Ξενο-φον Γιοσμάς: O συνεργάτης των Ναζί που έδρασε στη βόρεια Ελλάδα – Η ανάμειξή του στη δολοφονία Λαμπράκη

Μια μέρα σαν σήμερα πεθαίνει ο Ξενοφών Γιοσμάς, ο φον Γιοσμάς όπως τον αποκαλούσαν φιλικά… Ο Γιοσμάς δικάστηκε και καταδικάστηκε ως συνεργάτης των Ναζί κατακτητών και επίσης δικάστηκε για συμμετοχή στη δολοφονία Λαμπράκη.

«Αυτός, ο όχι απλώς ξένος προς πάσαν εθνικήν αντίστασιν, αλλ' ο πολεμήσας λυσσαλέως μετά των Γερμανών πάσαν εθνικήν αντίστασιν, μετουσιούται ακόπως και ανεμποδίστως εις αγωνιστήν εθνικής αντιστάσεως...»! Τα λόγια του εισαγγελέα Εφετών Παύλου Δελαπόρτα, που παρίστατο στην Υπόθεση Λαμπράκη, σκιαγραφούν το πορτρέτο του Ξενοφώντα Γιοσμά, του διαβόητου «φον Γιοσμά», που πέθανε μια μέρα σαν σήμερα, 14 Ιανουαρίου του 1975 από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ο φον Γιοσμάς, που κονόμησε το προσωνύμιό του για την φιλική στάση του απέναντι στους Ναζί κατακτητές και τις στενές σχέσεις του με αυτούς, ήταν ο «Αρχηγόσαυρος» του Βασίλη Βασιλικού στο βιβλίο του «Ζ», που αναφερόταν στη δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη. Ποιος ήταν λοιπόν ο Ξενοφών Γιοσμάς που «μας άφησε» μια μέρα σαν σήμερα;

Ο Ξενοφών Γιοσμάς είχε γεννηθεί το 1906 στη Μικρά Ασία και μετά την Καταστροφή εγκαταστάθηκε στην Κατερίνη με την οικογένειά του, όπου άσκησε το επάγγελμα του δημοσιογράφου-εκδότη. Υπήρξε στέλεχος του Αγροτικού Κόμματος. Το ποινικό μητρώο του Γιοσμά ήταν «λερωμένο» πολύ πριν από τον πόλεμο, με καταδίκες για αποπλάνηση σε ασέλγεια, συνέργεια σε μοιχεία, απάτη, εξύβριση, εκβιασμό, απρόκλητη επίθεση και υπεξαίρεση.

Το 1943 ήλθε σε συνεργασία με τη Γερμανική Μυστική Αστυνομία Στρατού (GFP) και οργάνωσε τις Αντικομμουνιστικές Ομάδες Ασφαλείας. Στη συνέχεια, εντάχθηκε, ως Καπετάν Παρμενίων στην Εθνικήν Αντικομμουνιστικήν Οργάνωσιν Κατερίνης, Πιερίων και Ολύμπου.

Ο Γιοσμάς έδωσε πολλές μάχες εναντίον του ΕΛΑΣ της περιοχής, στον οποίο επέφερε σημαντικές απώλειες. Το καλοκαίρι του 1944 αναγκάστηκε, υπό την πίεση δυνάμεων του ΕΛΑΣ, να καταφύγει με κάποιους άνδρες του στη Θεσσαλονίκη όπου εντάχθηκε στο εθελοντικό τάγμα του Γεωργίου Πούλου (εθνικοσοσιαλιστής, αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και δωσίλογος, που εκτελέστηκε το 1949 στου Γουδή). Ο Γιοσμάς ακολούθησε τα γερμανικά στρατεύματα κατά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα και κατέφυγε στη Γερμανία, έπειτα στη Βιέννη, όπου συμμετείχε στην εκεί «κυβέρνηση» Τσιρονίκου (επιχειρηματίας και δωσίλογος, υπουργός κατά τη διάρκεια της Κατοχής· τον Σεπτέμβριο του 1944 διέφυγε στη Βιέννη, όπου σχημάτισε «κυβέρνηση» Ελλήνων γερμανοφίλων!), ως υπουργός Προπαγάνδας.

