Πολιορκία του Λένινγκραντ: Ακόμα και οι τυφλοί πολέμησαν – Ποιες ήταν οι πολύτιμες υπηρεσίες τους

Μήνες μετά την έναρξη της εισβολής των Ναζί στην ΕΣΣΔ, οι Σοβιετικοί χρησιμοποίησαν ακόμα και τυφλούς πολίτες για να υπερασπιστούν το Λένινγκραντ!

Ήταν Ιούνιος του 1941, ημέρα Κυριακή, όταν οι ορδρές των Ναζί εξαπέλυσαν την μεγαλύτερη εισβολή από πλευρά όγκου στρατεύματος (3,8 εκατομμύρια στρατιώτες σε μήκος ενός μετώπου 2.900 χιλιομέτρων, με 600.000 μηχανοκίνητα οχήματα και πάνω από 600.000 άλογα!) στην ιστορία του πολέμου, στα εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν η διαβόητη Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα! Οι γερμανικές και οι συμμαχικές τους δυνάμεις, έφτασαν στα περίχωρα του Λένινγκραντ τον Σεπτέμβριο του 1941 και άρχισαν στενή πολιορκία της πόλης που έφερε το όνομα του πρώτου ηγέτη της ΕΣΣΔ· η πολιορκία κράτησε 900 ημέρες! Δηλαδή κοντά στα τρία χρόνια!

Ο Κόκκινος Στρατός προσπαθούσε απελπισμένα να αποκρούσει το σφυροκόπημα των Ναζί· μάταια σε πολλές περιπτώσεις, αφού είχε να κάνει με μια σύγχρονη πολεμική μηχανή, που υποστηριζόταν από εκατομμύρια στρατιώτες.

Διασχίζοντας ταχύτατα τις χώρες της Βαλτικής, των οποίων οι κάτοικοι επευφημούσαν τους Ναζί, η Βέρμαχτ έφθασε προ των πυλών του Λένινγκραντ στις 4 Σεπτεμβρίου του 1941. Η πάλαι ποτέ Αγία Πετρούπολη είχε αρχίσει να προετοιμάζεται από τον Ιούνιο, όταν χιλιάδες χιλιόμετρα φυσικών αλλά και πρόχειρων οχυρώσεων κατασκευάσθηκαν από επιστρατευμένους κατοίκους. Η πόλη, χτισμένη στο δέλτα του ποταμού Νεβά, περιβαλλόταν από ελώδεις εκτάσεις, όπου τα «πάντσερ» θα κολλούσαν και θα γίνονταν εύκολη λεία για τους Ρώσους αντιαρματιστές. Η Πολιορκία του Λένινγκραντ άρχισε στις 8 Σεπτεμβρίου του 1941 και διήρκεσε μέχρι τις 27 Ιανουαρίου του 1944. Κατά τη διάρκεια των 872 ημερών, οι κάτοικοι της πόλης αποδεκατίστηκαν από την πείνα, τις στερήσεις, τις κακουχίες και τις γερμανικές δυνάμεις.

Ανελέητοι βομβαρδισμοί από αέρος

Η Luftwaffe πρώτη άρχισε ανηλεείς βομβαρδισμούς που είχαν σχεδιαστεί για να διαταράξουν τις σοβιετικές αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων με στόχο να προκληθεί εκτεταμένη πείνα. Μόνο οι βομβαρδισμοί της 8ης Σεπτεμβρίου προκάλεσαν 178 πυρκαγιές. Μόλις μια εβδομάδα μετά, η πόλη γνώρισε την ισχυρότερη αεροπορική της επιδρομή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με τους Γερμανούς να στέλνουν 276 βομβαρδιστικά φορτωμένα θάνατο που εξαπέλυσαν στο Λένινγκραντ, σκοτώνοντας περισσότερους από 1.000 πολίτες και χτυπώντας πέντε νοσοκομεία!

Η άμυνα κατά των αεροπορικών επιδρομών, συμπεριλαμβανομένου του έγκαιρου εντοπισμού των γερμανικών βομβαρδιστικών, ήταν υψίστης σημασίας. Στην αρχή του πολέμου, ανιχνευτές ήχου χρησιμοποιήθηκαν σε ευρεία κλίμακα, μαζί με τα ραντάρ, για να αφουγκράζονται τα γερμανικά αεροσκάφη που πλησίαζαν. Αυτά τα παράξενα εξαρτήματα αποτελούνταν από διαφορετικούς μεταλλικούς σωλήνες συνδεδεμένους σε ένα ακουστικό· τα φορούσαν άντρες που ονομάζονταν «ωτακουστές», οι οποίοι έμεναν ακίνητοι στην ίδια θέση επί ώρες προσπαθώντας να ακούσουν το παραμικρό βουητό των εισερχόμενων αεροσκαφών.

Όταν εντόπιζαν εισερχόμενα αεροσκάφη, αυτοί οι «ωτακουστές» ειδοποιούσαν τους πυροβολητές, ώστε να ανάψουν τους προβολείς και να προσπαθήσουν να δουν πια τα αεροπλάνα των Ναζί και να τα στοχεύσουν με αντιαεροπορικά πυροβόλα. Το πρόβλημα ήταν ότι αυτοί οι άντρες, οι επιφορτισμένοι με τον εντοπισμό των ήχων δεν ήταν εξοικειωμένοι σε μια, ομολογουμένως, δύσκολη αποστολή, που γινόταν πιο δύσκολη επειδή έπρεπε να ακούν και κατά τη διάρκεια ισχυρών αεροπορικών επιδρομών.

