Η διεθνής ενεργειακή συγκυρία και η χώρα μας

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 8 λεπτά ┋

Γερμανικά μνημεία βυθίζονται στο σκοτάδι σε μία προσπάθεια να εξοικονομηθεί ενέργεια / ΑΠΕ-ΜΠΕ

Πάνω από δεκαετής οικονομική κρίση. Μετά, πανδημία covid. Τώρα και πόλεμος στην Ουκρανία. Επικείμενες συρράξεις σε πολλά σημεία του πλανήτη. Ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Παγωμάρα και συνεχείς εκφοβισμοί. Ενεργειακή κρίση, ύφεση και οικονομική κρίση, κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης για πολλές χώρες, και φυσικά για τις οικονομικά ασθενέστερες τάξεις σε όλες τις χώρες του κόσμου…

Και η κλιματική αλλαγή;

Κατά την πρόσφατη δεκαετία με τα ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας, με τις πλημμύρες, τους καύσωνες, τα τσουνάμι, τους σεισμούς και τις πυρκαγιές, την έλλειψη χιονιού ή την χιονόπτωση σε άσχετες εποχές, και τα επακόλουθά τους στο φυσικό αλλά και ιδιαίτερα στο ανθρωπογενές περιβάλλον και την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη, δεν αφήνει πια πολλά περιθώρια ώστε να θεωρούνται εξωπραγματικοί όσοι νοιάζονται για την αρμονική συνύπαρξη άνθρωπος-περιβάλλον.

Σαν άτομα, σαν χώρα, αλλά και σαν ανθρώπινο γένος, έχουμε άμεση υποχρέωση να αναθεωρήσουμε την στάση μας απέναντι στο δίπολο «Ανάπτυξη – Περιβάλλον».

Πιστεύω ότι ο «αναπτυγμένος» κόσμος συνειδητοποιεί πως οι κλιματολογικές αλλαγές και οι έντονες καταστροφές, δεν είναι ούτε «επιστημονική φαντασία», ούτε κάτι που συμβαίνει «αλλού» και το βλέπουμε μόνο στην τηλεόραση…

Η χώρα μας έπρεπε προ πολλού να εκμεταλλεύεται τον ήλιο, τον αέρα και την γεωθερμία, και να παράγει ηλεκτρισμό για χρήση, ηλεκτρισμό για την αφαλάτωση νερού για πολλές περιοχές και ιδιαίτερα νησιά, για την διάσπαση του νερού σε υδρογόνο – που αποτελεί καθαρό καύσιμο – εφόσον το παραπροϊόν της καύσης του είναι καθαρό νεράκι, - και να προβληθεί σαν υπόδειγμα χώρας με «καθαρές» ενεργειακές πηγές.

Παράλληλα, η άμεση ανάγκη για περιορισμό στις ενεργειακές καταναλώσεις στα κτίρια – δημόσια και ιδιωτικά – όχι με περιορισμούς στις ανάγκες των ανθρώπων, αλλά με βελτιώσεις, διατάξεις και συστήματα που απαιτούν πολύ λιγότερη ενέργεια για να προσφέρουν και να εξασφαλίσουν συνθήκες άνεσης στους κατοίκους.

Ταυτόχρονα η ιδιαιτερότητα της χώρας μας από τεκτονική άποψη, και συχνότητα σεισμικής δραστηριότητας, πρέπει να λαμβάνεται πάντοτε υπόψη ώστε, στο μέτρο του δυνατού, να διασφαλίζεται η Ανθεκτικότητα (Resilience) του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Ήδη αυτά που κάποιοι από εμάς διδάσκαμε πειραματικά (αυτόνομος πιλοτικός οικίσκος ZED-KIM, παραγωγή υδρογόνου από φωτοβολταϊκά και χρήση του ως καύσιμο στο εργαστήριο Περιβαλλοντικού και Ενεργειακού Σχεδιασμού Κτιρίων και Οικισμών Δ.Π.Θ) σαν μελλοντικά όνειρα και κατευθύνσεις για έρευνα και εφαρμογή, έχουν ήδη – έστω και πιλοτικά – πραγματοποιηθεί.

