Εκλογές στην Ελλάδα: Τι Παπάγος τι Πλαστήρας - Ο ένας πέθανε μυστηριωδώς, ο άλλος πάμπτωχος. Ελλειμματικοί πολιτικοί και οι δυο

Φράση εμβληματική που χαρακτήρισε την μεταπολεμική Ελλάδα: τι Παπάγος τι Πλαστήρας…
Και ο χρόνος έγινε για να κυλάει, οι κυβερνήσεις να «πέφτουν» και οι εκλογές να ανεβάζουν άλλες και η Ελλάδα συνεχώς να βουλιάζει από το βάρος των αρίστων ανικάνων…

Εκλογές - ορόσημα μετά την Κατοχή και μέχρι τη Μεταπολίτευση, αρχίζοντας από τις πρώτες μετά την κατοχή. Αυλαία και πάμε…

1946: Οι πρώτες εκλογές στην Ελλάδα μετά περίοδο 10 ετών, δεδομένου ότι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά απεχθανόταν τις εκλογές και τη Βουλή. Ακολούθησε πόλεμος και Κατοχή και πεινά και θάνατος και οι εκλογές μπήκαν στο μισάνοιχτο μπαούλο της νοσταλγίας· και κάποτε βγήκαν.

Τις πρώτες εκλογές μετά το έρεβος των Ναζί, το 1946, τις κέρδισε ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης της Ηνωμένης Παράταξις Εθνικοφρόνων (Η.Π.Ε.) που ήταν εκλογικός συνασπισμός εθνικοφρόνων και φιλοβασιλικών πολιτικών κομμάτων με βάση το Λαϊκόν Κόμμα του θείου Παναγή Τσαλδάρη. Μέχρι τις επόμενες εκλογές, της 5ης Μαρτίου 1950, σχηματίστηκαν 10 κυβερνήσεις συνασπισμού, αφού λόγω του εκλογικού συστήματος (καλή ώρα…), κυρίως, αλλά και των πολλών κομμάτων που έλαβαν μέρος, κανένα από τα κόμματα της Βουλής δεν πήρε την απόλυτη πλειοψηφία.
Και επειδή η Ελλάδα (και) τότε ήταν υπό επιτήρηση: η έκθεση της Συμμαχικής Αποστολής των Παρατηρητών, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα στις 11 Απριλίου, υποστήριζε ότι οι εκλογές «διεξήχθησαν ελεύθεραι και δίκαιαι, ηρέμως και με τάξιν, δυνάμεναι να παραβληθώσι ως προς την ευπρέπειαν προς τας εν Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία και Ηνωμένας Πολιτείας. Το αποτέλεσμά τους «αντιπροσωπεύει την πραγματικήν και έγκυρον ετυμηγορίαν του Ελληνικού Λαού»… Το ΕΑΜ όμως είχε διαφορετική άποψη και φώναζε για εκτεταμένη νοθεία· ποιος το άκουγε; Η περίοδος στιγματίστηκε από τη Λευκή Τρομοκρατία και τις διώξεις - δολοφονίες χιλιάδων προσκείμενων στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Η αποχή στις εκλογές, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία έφτασε το 15% και σύμφωνα με το ΕΑΜ στο 25%.

Να σημειώσουμε ότι, στις 23 εως 30 Απριλίου του 1944 είχαν διεξαχθεί εκλογές, υπό την εποπτεία της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν ακόμα ήταν υπό γερμανική κατοχή. Από τις εκλογές στις Κορυσχάδες της Ευρυτανίας,  προέκυψε η θρυλική Κυβέρνηση του Βουνού, από το ΕΑΜ και τα συνεργαζόμενα με αυτό κόμματα. Εκείνη την εποχή στην κατεχόμενη Ελλάδα κυβερνούσε η δωσιλογική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη.

