικός χειμώνας.

Οι Ρώσοι πράττοντας έξυπνα απέφυγαν να εμπλακούν με τις δυνάμεις του Ναπολέοντα· αντίθετα υποχωρούσαν όλο και πιο μακριά από τους Γάλλους στα βάθη της ρωσικής στέπας. Καθώς υποχωρούσαν, οι Ρώσοι έκαιγαν τα πάντα πίσω τους, εμποδίζοντας τη Μεγάλη Στρατιά να εφοδιαστεί. Οι γραμμές ανεφοδιασμού των αυτοκρατορικών δυνάμεων ήταν ανεπαρκείς για να συντηρήσουν μια τόσο πολυπληθή στρατιωτική δύναμη με αποτέλεσμα χιλιάδες άνδρες του Ναπολέοντα να πεθαίνουν από αρρώστιες και υποσιτισμό.

Ο Ναπολέων μπήκε καβαλάρης στη Μόσχα στις 14 Σεπτεμβρίου, αλλά η Μεγάλη Στρατιά είχε μικρύνει ανεπανόρθωτα· μόνο το 1/4 των γαλλικών δυνάμεων έφτασαν στην πόλη που είχε γεννήσει τον Πούσκιν. Στην εγκαταλελειμμένη μεγαλούπολη της Ρωσίας, ο Ναπολέων περίμενε παγώνοντας επί πέντε εβδομάδες για μια πρόταση ειρήνης που δεν έφτασε ποτέ.

Με τον αδυσώπητο ρωσικό χειμώνα να πλησιάζει και τους στρατιώτες του να φορούν ακόμη τις καλοκαιρινές τους στολές, ο Ναπολέων εγκατέλειψε τη Μόσχα και άρχισε την υποχώρηση. Η έλλειψη τροφής και χειμερινού ρουχισμού σε συνδυασμό με τις επιδημίες καταδίκασε μεγάλο μέρος της Μεγάλης Στρατιάς να χαθεί στο χιόνι. Στις 4 Δεκεμβρίου, ο Ναπολέων εγκατέλειψε τον στρατό του που είχε πλέον μετατραπεί σε έναν απογοητευμένο όχλο.
Σε μια επιστολή προς τη σύζυγό του, την αυτοκράτειρα Μαρία Λουίζα, περιγράφοντας την πορεία του στη Ρωσία, ο Ναπολέων Βοναπάρτης έγραψε: «Ο χειμώνας ήταν η καταστροφή μας. Γίναμε θύματα του κλίματος της Ρωσίας»!

Ο Χίτλερ άκουγε χιόνι κι έτρεχε…

Κι επειδή η Ιστορία επαναλαμβάνεται… ακριβώς 129 χρόνια μετά την εκστρατεία του Ναπολέοντα, ο Αδόλφος Χίτλερ ξεκινούσε μια παρόμοια εισβολή στη Ρωσία, τότε Σοβιετική Ένωση. Έχοντας ήδη σημαντικές επιτυχίες στο δυτικό μέτωπο, οι Ναζί έστρεψαν την προσοχή τους στα ανατολικά. Ο στόχος ήταν να εξαφανιστεί η Σοβιετική Ένωση.
Οι Σοβιετικοί στις πρώτες μέρες της επίθεσης ακινητοποιήθηκαν και η Βέρμαχτ έδρασε αστραπιαία. Οι Ναζί χτύπησαν τα κράτη της Βαλτικής, κατέλαβαν κρίσιμες οικονομικές περιοχές στην Ουκρανία και έφτασαν στα περίχωρα της Μόσχας μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, καθώς ο καιρός γινόταν όλο και πιο δριμύς, η γερμανική επίθεση ανέκρουσε πρύμναν...
Τα γερμανικά τεθωρακισμένα κόλλησαν στις βροχές και στα χιόνια του Οκτωβρίου. Μόνο ένα στα 10 τανκς διέφυγε από τη ρωσική φθινοπωρινή λάσπη. Η επιχείρηση σταμάτησε για δύο εβδομάδες μέχρι να αναδιοργανωθεί το γερμανικό στράτευμα και να περιμένει να παγώσει το έδαφος. Ο χρόνος χάθηκε και όταν οι ναζιστικές δυνάμεις έφτασαν μια ανάσα από τη Μόσχα, άρχισαν οι χιονοθύελλες.

