Πέντε κοινά σηµεία των λαών της Νοτιοανατολικής Μεσογείου

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 3 λεπτά ┋

Εξαιρετικά, ενδιαφέρουσα η έρευνα της Κάπα Research, που αποτυπώνει µια σειρά αποκλίσεων και συγκλίσεων για τις αντιλήψεις των κοινωνιών των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Συνολικά, η έρευνα δείχνει πως οι λαοί της ευρύτερης περιοχής έχουν κοινά στοιχεία πολιτισµικής κληρονοµιάς και αναφοράς, ισχυρές αλληλεπιδράσεις σε όλα τα επίπεδα και παρόµοιες πολλές φορές αντιλήψεις για τις προκλήσεις της κοινωνικής, πολιτικής και οικονοµικής πραγµατικότητας.

Το πρώτο στοιχείο που θα σηµειώναµε έχει να κάνει µε τη συναντίληψη σχετικά µε την οικονοµική κατάσταση της χώρας προέλευσης, αλλά και την αίσθηση για το εάν οι οικονοµικές συνθήκες θα βελτιωθούν. Για τις περισσότερες κοινωνίες η αίσθηση είναι µοιρασµένη, µε την απάντηση «∆εν γνωρίζω/δεν απαντώ» να είναι η πιο συχνή. Ολες οι χώρες της ευρύτερης περιοχής είχαν σκαµπανεβάσµατα στους οικονοµικούς τους δείκτες, σε βάθος δεκαετιών, ενώ ειδικά µετά την κρίση είναι λογικό η ανασφάλεια και ο προβληµατισµός να έχουν ισχυρή θέση στη συνείδηση της πλειοψηφίας.

Το δεύτερο στοιχείο έχει να κάνει µε τον φόβο της φτώχειας, που αφορά οριζόντια όλες σχεδόν τις κοινωνίες, και τη σύνδεση µε την ανάγκη αλλαγής εργασιακού και οικονοµικού περιβάλλοντος. Ενα σηµαντικό ποσοστό από τις βαλκανικές κοινωνίες θα επιθυµούσε να µην κατοικεί στα Βαλκάνια, βλέποντας ή εκτιµώντας ότι οι δυνατότητες για ανάκαµψη και για ένα καλύτερο µέλλον είναι περιορισµένες. Η φτώχεια και συνολικά η αναιµική, πολλές φορές στρεβλή, ανάπτυξη αποτελούσαν και συνεχίζουν να αποτελούν σηµείο πολιτικής αστάθειας για τα περισσότερα κράτη.

Το τρίτο στοιχείο είναι η πρόσληψη των χωρών µε τη µεγαλύτερη επιρροή στην περιοχή. Η Ελλάδα για την πολιτιστική της κληρονοµιά, η Τουρκία για τη στρατιωτική της δύναµη, το Ισραήλ για ζητήµατα όπως η οικονοµία και η τεχνολογική ανάπτυξη. Κατά συνέπεια, και οι τρεις χώρες παίζουν και µπορούν να συνεχίζουν να παίζουν µε συνέπεια ηγετικό ρόλο στην περιοχή.

Το πώς αναπτύσσεται αυτός ο ρόλος είναι µια άλλη συζήτηση, ωστόσο η χώρα µας αποτελεί πλέον αποδεδειγµένα παράγοντα σταθερότητας, ειρήνης και συνανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή.

Το τέταρτο στοιχείο έχει να κάνει µε την εµπιστοσύνη στους θεσµούς. Κατά µέσο όρο, ο στρατός είναι εκείνος ο θεσµός που συγκεντρώνει τη µεγαλύτερη αξιοπιστία. Στοιχείο προβληµατικό, αλλά και δηλωτικό της αδυναµίας άλλων θεσµών, όπως η δικαιοσύνη ή η πολιτική για παράδειγµα, που θα έπρεπε να βρίσκονται σε υψηλότερη θέση στη σχετική κατάταξη.

Τέλος, το πέµπτο στοιχείο αφορά σε µια µάλλον συντηρητική προσέγγιση των κοινωνιών αναφορικά µε τα δικαιώµατα µειονοτήτων, µεταναστών και προσφύγων. Σε κάποια κράτη υπάρχει ελαστικότητα στον ρόλο, στην ορατότητα και στα δικαιώµατα αυτών των οµάδων, ενώ σε άλλες κοινωνίες ο συντηρητισµός φαίνεται να υπερισχύει. Ως τελικό, συνολικό συµπέρασµα, θα ήθελα να τονίσω πως οι κοινές αναφορές για τα περισσότερα κράτη της περιοχής αποτελούν στοιχείο ενοποιητικό, στοιχείο που µπορεί να ενισχύσει τις διµερείς και πολυµερείς συνεργασίες. Και εκεί, εκτιµώ, πρέπει να επενδύσουν όλες οι πολιτικές ηγεσίες.