Επιστροφή στην Ελλάδα και... δικαίωση

Τον Νοέμβριο του 1945 ο Γιοσμάς δικάστηκε ερήμην από το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Θεσσαλονίκης και καταδικάστηκε στην ποινή του θανάτου. Το 1947 ο Γιοσμάς επέστρεψε στην Ελλάδα, συνελήφθη και φυλακίστηκε· καταδικάστηκε σε έναν επιπλέον χρόνο κάθειρξης και ισόβια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για συνεργασία με τη Γερμανική Μυστική Αστυνομία. Έπειτα από αυτά, υποβλήθηκε το 1949 αίτηση από τον Γιοσμά για αναθεώρηση της δίκης, στην οποία του είχε επιβληθεί η ποινή του θανάτου. Το δικαστήριο απέρριψε την αίτηση. Το 1950, η ποινή του θανάτου μετατράπηκε σε πρόσκαιρα δεσμά 20 ετών, με διάταγμα του βασιλιά Παύλου. Τον Νοέμβριο του 1950, το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων αποφάσισε τη συγχώνευση όλων των ποινών και τελικά ο Γιοσμάς αφέθηκε ελεύθερος στις 08/06/1952 από τις Φυλακές Επταπυργίου, έχοντας εκτίσει συνολικά φυλάκιση 5 χρόνων, μόνο.

Και μέλος Εθνικής Αντίστασης...

Το 1960, ο Γιοσμάς συγκέντρωσε παλιούς «συναγωνιστές» και νέους με… οράματα και ίδρυσε τον «Σύνδεσμο Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντιστάσεως Βορείου Ελλάδος». Ο Σύνδεσμος με έδρα τη Θεσσαλονίκη είχε σκοπό την αναγνώριση και ενίσχυση όσων συμμετείχαν στον «αντικομμουνιστικό αγώνα» κατά την περίοδο της Κατοχής.

Ο Γιοσμάς, παρά το σκοτεινό παρελθόν του, μετά την αποφυλάκισή του έγινε «συνεργάτης» των Αρχών Ασφαλείας της Θεσσαλονίκης και «άνθρωπος για όλες τις δουλειές» τοπικών βουλευτών της ΕΡΕ, επίσης ήταν στενός φίλος του αντιστράτηγου της Χωροφυλακής Κωνσταντίνου Μήτσου- γνωστού για εμπλοκή τους στην δολοφονία Λαμπράκη, για την οποία ο Γιοσμάς κατηγορήθηκε κατ’ αρχάς για «ηθική αυτουργία εκ προθέσεως και επικίνδυνη σωματική βλάβη εις βάρος του βουλευτή Γιώργου Τσαρουχά». Ο Γιοσμάς προφυλακίστηκε, και καταδικάστηκε, τελικώς, για «διατάραξη της κοινής ειρήνης», με ποινή ενός έτους που είχε ήδη καλυφθεί από το διάστημα της προφυλάκισής του. Η άνοδο στην εξουσία της Ενώσεως Κέντρου διέλυσε τον Σύνδεσμο του Γιοσμά.

Άξιος απόγονος!

Ο γιός του Ξενοφώντα Γιοσμά, Αλέξανδρος, ήταν υποψήφιος βουλευτής Ροδόπης με το ψηφοδέλτιο του ΛΑΟΣ το 2007.
Σε συνέντευξή του, το 2018, στην δημοσιογράφο Μαρία Ρηγούτσου για λογαριασμό της ελληνικής ιστοσελίδας της Deutsche Welle...

Ο Αλέξανδρος Γιοσμάς είχε πει για τον πατέρα του: ««Ευτυχώς που πολέμησε ο Γιοσμάς τα κομμούνια, διαφορετικά θα ήμασταν στο Σύμφωνο Βαρσοβίας από το 1944. Οι εθνικιστές εδώ πολέμησαν τα κομμούνια που σφάζανε ελληνικό λαό… Ο πατέρας μου ήταν οπλαρχηγός της Εθνικής Αντιστάσεως, τελεία και παύλα. Αν δεν ήταν ο πατέρας μου και κάποιοι άλλοι πατεράδες… Με το όνομα Παρμενίων έδρασε ο πατέρας μου και τους άλλαξε τα φώτα. Αν δεν ήταν ο Πούλος, ο Τσολάκογλου και όλοι αυτοί θα ήμασταν στο Σύμφωνο Βαρσοβίας μέχρι το 1989 που έπεσε το ανατολικό Μπλοκ».

*Στοιχεία για τον βίο και την πολιτεία του Ξενοφώντα Γιοσμά αντλήθηκαν από το βιβλίο του Σπύρου Γασπαρινάτου: «Οι Ελληνικές Κατοχικές Κυβερνήσεις – Δίκες Κατοχικών Δοσιλόγων και Εγκληματιών Πολέμου», εκδόσεις: βιβλιοπωλείον της Εστίας