Δύο στρατιωτικοί εφορμούν στο πολιτικό πεδίο

1951: Στον πολιτικό στίβο εξέρχεται ο Στρατάρχης Παπάγος. Ο αξιωματικός που, όπως λεγόταν σαν ανέκδοτο, η μόνη φορά που πλησίασε κανόνι ήταν όταν μεταφέρθηκε με κιλλίβαντα πυροβόλου στον τελευταίο τόπο κατοικίας του… Ελληνικός Συναγερμός και η Ελλάδα πάντα σε... κόκκινο συναγερμό. Αν και ο Εμφύλιος έχει τελειώσει, οι πληγές πονούν και χαίνουν ακόμη – και θα πονούν επί χρόνια – και αντίπαλος του Στρατάρχη ένα Μαύρος Καβαλάρης από τα παλιά, ο Νικόλαος Πλαστήρας. Παπάγος πρώτος στις εκλογές, αλλά λόγω μη αυτοδυναμίας, ο Πλαστήρας Πρωθυπουργός με δεκανίκι έναν Βενιζέλο, τον υιό Σοφοκλή, σε κυβέρνηση συνασπισμού.

Έναν χρόνο μετά, τον Νοέμβριο του 1952 και αφού το εκλογικό σύστημα έχει γίνει πλειοψηφικό, ο Στρατάρχης νικάει τον Αντιστράτηγο Πλαστήρα και ακούγεται το θρυλικό: «Τι Παπάγος τι Πλαστήρας».
Σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη» η θρυλική φράση ειπώθηκε από δύο πολιτικά πρόσωπα πριν από τις εκλογές του 1952: ο ένας ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος, βλέποντας τον εκλογικό καταποντισμό του, μεταπήδησε ως «ανεξάρτητος» υποψήφιος βουλευτής Ηλείας στον συνδυασμό Παπάγου. Τη φράση την είπε σε δημοσιογράφους που εύλογα τον ρώτησαν γιατί δεν πολιτευόταν με τον Πλαστήρα, όπου ανήκε «ιδεολογικά». Ο άλλος ήταν ο τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης, ο οποίος μάλιστα τη συμπλήρωσε τη φράση με το «άσπρος σκύλος, μαύρος σκύλος μια γενιά».

Ο Ζαχαριάδης το είπε αυτό για να καταδικάσει τις «κεντρώες» κυβερνήσεις του Πλαστήρα και του Σοφοκλή Βενιζέλου, που: είχαν στείλει στρατό στην Κορέα, υλοποίησαν την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, αρνήθηκαν να προωθήσουν το Κυπριακό στον ΟΗΕ, όπως ζητούσε ο Μακάριος, δέχτηκαν και εφάρμοσαν την Έκθεση Βαρβαρέσου της Διεθνούς Τράπεζας, που βούλιαξε οικονομικά τη χώρα, ψήφισαν το εμφυλιοπολεμικό Σύνταγμα του 1952 και επέτρεψαν την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των άλλων τριών συντρόφων του.

Μια καφετζού νίκησε τον Πλαστήρα!

Και επειδή η Ιστορία (κι’ όχι ο Θεός, όπως λένε) κρύβεται στις λεπτομέρειες, ας διαβάσουμε παρακάτω: Ο Μαύρος Καβαλάρης που τρόμαζε τους Τούρκους στη Μικρασία, πολλά χρόνια μετά κάλπασε στα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Ο Νικόλαος Πλαστήρας πίστευε βαθύτατα στον πνευματισμό και πάντα συμβουλευόταν μια καφετζού όταν επρόκειτο να πάρει αποφάσεις!

Το 1952 ο Πλαστήρας ήταν πρωθυπουργός της κεντρώας μετεμφυλιακής κυβέρνησης συνεργασίας που πάσχιζε να οδηγήσει την Ελλάδα στην εθνική συμφιλίωσης. Ο Αλέξανδρος Παπάγος είχε δημιουργήσει το κόμμα Εθνικός Συναγερμός και με την βοήθεια του Παλατιού και των Αμερικανών προσπαθούσε να κυριαρχήσει.

Ο Παπάγος ζητούσε εκλογές με πλειοψηφικό, ενώ οι εταίροι του Πλαστήρα, ζητούσαν απλή αναλογική· ο Πλαστήρας ήταν αναποφάσιστος. Σύμφωνα με την «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδος» του Σπύρου Μαρκεζίνη, ο αμερικανός πρέσβης Τζον Πιουριφόι, γνωρίζοντας το πάθος του Πλαστήρα για τα μέντιουμ, το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα: Ο πρωθυπουργός εμπιστευόταν μια υπέργηρη καφεμάντισσα την οποία και συμβουλευόταν πριν από σοβαρές αποφάσεις.
Ο αμερικανός πρέσβης έστειλε ανθρώπους του και την υποχρέωσαν να πείσει τον Πλαστήρα ότι με την ενισχυμένη αναλογική θα νικούσε τον Παπάγο. Ο Πλαστήρας δέχτηκε την ενισχυμένη αναλογική. Στις εκλογές που ακολούθησαν ο Παπάγος κατέκτησε 240 από τις 300 έδρες της Βουλής, ενώ ο Πλαστήρας δεν εξελέγη ούτε βουλευτής. Κι έτσι η Ελλάδα προχωράει… Από τύχη καθαρή!