Πλήρως ενεργειακά αυτόνομες κατοικίες που δίνουν και ικανές ποσότητες ηλεκτρισμού στο δίκτυο παροχής, υπάρχουν πλέον σε πολλές χώρες. Οι διεθνείς διαγωνισμοί τύπου Decathlon προσφέρουν συνεχώς νέες ιδέες για εφαρμογές, και καινούργιες πόλεις, όπως η Fujisawa, πραγματοποιούν, σε μεγάλη κλίμακα, όνειρα δεκαετιών: ενέργεια αποκλειστικά από Ανανεώσιμες Πηγές, ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης και ελάχιστη επιβάρυνση ρύπανσης στο περιβάλλον…

Ταυτόχρονα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός για τα πράσινα κτίρια (World GBC) επισημαίνει ότι η διάσταση της βιώσιμης «πράσινης» δόμησης, δεν πρέπει να επικεντρώνεται μόνον στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, αλλά πρέπει να δίνει και ιδιαίτερη βαρύτητα στην επίδραση που έχουν στην υγεία των ανθρώπων και τις συνθήκες διαβίωσης τους (well-being, comfort, thrive quality of living).

Κατά συνέπεια, θεωρώ ότι πάντα πρέπει να επιδιώκουμε την «χρυσή τομή» στοχεύοντας αφενός στα τεχνικά και τεχνολογικά μέσα που θα βοηθήσουν στο βιώσιμο οικιστικό περιβάλλον, αφετέρου όμως να μην ξεχνάμε ποτέ ότι ο κυριαρχικός σκοπός μας είναι η παροχή ικανοποιητικών συνθηκών διαβίωσης στους ανθρώπους.

Η ανθρωπότητα ήταν αρκετά τυχερή από περιβαλλοντική άποψη ώστε να έχει χαρεί κατά τους πιο πρόσφατους αιώνες την επιφάνεια του πλανήτη: όχι ηφαίστεια, όχι τεράστιοι σεισμοί, όχι λιμοί – και εννοώ πραγματικά φαινόμενα μεγάλης κλίμακας. Από την άλλη μεριά όμως, στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων, η «ανάπτυξη» μας έχει οπωσδήποτε επηρεάσει την τόσο ευαίσθητη Βιόσφαιρα: ατομικές και πυρηνικές εκρήξεις, τρομακτικές εκπομπές CO2, χλωροφθορανθράκων, εξαφάνιση πράσινων περιοχών του πλανήτη, όλα οφειλόμενα στον υπερπληθυσμό, στην εκβιομηχάνιση, στην υπερκατανάλωση και στην υπεραστικοποίηση, με σχεδόν το μισό του πληθυσμού του πλανήτη να ζει σε αστικά συγκροτήματα…

Πλησιάζουμε τα οκτώ δισεκατομμύρια και μετράμε. Όμως όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα χρειαστούν καθαρό αέρα για να ανασάνουν, καθαρό νερό για να πιούν, τροφή, ικανοποιητική στέγαση, μεταφορές, επικοινωνίες, και φυσικά τεράστιες ποσότητες ενέργειας.

Το ερώτημα είναι: είναι εφικτό να παρέχουμε όλα τα παραπάνω σε όλους τους ανθρώπους που ζουν στην επιφάνεια του πλανήτη χωρίς να υπερβούμε τα όρια αντοχής της Βιόσφαιρας; Και φυσικά εδώ εισέρχεται η έννοια της αειφορίας, το πρόβλημα ότι πρέπει επίσης να φροντίσουμε για τις επόμενες γενιές… και όλα αυτά, θεωρώντας ως δεδομένο ότι η επιφάνεια του πλανήτη μας θα είναι αρκετά υπομονετική απέναντι στην ανθρωπότητα, ώσπου εμείς να ανακαλύψουμε, να προτείνουμε και κυρίως να εφαρμόσουμε λύσεις…

