Οι S-400 έφτασαν στην Τουρκία - Όλα τα πιθανά σενάρια για την επόμενη μέρα

Η λίστα με τις 12 κατηγορίες αμερικανικών κυρώσεων και οι 180 ημέρες - Oι επιλογές του Τραμπ και οι πιέσεις του Κογκρέσου

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 9 λεπτά ┋

Τμήματα των ρωσικών S-400 ξεφορτώνονται στην Άγκυρα (Turkish Defence Ministry via AP, Pool)

Ακριβώς τρία χρόνια µετά το αποτυχηµένο πραξικόπηµα του 2016, ένα πραξικόπηµα το οποίο µερίδα της ισλαµοσυντηρητικής τουρκικής (ακρο)∆εξιάς επιµένει µέχρι και σήµερα να χρεώνει σε αµερικανικό δάκτυλο, η «νέα Τουρκία» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ξεκινά πια να παραλαµβάνει τους ρωσικούς πυραύλους S-400, προσθέτοντας έτσι ένα αγκάθι «µεγάλου βεληνεκούς» στις σχέσεις της µε την Ουάσιγκτον, ένα αγκάθι που θα µπορούσε κατά πολλούς να αποδειχθεί ακόµη και «µοιραίο» για τις αµερικανοτουρκικές σχέσεις, επιφέροντας παράλληλα ανατροπές και στη νοτιοανατολική γραµµή άµυνας του ΝΑΤΟ.

Η χρονική σύµπτωση ίσως να είναι τυχαία. Οι επιλογές των άµεσα εµπλεκόµενων µερών, ωστόσο, φανερώνουν κάθε άλλο παρά τυχαίες στρατηγικές επιδιώξεις, µε το δίδυµο Ρωσίας-Τουρκίας να προχωράει κανονικά στην υλοποίηση του συµβολαίου αγοραπωλησίας των S-400 που υπεγράφη τον Απρίλιο του 2017, και τις ΗΠΑ να εξακολουθούν να επισείουν την απειλή επιβολής κυρώσεων κατά της Τουρκίας, µια απειλή που µένει όµως να φανεί µέσα στον µήνα Ιούλιο εάν τελικώς θα περάσει από τη θεωρία στην πράξη.

Με ανακοίνωση που έδωσε στη δηµοσιότητα χθες το πρωί το τουρκικό υπουργείο Εθνικής Αµυνας επιβεβαίωσε την έναρξη της διαδικασίας παράδοσης του ρωσικού αντιπυραυλικού-αντιαεροπορικού συστήµατος S-400 στην Τουρκία. Η πρώτη οµάδα εξαρτηµάτων των S-400 έχει ήδη «προσγειωθεί» σε αεροπορική βάση βορειοδυτικά της Αγκυρας και, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των Τούρκων, έπεται συνέχεια.

«Το συµβόλαιο για την αγορά του αντιαεροπορικού και αντιβαλλιστικού συστήµατος µεγάλου βεληνεκούς S-400, µε σκοπό την κάλυψη των αεροπορικών και βαλλιστικών αµυντικών αναγκών της Τουρκίας, είχε υπογραφεί στις 11 Απριλίου του 2017. Στο πλαίσιο του συµβολαίου ξεκίνησε, από τις 12 Ιουλίου 2019, η µεταφορά στην αεροπορική βάση Μούρτεντ/Αγκυρα της πρώτης οµάδας υλικών του αντιαεροπορικού και αντιβαλλιστικού συστήµατος µεγάλου βεληνεκούς S-400» σηµειώνει το τουρκικό ΥΠΕΘΑ στη σχετική ανακοίνωσή του, µια ανακοίνωση που έµελλε, για του λόγου το αληθές, να συνοδευτεί και από το σχετικό φωτογραφικό υλικό αλλά και από βίντεο µε σχετικές «αποδείξεις» στα φιλοκυβερνητικά τουρκικά ΜΜΕ.

Συμβολισμοί με αντιαμερικανικές προεκτάσεις

Αεροπλάνα µεταφοράς φορτίων (τουλάχιστον δύο ρωσικά Air Force AN-124) εµφανίζονται στις εικόνες που είδαν το φως της δηµοσιότητας να «ξεφορτώνουν» υλικά στην αεροπορική βάση Μούρτεντ (πρώην βάση Ακιντζί) κοντά στην τουρκική πρωτεύουσα.

Η επιλογή τής εν λόγω βάσης, πέρα από τη γεωγραφική εγγύτητά της στην Άγκυρα όπου ήταν άλλωστε πολύ πιθανό (σύµφωνα µε τις σχετικές διαρροές στον τουρκικό Τύπο) να τοποθετηθούν οι S-400, ίσως να έχει και συµβολική αξία. Πρόκειται για µια βάση που είχε βρεθεί υπό τον έλεγχο πραξικοπηµατιών τον Ιούλιο του 2016, µε αποτέλεσµα να ακολουθήσουν εκεί σφοδρές συγκρούσεις. Αλλά και για µια βάση στην οποία άλλοτε φυλάσσονταν ακόµη και… πυρηνικά όπλα (B61) των Ηνωµένων Πολιτειών.