Πέθανε πάμπτωχος πάνω στο ράντζο εκστρατείας!

Πολιτικά, ο Νικόλαος Πλαστήρας, δεν διακρινόταν για τη διορατικότητα του. Υπήρξε περισσότερο στρατιωτικός παρά πολιτικός. Αψύς, χωρίς διάθεση διπλωματικότητας στους λόγους του. Η παροιμιώδης φράση του: «Κάθισε κάτω, ρε ζαγάρ!» προς τον Γιώργο Σιάντο εκπρόσωπο του Κ.Κ.Ε., όταν έγινε συζήτηση για τα Δεκεμβριανά. Ο Πλαστήρας αμφισβητούσε την προσφορά των ανταρτών του ΕΛΑΣ στην Εθνική Αντίσταση και στην Απελευθέρωση· τους θεωρούσε υπεύθυνους για το ξεπάστρεμα των δεξιών και το κάψιμο χωριών. Την ίδια άποψη είχε ο Πλαστήρας και για τον ΕΔΕΣ. 

Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Πλαστήρας ήταν θιασώτης της απολυταρχίας (όπως γράφει ο Βασίλης Ραφαηλίδης)· «...είχε εκλάβει τον Μουσολίνι σαν προοδευτικό μεταρρυθμίστηκε τον Χίτλερ ως προστάτη των λαϊκών συμφερόντων· αναδιπλώθηκε μόνο όταν είδε να μη συμφωνούν με την άποψή του οι μεγάλες δυνάμεις της δυτικής Ευρώπης».

Κάποτε, κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, ο φίλος του Γιάννης Μοάτσος (παράγοντας, πρόεδρος του Παναθηναϊκού και πολιτικός), μεσολάβησε προκειμένου να εξασφαλιστεί στον Πλαστήρα δάνειο για την αγορά κατοικίας. Ο διοικητής απόρησε: «Δεν έχει σπίτι ο κύριος Πρωθυπουργός;». Το δάνειο εξασφαλίστηκε και μάλιστα με ευνοϊκούς όρους για τον Πλαστήρα. Ο Μοάτσος κόμπασε για την εξασφάλιση του δανείου στον φίλο του. Ο Πλαστήρας αντέδρασε άμεσα: «Ρε Γιάννη, με τι μούτρα θα βγω στο δρόμο, αν μαθευτεί πως εγώ πήρα δάνειο για σπίτι;». Σε κάποια άλλη περίπτωση, όταν θεώρησε πως ο άνεργος αδερφός του ευνοήθηκε λόγω της συγγένειας τους και προσελήφθη στο εργοστάσιο της ζυθοποιίας «ΦΙΞ», του απαγόρευσε να δεχτεί τη θέση, λέγοντας του: «Αν έχεις ανάγκη, κάτσε εδώ να μοιραζόμαστε το φαγητό μου!».

Την ίδια στάση διατήρησε και όταν του πρότειναν να του βάλουν τηλέφωνο στο σπίτι που νοίκιαζε στο Μετς: «Η Ελλάδα πένεται κι εμένα θα μου βάλετε τηλέφωνο;»!
Το 1953, η τότε βασίλισσα της Ελλάδος Φρειδερίκη επισκέφθηκε τον Πλαστήρα στην  κατοικία του στην Αθήνα, όπου διέμενε με ενοίκιο. Η βασίλισσα είδε με συμπόνια τον αδυνατισμένο, μαυριδερό γέροντα, με το χαρακτηριστικό - πάλλευκο πλεον - μουστάκι, καταπονημένο από τη φυματίωση. Την προσοχή της βασίλισσας τράβηξε ένα ράντζο εκστρατείας, που ακόμα χρησιμοποιούσε ο ασθενής. Ο 69χρονος Πλαστήρας είδε το βλέμμα της Φρειδερίκης και την πρόλαβε: «Μεγαλειοτάτη, το ράντζο αυτό το έχω από τον στρατό, δεν το αποχωρίζομαι».

