Μια πόλη της Χιλής διηγείται την ιστορία της: γιατί θυμήθηκαν τη Σφαγή του Σχολείου 100 χρόνια μετά

Η πόλη Ικίκε είναι κάπως παράδοξη· βρίσκεται σφηνωμένη στα βόρεια της Χιλής αγναντεύοντας τον Ειρηνικό που απλώνεται μπροστά της και στο πλάι της- δυτικά- η δεύτερη πιο ξερή και άνυδρη περιοχή του Κόσμου, η έρημος Ατακάμα την τυλίγει σαν ζεστή αγκαλιά…

Το Ικίκε, σήμερα, είναι γνωστό για το «σόνα φράνκα» που θα πει «επιχειρηματική ζώνη» ή ζώνη ελεύθερου εμπορίου, κάτι που σημαίνει, δηλαδή, πως στο Ικίκε ανθεί το μη φορολογήσιμο εμπόριο κάτι που έχει κάνει την πόλη ιδιαίτερα δημοφιλή. Δημοφιλές είναι το Ικίκε (Iquique στα ισπανικά) και για τις παραλίες του – ιδανικές για τους σέρφερ, τους αδίστακτους πορτοφολάδες που δρουν τη νύχτα σαν τ’ αρπακτικά και τους κλέφτες αυτοκινήτων…

Κι επειδή η ενότητα ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ δεν είναι ταξιδιωτική, για άλλο λόγο μνημονεύσαμε το Ικίκε που δεν έχει να κάνει με καλλίπυγους Χιλιανές που μετρούν τα κύματα του Ειρηνικού. Μια μέρα σαν σήμερα, λοιπόν, 21 Δεκεμβρίου του 1907, στο Ικίκε σφαγιάστηκαν πάνω από 2000 άνθρωποι από τα κυβερνητικά στρατεύματα· ήταν η Σφαγή της Σάντα Μαρία ντε Ικίκε ή η Σφαγή του Σχολείου.
Απεργοί εργάτες των ορυχείων βρέθηκαν με τις γυναίκες και τα παιδιά τους απέναντι στις κάννες των όπλων ανάλγητων στρατιωτών και πλήρωσαν με τη ζωή τους τις επαναστατικές τους δραστηριότητες.

Τρία συντάγματα για τους απεργούς!

Χιλιάδες εργάτες από ορυχεία νιτρικών αλάτων στο βορρά της Χιλής είχαν κατασκηνώσει για μια εβδομάδα στο Ικίκε- την περιφερειακή πρωτεύουσα- κάνοντας έκκληση στην Κυβέρνηση για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας τους.
Η Κυβέρνηση στο Σαντιάγο έστειλε τρία συντάγματα για να παρακολουθούν την κατάσταση. Ο πρόεδρος της Χιλής Πέδρο Μοντ εξουσιοδότησε τον σκληρό στρατηγό Ρομπέρτο Σίλβα Ρενάρντ να χειριστεί την κατάσταση και κάποια στιγμή, ο υπουργός των Εσωτερικών Ραφαέλ Σοτομαγιόρ Γκαέτε έδωσε εντολή να συντριβούν οι απεργοί· και ο στρατός ανέλαβε τις λεπτομέρειες.
Όταν οι απεργοί αρνήθηκαν να διαλυθούν δέχτηκαν καταιγισμό πυροβολισμών. Ήταν 20 Δεκεμβρίου όταν έπεσαν οι πρώτοι εργάτες, έξι τον αριθμό, σε μια αψιμαχία με τους στρατιώτες στις γραμμές του σιδηροδρόμου. Και την επόμενη μέρα η Ιστορία γράφτηκε με αίμα και θρήνο.

Ο Στρατηγός διέταξε τους στρατιώτες να πυροβολήσουν τους επικεφαλής των εργατών, που βρίσκονταν στην ταράτσα του σχολείου της πόλης· έπεσαν όλοι νεκροί. Το πλήθος, πανικόβλητο κι’ απελπισμένο, προσπαθώντας να ξεφύγει, όρμησε προς τους στρατιώτες που δεν δίστασαν να πυροβολήσουν έχοντας μπροστά τους και γυναικόπαιδα. Τα κυβερνητικά στρατεύματα εισέβαλαν στους χώρους του σχολείου με πολυβόλα, πυροβολώντας στις παιδικές χαρές και τις τάξεις του σχολείου, σκοτώνοντας ξέφρενα. Και οι νεκροί ήταν πλέον απροσμέτρητοι: γίνεται λόγος για περισσότερους από 2000 ανθρώπους· η υψηλότερη εκτίμηση ήταν 3.600 σκοτωμένοι, αλλά αυτός ο αριθμός θεωρείται υπερβολικός. Η κυβέρνηση διέταξε να μην εκδίδονται πιστοποιητικά θανάτου για τους νεκρούς και τους έθαψε σε ομαδικό τάφο στο νεκροταφείο της πόλης. Ουδείς λογοδότησε για τη σφαγή!

Μόνο που ο στρατηγός Σίλβα Ρενάρ, πέντε χρόνια μετά δέχτηκε τις σφαίρες κάποιου Αντόνιο Ραμόν, που όταν τον ρώτησαν «γιατί;», απάντησε ότι ο αδελφός του είχε δολοφονηθεί στο σχολείο του Ικίκε… Ο Στρατηγός κατέληξε στα από τα τραύματά του κι όχι από τις Ερινύες του... Και 100 χρόνια μετά το μακελειό, το 2007, η Κυβέρνηση της Χιλής όρισε ως ημέρα εθνικού πένθους την 21η Δεκεμβρίου.

Οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των εργατών ορυχείων; Δεκατρία ολόκληρα χρόνια μετά τη Σφαγή, το 1920, άρχισαν να θεσπίζονται νόμοι εργασίας, όπως η υποχρεωτική πληρωμή σε νόμιμο χρήμα και όχι με μάρκες αγοράς αγαθών και καθορισμός της μέγιστης διάρκειας της εργάσιμης ημέρας… Οι νεκροί δικαιώθηκαν; Δεν το λες κι έτσι.