Συµβολισµοί ενδεχοµένως να κρύβονται, ωστόσο, και πίσω από το γεγονός ότι η Τουρκία αρχίζει να παραλαµβάνει τους ρωσικούς S-400 κοντά στην επέτειο της συµπλήρωσης τριών ετών από το αποτυχηµένο πραξικόπηµα της 15ης Ιουλίου του 2016, ένα πραξικόπηµα πίσω από το οποίο πολλοί «φίλοι» του Ερντογάν εξακολουθούν να βλέπουν ως υπεύθυνες τις Ηνωµένες Πολιτείες.

Τρία τα ερωτήματα

Σε καθαρά πρακτικό επίπεδο, µένει πλέον να φανούν τρία πράγµατα: Το πότε θα ολοκληρωθεί η µεταφορά των S-400 στην Τουρκία (λαµβάνοντας ως δεδοµένο ότι αφού η εν λόγω διαδικασία ξεκίνησε, θα πρέπει και να ολοκληρωθεί). Το σε ποιες περιοχές θα στηθούν οι συστοιχίες των ρωσικών πυραύλων (λαµβάνοντας ως δεδοµένο ότι από τη στιγµή που τα εξαρτήματα εκείνων παραδίδονται, θα πρέπει και να συναρµολογηθούν); Και το τι θα έχει µεσολαβήσει στο µεσοδιάστηµα στον άξονα ΗΠΑ-Τουρκίας.

Η διαδικασία της παράδοσης των S-400 «θα συνεχιστεί τις προσεχείς ηµέρες», όπως ανακοίνωσαν οι τουρκικές Αρχές. Σύµφωνα µε τουρκικά δηµοσιεύµατα, ωστόσο, δεν αποκλείεται να χρειαστούν αρκετοί µήνες έως ότου η διαδικασία ολοκληρωθεί. Η τουρκική εφημερίδα Haberturk τοποθετεί, ενδεικτικά, την έναρξη της λειτουργίας των S-400 κοντά στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Πού θα εγκατασταθούν;

Το πιθανότερο είναι οι συστοιχίες να εγκατασταθούν κοντά στην Αγκυρα. Ως υποψήφιες να τους «υποδεχτούν» παρουσιάζονται, ωστόσο, και περιοχές κοντά στις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και κοντά στα σύνορα µε τη Συρία, ενώ παράλληλα έχουν κυκλοφορήσει και άλλα (ενδεχοµένως λιγότερο πιθανά, τουλάχιστον σε πρώτη φάση) σενάρια, όπως είναι εκείνα των ακτών του Αιγαίου και των κατεχοµένων στην Κύπρο.

Η τουρκική πλευρά ό,τι έχει δηλώσει µέχρι στιγµής, το έχει κάνει. Η µπάλα, ωστόσο, πλέον µεταφέρεται στο γήπεδο των Αµερικανών, που κανονικά πλέον δεν έχουν άλλο περιθώριο παρά να απαντήσουν µε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, και µάλιστα άµεσα. Στην επιστολή που είχε στείλει ο πρώην υπουργός Αµυνας των ΗΠΑ, Πάτρικ Σάναχαν, προς τον Τούρκο ΥΕΘΑ, Χουλουσί Ακάρ, στις 6 Ιουνίου, ο τότε επικεφαλής του αµερικανικού Πενταγώνου ήταν σαφής: Εάν η Τουρκία παραλάβει τους ρωσικούς S-400, τότε θα πρέπει η ίδια, έως τις 31 Ιουλίου του 2019, να έχει εκδιωχθεί από το πρόγραµµα συµπαραγωγής των µαχητικών αεροσκαφών F-35. Παράλληλα, θα πρέπει να βρεθεί και στο στόχαστρο σειράς αµερικανικών κυρώσεων, κυρώσεων που, σύµφωνα µε τον Σάναχαν, πρόκειται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην τουρκική αγορά εργασίας (απώλεια θέσεων), στο τουρκικό ΑΕΠ (µείωση), στην τουρκική εγχώρια αµυντική βιοµηχανία, αλλά και στον όγκο των διµερών εµπορικών συναλλαγών ΗΠΑ-Τουρκίας. Και όλα αυτά, σε µια περίοδο κατά την οποία η τουρκική οικονοµία ήδη πορεύεται ασθµαίνουσα, εν µέσω σειράς δοµικών προβληµάτων.

Τόσο το Στέιτ Ντιπάρτµεντ όσο και το υπουργείο Αµυνας των ΗΠΑ έχουν επανειληµµένως καταστήσει σαφές το τελευταίο διάστηµα ότι προτίθενται να αντεπιτεθούν µε κυρώσεις, στο πλαίσιο του νόµου για την αντιµετώπιση των αντιπάλων της Αµερικής µέσω κυρώσεων (CAATSA), εάν η Τουρκία τελικώς προχωρήσει µε την παραλαβή των S-400.