Η Βέρμαχτ όπως και η Μεγάλη Στρατιά του Ναπολέοντα, δεν ήταν εξοπλισμένη για έναν τόσο βάναυσο χειμώνα. Όταν οι Ναζί βρέθηκαν μόλις εννέα μίλια από τη σοβιετική πρωτεύουσα, η θερμοκρασία έπεσε κατακόρυφα. Το ξαφνικό κρύο συνέπεσε με τη σοβιετική αντεπίθεση. Τα γερμανικά στρατεύματα, που είχαν παραλύσει από το κρύο, δεν μπορούσαν να καλά καλά να κρατήσουν τα όπλα τους. Ακόμη και όταν στόχευαν, τα όπλα των Γερμανών ήταν συχνά καλυμμένα με πάγο με αποτέλεσμα τα κλείστρα να θρυμματίζονται ή να παγώνει το καψύλλιο.
Ο κεραυνοβόλος πόλεμος της Βέρμαχτ πάγωσε και τους ναζί στρατιώτες, το τελευταίο που τους ένοιαζε ήταν να πάρουν τη σοβιετική πρωτεύουσα. Γρήγορα οι ήττες διαδέχονταν η μια την άλλη με ταφόπλακα της γερμανικής στρατιάς το Στάλινγκραντ. Τα υπόλοιπα ήταν θέμα χρόνου…

Μια πολιτεία σώθηκε από την ομίχλη!

Και δεν είναι μόνο ο χιονιάς κι η βαρυχειμωνιά που μπορούν να αλλάξουν την έκβαση μιας μάχης. Ακόμα και μια συννεφιά μπορεί να μεταβάλλει τη μοίρα χιλιάδων ανθρώπων.
Στις 6 Αυγούστου του 1945 οι Ηνωμένες Πολιτείες έριξαν την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας. Τρεις μέρες αργότερα, αμερικανικό πολεμικό αεροσκάφος απογειώθηκε από το νησί Τινιάν, με προορισμό την Κοκούρα για να εξαπολύσει μια δεύτερη ατομική βόμβα. Οι αμερικανοί πιλότοι είχαν ρητές εντολές να ρίξουν τη βόμβα οπτικά και όχι χρησιμοποιώντας τα ραντάρ.

Η ορατότητα ήταν περιορισμένη πάνω από την Κοκούρα καθώς το αεροσκάφος έκανε κύκλους, προσπαθώντας να εντοπίσει τον στόχο. Ο συννεφιασμένος καιρός και ο καπνός από βόμβες που είχαν πέσει κοντά στην πόλη περιόριζαν την ορατότητα.
Οι αμερικανοί έκαναν κύκλους πάνω από την Κοκούρα επί 50 λεπτά, χρόνος που επέτρεψε να ενεργοποιηθεί η αεράμυνα της πόλης ενώ το αμερικανικό αεροσκάφος έκαψε σημαντική ποσότητα καυσίμου. Ο κυβερνήτης αποφάσισε να εγκαταλείψει την Κοκούρα και να προχωρήσει προς τον δεύτερο στόχο: το Ναγκασάκι. Η ορατότητα πάνω από το Ναγκασάκι δεν ήταν πιο καθαρή, αλλά στις 11:01, ένα ελαφρύ αεράκι καθάρισε τα νέφη και επέτρεψε στον βομβαρδιστή να δει τον στόχο. Σαράντα επτά δευτερόλεπτα αργότερα, η βόμβα εξερράγη πάνω από το Ναγκασάκι, καταστρέφοντας την πόλη και βάζοντας τέλος τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Και να σκεφτεί κάποιος ότι πολλοί Γιαπωνέζοι εκείνο το πρωινό στην Κοκούρα - μια πόλη 130.000 κατοίκων - είχαν δυσφορήσει για τον συννεφιασμένο καιρό…

Πού πας καραβάκι με τέτοιο καιρό;

Ενώ βρισκόταν σε ακήρυχτο πόλεμο με τη Βρετανία, ο βασιλιάς Φίλιππος Β', της Ισπανίας, μέτρησε δύο χρόνια μέχρι να κατασκευαστεί και προετοιμαστεί ένας μεγάλος στόλος που θα ανταγωνιζόταν το Βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό. Το 1588, η Ισπανική Αρμάδα απέπλευσε με 22 πολεμικά και 110 τροποποιημένα εμπορικά σκάφη, έχοντας ως αρχικό στόχο να φτάσει στην ακτή της Φλάνδρας, όπου ο Δούκας της Πάρμα θα περίμενε για να επιβιβαστεί και να εισβάλει με το στρατιωτικό του σώμα στη νοτιοανατολική Αγγλία. .