Προς το τέλος της ζωής του, ο Νικόλαος Πλαστήρας, δεν είχε ακίνητη περιουσία παρά μόνο 216 δραχμές και 10 δολάρια, τα οποία άφησε ως κληρονομιά στη μικρασιάτισσα προσφυγοπούλα ψυχοκόρη του. Τον μισθό του τον πρόσφερε σε άπορους και ορφανά. Από τα πολλά μέτωπα στα οποία πολέμησε είχε υιοθετήσει συνολικά επτά ορφανά.

Παπάγος: ηττοπαθής και μακριά από την πραγματικότητα

Ο Παπάγος στο αντίκρυ χαράκωμα της Ιστορίας, ήταν στρατιωτικός (όχι χαρισματικός και αγαπητός σαν τον Πλαστήρα, αλλά) με μάχες και παράσημα και κινήματα και εξορίες και αντιδημοκρατικούς αγώνες (βασιλικός φανατικός – μάλιστα ο αστικός μύθος τον ήθελε νόθο γιο του Γεωργίου Α’). Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους, στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Λέγεται ότι ήταν ειδικός (άριστος) στον ιππικό πόλεμο. Κατά την επίθεση της Ιταλίας την 28η Οκτωβρίου του 1940, ο Παπάγος ανέλαβε την αρχιστρατηγία την οποία κράτησε μέχρι τέλους του πολέμου. Σίγουρα δεν ήταν οι διαταγές του, που έφεραν τον Ελληνικό Στρατό κοντά στα Τίρανα… Ο στρατηγός Κατσιμήτρος ήταν ο διαπρύσιος εμπνευστής της αντεπίθεσης τις ώρες που οι ανώτατοι αξιωματικοί του Επιτελείου (και του Παπάγου συμπεριλαμβανομένου) σχεδίαζαν σύντομη και χλιαρή άμυνα και τακτική υποχώρηση!

Ο Παπάγος και οι επιτελείς του είχαν κρίνει ότι ο αγώνας στα βουνά της Πίνδου θα ήταν μάταιος! Πολλοί καταλογίζουν του Παπάγου ότι αντιμετώπισε τη γερμανική επίθεση με πνεύμα ηττοπάθειας που επέδρασε αποσυνθετικά στο στρατό και κατά τις τελευταίες ημέρες της κατάρρευσης του αφαιρέθηκε η αρχιστρατηγία. Αξιοσημείωτο είναι ότι όταν οι Βρετανοί πρότειναν στον Παπάγο άμυνα «μέχρις έσχατων» στις Θερμοπύλες, εκείνος διεκτραγώδησε την κατάσταση του στρατού και διατύπωσε σθεναρά τη γνώμη ότι: «όχι», δεν μπορούν να κρατήσουν τη γραμμή άμυνας στον ιστορικό τόπο. Αρκετοί ιστορικοί υποστηρίζουν πως άν ο Παπάγος είχε πάρει αντίθετη απόφαση για την μέχρις εσχάτων αντίσταση μαζί με τους Βρετανούς, θα είχε σωθεί ένα μεγάλο μέρος της Ελλάδας από τα κατοχικά δεινά. Ίσως…

Η κόντρα με τη Μεγάλη Βρετανία που μίκραινε...

Ως πολιτικός ο Παπάγος, διέκρινε την «σωστή πλευρά της Ιστορίας» και απεξάρτησε την Ελλάδα από την επιρροή της Βρετανίας, αλλά την έσυρε στο αμερικανικό όχημα… που πάρκαρε πια στην Ελλάδα (βάσεις κ.λπ) ανενόχλητο. Το Κυπριακό, ήταν ένας από τους λόγους που δικαιολογούσαν την ρήξη με τους άλλοτε προστάτες της χώρας μας, που μας αντιμετώπισαν τότε σαν εχθρούς (είδαμε και όταν μας χάιδευαν…). Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Πρωθυπουργός, ο Παπάγος συναίνεσε στην υποτίμηση της δραχμής κατά 50% έναντι του δολαρίου· άλλωστε ο Σπύρος Μαρκεζίνης ήταν ο Τσάρος της Οικονομίας και ουδείς τον αμφισβητούσε… Οι σχέσεις του Στρατάρχη με το βασιλικό ζεύγος Παύλου και Φρειδερίκης δεν ήταν αγαστές, το αντίθετο μάλιστα.