∆ύο σχετικά νοµοσχέδια, που ανοίγουν τον δρόµο για τη µεγαλύτερη αποµόνωση της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο εάν εκείνη παραλάβει τους ρωσικούς πυραύλους, προωθούνται παράλληλα και στα δύο σώµατα του αµερικανικού Κογκρέσου, στη Βουλή των Αντιπροσώπων από τον περασµένο Μάιο (H.R.2913) και στη Γερουσία από τον περασµένο Απρίλιο (S.1102). Το πλαίσιο είναι, µε άλλα λόγια, απολύτως αρνητικό για την Τουρκία αυτή την περίοδο στην Ουάσιγκτον… εάν εξαιρέσει βέβαια κανείς τον ίδιο τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραµπ, ο οποίος έπλεξε το εγκώµιο του Ερντογάν κατά την τελευταία Σύνοδο της οµάδας των G20 στην Οσάκα της Ιαπωνίας στα τέλη Ιουνίου, επιλέγοντας αντιθέτως να χρεώσει τα όποια αµερικανοτουρκικά προβλήµατα όχι στους Τούρκους «που κάνουν πολύ καλή δουλειά», όπως είπε, αλλά στην προηγούµενη κυβέρνηση του Μπαράκ Οµπάµα.

Η λίστα με τις 12 κατηγορίες κυρώσεων

Ακόµη και για τον «φιλότουρκο» Τραµπ, ωστόσο, τα περιθώρια πλέον στενεύουν απειλητικά… λόγω S-400. Βάσει του νόµου για την αντιµετώπιση των αντιπάλων της Αµερικής µέσω κυρώσεων (CAATSA) που ίδιος ο Τραµπ υπέγραψε το καλοκαίρι του 2017, ο Αµερικανός πρόεδρος θα πρέπει τώρα να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία, επιλέγοντας συγκεκριµένα πέντε κατηγορίες µέσα από µια λίστα µε συνολικά 12.

Ο λόγος για ένα ευρύ φάσμα κυρώσεων που θα μπορούσαν να ξεκινούν από… επίπεδα πιο ήπια (visa bans για συγκεκριμένα πρόσωπα) και να φτάνουν σε επίπεδα πιο σκληρά (αποκλεισμό τουρκικών ιδρυμάτων από το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα) χωρίς να αποκλείνουν και την επιλογή της επιβολής «μέτριων» περιοριστικών μέτρων (σε εισαγωγές-εξαγωγές-συναλλαγές, στα δάνεια που θα επιτρέπεται να δίνονται από αμερικανικές ή διεθνείς τράπεζες κ.ά). Εναλλακτικά ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος θα µπορούσε βέβαια να προτείνει το πάγωµα των κυρώσεων για µια περίοδο 180 ηµερών… και βλέπουµε.

Η Άγκυρα προσπαθεί να κερδίσει χρόνο

Η Τουρκία από την πλευρά της είναι σαφές ότι θα επιχειρήσει το προσεχές διάστηµα να πείσει, ει δυνατόν ακόμη και προσωπικά, τον ίδιο τον Τραµπ, για την «ασφάλεια» των S-400, διαµηνύοντας ότι πρόκειται για ένα «καθαρά αµυντικό» οπλικό σύστηµα, το οποίο «δεν θα µπορούσε να αποτελέσει απειλή για τις αµερικανοτουρκικές σχέσεις και το ΝΑΤΟ». Παράλληλα, θα συνεχίσει να κρατά ανοιχτό, ως διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στις ΗΠΑ, και το ενδεχόμενο αγοράς αμερικανικών Patriot.

Ενδεικτική και η σχετική δήλωση στην οποία προχώρησε ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, την Παρασκευή: «Ακόμη εξετάζουμε και την προμήθεια Patriot. Οι αξιωματούχοι μας ασχολούνται με το ζήτημα εντατικά». Για την Άγκυρα, άλλωστε, οι S-400 λειτουργούν συν τοις άλλοις και ως μέσο πίεσης προκειμένου εκείνη να εξασφαλίσει ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ σε άλλα μέτωπα, για παράδειγμα κατά των Κούρδων (YPG) της Συρίας.

Πίσω στην Ουάσιγκτον, ωστόσο, έχει διαµορφωθεί πια ένα ισχυρό διακοµµατικό µέτωπο ενάντια στην τουρκική προκλητικότητα, με γερουσιαστές και των δύο κομμάτων, προεξάρχοντος του Δημοκρατικού Μπομπ Μενέντεζ, να ζητούν από τον Τραμπ κυρώσεις κατά της Τουρκίας εδώ και τώρα.

Διαβάστε ακόμη