Οι Ισπανοί σχεδίαζαν να παράσχουν κάλυψη στο πεζικό τους ενώ θα διέσχιζε τη Μάγχη για να αρχίσει χερσαία επίθεση στο εσωτερικό της χώρας. Οι Ισπανοί αγκυροβόλησαν στις ακτές της Γαλλίας. Και ενώ τα ισπανικά πλοία ήταν αγκυροβολημένα, βρετανικά πυρπολικά έκαψαν οκτώ από τα σκάφη· ο σφοδρός άνεμος και η παλίρροια ολοκλήρωσαν την καταστροφή: τα φλεγόμενα πλοία πλησίασαν την Ισπανική Αρμάδα υποχρεώνοντάς την να φύγει μακριά από τις ακτές της Γαλλίας, στην ανοιχτή θάλασσα. Ο βρετανικός στόλος επιτέθηκε καταστρέφοντας τουλάχιστον τέσσερα ισπανικά πλοία.

Η Ισπανική Αρμάδα υποχώρησε. Οι ισχυροί άνεμοι παρέσυραν τα πλοία στη Βόρεια Θάλασσα, όπου οι καταιγίδες του Ατλαντικού χτύπησαν ανελέητα τους Ισπανούς που προσπαθούσαν να επιστρέψουν στη χώρα τους· όταν έφτασαν πίσω στην Ισπανία, ο βασιλιάς δεν πίστευε στα μάτια του… Πάνω από 24 σκάφη καταστράφηκαν στις βόρειες και δυτικές ακτές της Ιρλανδίας, ενώ οι επιζώντες αναζήτησαν καταφύγιο στη Σκωτία. Συνολικά 50 σκάφη από την αρχική δύναμη δεν κατάφεραν να επιστρέψουν. Οι Άγγλοι παρέμεναν η πιο ισχυρή θαλάσσια δύναμη του κόσμου. Ας μην είχαν σύμμαχο την καταιγίδα και τα λέγαμε…

9000 άνθρωποι χάθηκαν στα σύννεφα

Τα πρώτα στάδια του Αμερικανικού Πολέμου για την ανεξαρτησία ήταν δύσκολα και καταγράφηκαν πολλές άτακτες υποχωρήσεις από τον Στρατό. Η Μάχη του Λονγκ Άιλαντ, που μερικές φορές αναφέρεται και ως Μάχη του Μπρούκλιν, δεν ήταν εξαίρεση. Μετά αρκετές ημέρες λυσσώδους αναμέτρησης, οι Βρετανοί στρίμωξαν τον Τζορτζ Ουάσιγκτον και τους 9.000 στρατιώτες του στα υψώματα του Μπρούκλιν με την πλάτη τους στον ποταμό East River. Τα αποικιακά στρατεύματα έπρεπε να περάσουν το ποτάμι χωρίς να εντοπιστούν. Οι βρετανικές δυνάμεις είχαν περικυκλώσει το στρατόπεδο του Ουάσιγκτον. Τότε ανέλαβε δράση ο καιρός: πυκνή ομίχλη έπεσε και επέτρεψε στον Ουάσιγκτον και στους 9.000 στρατιώτες του να διαφύγουν στο Μανχάταν χωρίς απώλειες. Όταν ανέτειλε ο ήλιος, οι Βρετανοί μπήκαν στο στρατόπεδο διαπιστώνοντας έκπληκτοι ότι οι αντίπαλοί τους είχαν εξαφανιστεί.
Η μεταμεσονύκτια απόδραση στα υψώματα του Μπρούκλιν κράτησε ζωντανή την αμερικανική προσπάθεια για ανεξαρτησία.

Τον κυνηγούσαν οι καιροί τον Αδόλφο...