«Έλειπε τόσο από τον Παπάγο η ιδιότητα του δημεγέρτη. Επιβλητική εξωτερική εμφάνιση, χωρίς όμως το μαγνήτη που προσελκύει τους πολλούς. Παγερός και δύσκολος ο λόγος του. Είναι δε η ρητορική από τα σπουδαιότερα εφόδια στην πολιτική σταδιοδρομία. Κάθε άλλο παρά ο συναρπαστής. Πού ο Πλαστήρας; Έφτανε να θωπεύση το μουστάκι για να του παραδοθούν οι μάζες, χωρίς καλά - καλά να ξέρουν ποιο θεό προσκυνούσε εκείνος που ελάτρευαν. Εντελώς διαφορετική η επιρροή που ασκούσε ο Στρατάρχης· δεν ήταν πλασμένος για πολιτική σταδιοδρομία», έγραφε ο δημοσιογράφος Παύλος Παλαιολόγος στον επικήδειο του Στρατάρχη στο ΒΗΜΑ στις 7 Οκτωβρίου του 1955.

Θεωρίες συνωμοσίας

Ο Παπάγος πέθανε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες (όπως θέλει ο αστικός μύθος της εποχής: τον δηλητηρίασαν οι Βρετανοί…) σύντομα και επώδυνα, «συνέπεια ακατασχέτου αιματεμέσεως αρξαμένης από τις 10.30 νυκτερινής...», έγραφε το ιατρικό ανακοινωθέν του γιατρού Νικολάου Μπόμπολα, που κατέληγε στην αιτία θανάτου: «καρδιακή ανεπάρκεια». Ο θεράπων ιατρός του Στρατάρχη, κατηγορήθηκε από τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, που ισχυριζόταν ότι απέφευγε να κατατοπίσει τον Παπάγο «περί της πραγματικής κατάστασής της του» και από την εφημερίδα «Ελευθερία» που έγραφε για λανθασμένη διάγνωση.

Μακριά από την Ελλάδα κάνει καλό...

Και για επίλογο μια γενική κριτική. Ο Βασίλης Ραφαηλίδης (δημοσιογράφος, συγγραφέας, δοκιμιογράφος) στην «Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους» γράφει: «Ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας είναι μια ιδιάζουσα μορφή στην πολιτική ζωή της χώρας μας. Ανθρωπος αναμφισβήτητα τίμιος και γενναίος, μπέρδεψε τόσο τους Έλληνες όσον αφορά τις έννοιες προοδευτικός - αντιδραστικός, που ακόμα δεν καταφέραμε να βγούμε από τη σύγχυση. Εκλάβαμε σαν προοδευτικότητα την εντιμότητά του και αυτό από μόνο του δείχνει την πάντα επείγουσα ανάγκη που έχει η ελληνική πολιτική ζωή από εντιμότητα πριν από κάθε τι.

»Ο Αλέξανδρος Παπάγος δεν σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων αλλά στη στρατιωτική σχολή των Βρυξελλών και στη συνέχεια στη σχολή εφαρμογής ιππικού του Υπρ. Στους Βαλκανικούς Πολέμους υπηρέτησε με τον βαθμό του ανθυπίλαρχου ως υπασπιστής του διαδόχου Κωνσταντίνου, και πολλά ακούγονταν για αυτήν την εύνοια, ακόμα και ότι ήταν νόθος αδελφός του. Η βίοι των δύο στρατιωτικοπολιτικών ανδρών είναι παράλληλοι και οι συγκρίσεις μοιραίες: αριστοκράτης ο Παπάγος με εξαίρετες σπουδές σε στρατιωτικές ακαδημίες του εξωτερικού, λαϊκός άνθρωπος ο Πλαστήρας με «σπουδές» στα πεδία των μαχών· πήρε όλα του τα γαλόνια επ’ ανδραγαθία. Ο Πλαστήρας ούτε πολιτική παιδεία είχε, ούτε παιδεία καν. Ήταν μόνο ένας απέραντα έντιμος άνθρωπος, που κάτι άρχισε να καταλαβαίνει ζώντας για πολλά χρόνια ως αυτοεξόριστος στο Παρίσι, όπως και ο Καραμανλής: το να φεύγεις για μερικά χρόνια από την Ελλάδα κάνει πάντα καλό»...