Από τους ηγέτες των επονομαζόμενων ανεπτυγμένων χωρών, τα κέντρα αποφάσεων για το σύνολο του πλανήτη, ως τους επιστήμονες που αμείβονται για ερευνητικά προγράμματα, αλλά και ως τον απλό πολίτη που πετάει απερίσκεπτα τα πλαστικά του σκουπίδια, όλοι έχουμε το μερίδιο της ευθύνης τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον. Κανένας δεν μπορεί εύκολα να πει «δεν με αφορά» Καθένας από εμάς, τα πολλά δισεκατομμύρια των ανθρώπων, έχουμε τις ευθύνες μας. Φυσικά κανένας μονάχος του δεν μπορεί να σώσει τον πλανήτη. Φυσικά κανένας μονάχος του δεν έχει τη δύναμη να καθαρίσει το περιβάλλον. Η στάση του «τι με νοιάζει εμένα» ανήκει στο παρελθόν. Όλοι υποφέρουμε από τα ίδια προβλήματα, τα οποία θα επιδεινώνονται καθώς τα χρόνια ή οι μήνες θα περνούν.

Με τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, στις πρόσφατες γενιές έλαχε ο ρόλος του να ξαναανακαλύψουμε πράγματα που σαν μαθητευόμενοι μάγοι, ερωτευμένοι με τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, ξεχάσαμε για περίπου ενάμιση αιώνα, με αποτέλεσμα να φέρουμε τα πάνω κάτω στον πλανήτη μας. Σε μας έλαχε ο δύσκολος και άχαρος ρόλος του να ξαναπροσεγγίσουμε τα έργα που παλιότερα μελετήσαμε σαν υποδείγματα, να βρούμε τα σφάλματα τους, και να προσπαθήσουμε να διδαχτούμε απ’ αυτά. Τέλος, στη δική μας γενιά, έλαχε να ξεκινήσει η προσπάθεια συνδυασμού των διδαγμάτων που προκύπτουν από αιώνες εφαρμογής περιβαλλοντικού σχεδιασμού, από έναν αιώνα σφαλμάτων και από τα πιο πρόσφατα τεχνολογικά επιτεύγματα, κάτω από ένα πρίσμα αρμονικότερης συμβίωσης με το συνολικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε.

Ντρέπομαι να λέω στις διαλέξεις μου ότι:

Ο Jeremy Rifkin (Η Οικονομία του Υδρογόνου), σε πρόσφατη επίσκεψη του στην Ελλάδα, δήλωσε «… δεν κατανοώ πως η χώρα σας με τόσον ήλιο και ανέμους, δεν είναι ανεξάρτητη από ορυκτά καύσιμα…»
Ο Jefrey Sacks (Columbia U. και Δίκτυο Βιώσιμης Ανάπτυξης U.N.). «…Η Ελλάδα έχει απίστευτες δυνατότητες για ηλιακή και αιολική ενέργεια, και για γεωθερμία. Η Ελλάδα θα μπορούσε να καταστεί η μονάδα παραγωγής ενέργειας της Ευρώπης από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, για ολόκληρη την Ευρώπη…»
Επίσης ο Henrik Stiesdal, Δανός ειδικός στις Α.Π.Ε. και τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, αναφέροντας βέβαια ότι τα πάρκα δεν πρέπει να πλήξουν τα ευαίσθητα τοπία του τουρισμού, δηλώνει ότι «Η Ελλάδα διαθέτει τους καλύτερους φυσικούς πόρους για την δημιουργία αιολικής και γενικότερα πράσινης ενέργειας, εφόσον διαθέτει το κατάλληλο κλίμα και τον κατάλληλο αέρα».

Είναι πια απόλυτα σαφές το ότι η αναγνώριση των προβλημάτων σε συνδυασμό με την επίγνωση των ιδιαιτεροτήτων και δυνατοτήτων της χώρας μας, και την αποκεντρωμένη κατά περιοχές παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, μπορούν άμεσα και απόλυτα να συνεισφέρουν στην βελτίωση των συνθηκών, στο «ευ ζήν» των κατοίκων.

Διαβάστε ακόμη