Και οι τυφλοί επιστρατεύτηκαν!

Το 1941, ο Κόκκινος Στρατός αποφάσισε ότι έπρεπε να βρει μια λύση για να λειτουργήσει καλύτερα το σύστημα. Και τότε κάποιος έριξε την ιδέα να επιστρατευτούν εκείνοι με την πιο οξεία ακοή: οι τυφλοί!

Από τους 300 τυφλούς πολίτες που παρέμειναν στο Λένινγκραντ κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, μόνο 12 επιλέχθηκαν για να γίνουν «ωτακουστές», λόγω των ειδικών απαιτήσεων της εργασίας· πολλοί από αυτούς εργάζονταν σε ειδικά εργαστήρια φτιάχνοντας δίχτυα παραλλαγής για κτίρια, γάντια για το στρατό ή παντόφλες για τραυματίες. Άλλοι πάλι προσπαθούσαν να ανυψώσουν το ηθικό των στρατιωτικών παίζοντας σε μουσικά σύνολα.

Η επιλογή στις τάξεις των «ακροακουστών» ήταν αυστηρή. Οι γυναίκες απορρίφθηκαν αμέσως, αφού η δουλειά απαιτούσε τεράστια σωματική αντοχή. Τριάντα άτομα πέρασαν από ιατρική αξιολόγηση, εκ των οποίων τα 20 παρακολούθησαν ειδικά μαθήματα. Στο τέλος, 12 άνδρες με την πιο εξαιρετική ακοή επιλέχθηκαν για να είναι «ωτακουστές» και μετατέθηκαν σε συντάγματα αντιαεροπορικού πυροβολικού. Η αποστολή τους δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Το να πρέπει να κάθεσαι στην ίδια θέση επί πολλές ώρες ακούγοντας δυνατούς ήχους προκάλεσε σε πολλούς δυσκαμψία του αυχένα, έντονες ημικρανίες και σωματικούς πόνους. Να σημειώσουμε ότι δύο από τους 12 σκοτώθηκαν στη διάρκεια αεροπορικών βομβαρδισμών.

«Οι κρόταφοί τους άρχισαν να πάλλονται φρικτά»

Τελικά, αυτοί οι απίστευτοι άνθρωποι ήταν απόλυτα πιο αποτελεσματικοί από εκείνους που «αφουγκράζονταν» τον κίνδυνο πριν από αυτούς. Όχι μόνο ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν πότε πλησίαζαν τα σμήνη της Luftwaffe , μπορούσαν επίσης συχνά να εντοπίσουν τα μοντέλα και πόσα αεροσκάφη κατέφθαναν.

Ο επιζών από την Πολιορκία, συγγραφέας και ποιητής Σεμιόν Μπιτοβόι έδωσε μια ζωντανή περιγραφή του ηρωισμού των τυφλών «ωτακουστών» στην ιστορία του: «Η Μπαλάντα του Λένινγκραντ» το 1974: «Αφού έβγαλαν τα καπέλα τους και φόρεσαν δερμάτινα καλύμματα κεφαλής, που κάλυπταν σχεδόν ολόκληρο το το πρόσωπό τους, οι ωτακουστές ξάπλωσαν στις καρέκλες τους και, στηρίζοντας το πίσω μέρος του κεφαλιού τους πάνω σε προσκέφαλα με επένδυση από λείο δέρμα, άρχισαν να γυρίζουν μικρούς τροχούς που έκαναν τους σωλήνες ενίσχυσης του ήχου να γυρίζουν αργά και σταθερά. Υπήρχαν πολλοί διαφορετικοί θόρυβοι στον αέρα, δημιουργώντας ένα συνεχές βουητό. Από καιρό σε καιρό, το μακρινό κροτάλισμα των πυρών των πολυβόλων, το σφύριγμα μιας οβίδας ή ο θαμπός γδούπος μιας έκρηξης νάρκης αναμειγνύονταν στον γενικό θόρυβο…»

»Αυτή η σάρωση του αέρα διήρκεσε πολλές ώρες και μερικές φορές ολόκληρη τη νύχτα και, για όλο αυτό το διάστημα, οι σωλήνες ενίσχυσης έπρεπε να περιστρέφονται και οι τυφλοί έπρεπε να κρατούν το κεφάλι τους στην ίδια θέση. Λόγω της καταπόνησης, οι κρόταφοι τους άρχισαν να πάλλονται φρικτά και ένιωσαν ένα τρίξιμο στον αυχένα τους. Χρειαζόταν απίστευτη προσπάθεια, συγκέντρωση και αποφασιστικότητα για την παρακολούθηση του ουρανού, από τον οποίο ένας ύποπτος ήχος μπορούσε να αποβεί μοιραίος ανά πάσα στιγμή»...

Μετά το τέλος του πολέμου, οι τυφλοί του Λένινγκραντ μάζεψαν βραβεία, επαίνους και παράσημα και επέστρεψαν στη ζωή τους για να ξεχαστούν σύντομα «αόρατοι» στο σκοτάδι τους...