Τον Δεκέμβριο του 1944, οι Γερμανοί εξαπέλυσαν μια αιφνιδιαστική επίθεση στην περιοχή των Αρδενών, στα βουνά ανάμεσα στο Βέλγιο και το Λουξεμβούργο. Στα αρχικά στάδια της μάχης, ο καιρός ήταν με το μέρος των Γερμανών. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και οι χιονοθύελλες κράτησαν την αεροπορική δύναμη των Συμμάχων καθηλωμένη στο έδαφος. Η σκληρή χερσαία άμυνα, ιδιαίτερα από τις αμερικανικές δυνάμεις, κυρίως γύρω από την κορυφογραμμή Elsenborn, εμπόδισε τους Ναζί να έχουν πρόσβαση σε κρίσιμους δρόμους στα βορειοδυτικά και δυτικά.

Τα στρατεύματα πολεμούσαν σε συνθήκες Αρκτικού Κύκλου και πολλοί από τους τραυματίες πάγωναν μέχρι θανάτου.

Οι Γερμανοί συνέχισαν να προελαύνουν παρά τη σκληρή άμυνα των Συμμάχων καθώς η κακκοκαιρία επέμενε. Στις 23 Δεκεμβρίου, ο ήλιος ξεπρόβαλε και οι Σύμμαχοι μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν βομβαρδιστικές επιδρομές στις γραμμές ανεφοδιασμού των Ναζί με τα αεροσκάφη τους. Ο καιρός άλλαξε, και η έκβαση της μάχης επίσης. Τώρα αποκομμένοι από τις γραμμές ανεφοδιασμού τους, οι Γερμανοί σταμάτησαν να προελαύνουν. Η μάχη συνεχίστηκε για αρκετές ακόμη εβδομάδες καθώς οι Σύμμαχοι απώθησαν τους Ναζί πίσω στο σημείο που βρίσκονταν πριν ξεκινήσουν την επίθεσή τους.
Η Μάχη των Αρδενών ήταν η πιο αιματηρή μάχη που δόθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η τελευταία επιθετική απόπειρα των δυνάμεων του Άξονα.

Το χαλάζι έφερε την Επανάσταση

Τον Ιούλιο του 1788, μεγάλο μέρος της Γαλλίας είχε παραδοθεί στην ξηρασία, ιδιαίτερα στο βορρά. Τα χωράφια γύρω από το Παρίσι που παρήγαγαν δημητριακά και λαχανικά με το ζόρι πρασίνιζαν. Εκείνον τον Ιούλιο, το Παρίσι και οι γύρω περιοχές χτυπήθηκαν από μια ισχυρή χαλαζόπτωση. Σύμφωνα με αναφορές, έπεσε χαλάζι μεγέθους μπάλας τένις! Αυτή η χαλαζόπτωση κατέστρεψε τις λίγες καλλιέργειες στη Γαλλία. Ο χειμώνας που ακολούθησε ήταν ασυνήθιστα δριμύς και η άνοιξη έφερε πλημμύρες. Η πείνα και η ανέχεια ήταν η απειλή που πλανόταν πάνω από τις μεγάλες γαλλικές πόλεις. Η κυβέρνηση του Λουδοβίκου 16ου εκπόνησε σχέδιο εισαγωγής τροφίμων. Ωστόσο, ήταν πλέον αργά για όλα....

Στις 14 Ιουλίου 1789, ακριβώς έναν χρόνο μετά το χαλάζι ξέσπασε η θύελλα της Γαλλικής Επανάστασης ως απάντηση - σε μεγάλο βαθμό - στον λιμό και την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1780. Οι επαναστάτες εισέβαλαν στη Βαστίλη και η Ιστορία περίμενε στην άκρη κρατώντας το… αλεξιβρόχιό της!

Ο Βίκτωρ Ουγκό στους «Αθλίους» του, γράφει με νόημα: «Αν δεν έβρεχε τη νύχτα ης 17ης προς τη 18η Ιουνίου η τύχη της Ευρώπης θα ήταν διαφορετική. Μερικές σταγόνες νερού παραπάνω ή παρακάτω έκαναν τη ζυγαριά να γυρίσει και τον Ναπολέοντα να κλίνει… Ένα σύννεφο που πέρασε στον ουρανό έξω από την ώρα του χρόνου, έφτασε για να γκρεμίσει έναν κόσμο»!

Αλλά η Ιστορία δεν γράφεται με τα «αν», με των καιρών τα γυρίσματα γράφεται...