Επιλεκτική η μνήμη της Ιστορίας: Κι όμως είχαν και οι Αμερικανοί διαβόητα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου εξοντώνονταν γερμανοί αιχμάλωτοι

Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί, μας τα σύστησε η Ιστορία και γνωρίζουμε τι άθλιο συνετελέσθη πίσω από τα συρματοπλέγματά τους κι ακόμα στοιχειώνουν την ανθρώπινη συνείδηση. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Αμερικανών όπου εξοντώνονταν γερμανοί αιχμάλωτοι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτά πώς ξεχάστηκαν;

Πολλές φορές η Ιστορία έχει συμπράξει με τους νικητές κι έχει ξεχάσει κάπου καταχωνιασμένες στα βαθιά σεντούκια της, τις λεπτομέρειες, που σχεδόν ουδείς αναζήτησε ποτέ. Ορφανά παιδιά της Ιστορίας, που τα παράτησε στο ίδρυμα του χρόνου και ξεχάστηκαν… ορφανά κι ατημέλητα.

Διερωτηθήκατε ποτέ τι συνέβη με τους εκατοντάδες χιλιάδες γερμανούς αιχμάλωτους πολέμου μετά τον Β’ Παγκόσμιο; Ακόμα κι ένας έφηβος που χάνει τον ειρμό του μέλλοντός του στα άκρως ενδιαφέροντα αγωνίσματα του Survivor, αν ερωτηθεί για τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, κάτι θα ψελλίσει με αμφιβολία: Άουσβιτς σίγουρα, άντε και Νταχάου… Αν όμως ερωτηθεί, κι όχι μονάχα ο ονειροπαρμένος έφηβος, αλλά και κάποιος μεσήλικος: «Τι απέγιναν τόσοι Γερμανοί; Οι αιχμάλωτοι των Συμμάχων πού κατέληξαν;» δεν θα σου απαντήσει.
Η Ιστορία φρόντισε να αφήσει το έκθετο παιδί της να χαθεί στον λαβύρινθο των καιρών. Και κάτι άλλο: εκπλήσσει συνεχώς η απανθρωπιά του ανθρώπου προς τον άνθρωπο. Για πάμε λοιπον…

Τα διαβόητα Rheinwiesenlager

Υπήρχαν εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανοί ή σύμμαχοι των Ναζί, αιχμάλωτοι πολέμου που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης, ήταν επιβεβλημένο να λαμβάνουν τα απαραίτητα για σίτισή και περίθαλψη, ωστόσο όσοι κρατήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης αιχμαλώτων που λειτουργούσαν στην κατεχόμενη από τους Συμμάχους Γερμανία, τέτοιες ανθρωπιστικές συμβάσεις ακυρώθηκαν. Τα στρατόπεδα εκείνα ήταν γνωστα σε λίγους με την ονομασία Rheinwiesenlager - επίσημα Prisoner of War Temporary Enclosures (Προσωρινοί Εγκλωβισμοί Αιχμαλώτων Πολέμου) και σπάνια γίνεται λόγος για εκείνους που πέρασαν πίσω από τα συρματοπλέγματα ένα μεγάλο χρονικό διάστημα της ζωής τους ή άφησαν εκεί την τελευταία πνοή τους.

Μετά την επιτυχία της Απόβασης στη Νορμανδία, οι Σύμμαχοι κάλπασαν προς τη Γερμανία. Ενώ πολλοί στρατιώτες του Άξονα συνέχιζαν να πολεμούν, περισσότεροι παραδόθηκαν, αφήνοντας στις συμμαχικές δυνάμεις τη φροντίδα τους. Αρχικά, οι κρατούμενοι διαμοιράστηκαν από Βρετανούς και Αμερικανούς, αλλά αυτό άλλαξε στις αρχές του 1945, όταν οι αξιωματούχοι του Μεγάλου Νησιού αρνήθηκαν να δεχτούν περισσότερους αιχμαλώτους στα στρατόπεδά τους. Και το βάρος έπεσε στους Αμερικανούς, που είχαν να σηκώσουν ένα βαρύ φορτίο, δεδομένου ότι ο αριθμός των γερμανών αιχμαλώτων αυξανόταν με γεωμετρική πρόοδο, όσο περισσότερο οι Σύμμαχοι προέλαυναν στην Ευρώπη.

Η λύση που έδωσε ανάσα στον αμερικανικό στρατό ήταν τα Rheinwiesenlager, μια σειρά από στρατόπεδα - φυλακές που λειτούργησαν σε όλη τη Γερμανία, που κατείχαν οι Σύμμαχοι. Αρχικά άνοιξαν τα κελιά τους τον Απρίλιο του 1945, αλλά μετά την παράδοση της Γερμανίας τον επόμενο μήνα, τα στρατόπεδα πολλαπλασιάστηκαν, οι συνθήκες αυστηροποιήθηκαν, οι «δεσμοφύλακες» έγιναν σκληροί κι ανάλγητοι φοβούμενοι πιθανή εξέγερση των ηττημένων κρατουμένων.
Τα Rheinwiesenlager κατασκευάστηκαν σε εδάφη ελεγχόμενα από τους Συμμάχους στη Δυτική Γερμανία· αναπτύχθηκαν σε, κυρίως, αγροτικές εκτάσεις και κοντά σε σιδηροδρόμους. Στη συνέχεια χωρίστηκαν σε μικρότερα στρατόπεδα, τα οποία χωρούσαν από 5.000 έως 10.000 ανθρώπους το καθένα - τουλάχιστον, αυτές ήταν η προδιαγραφές τους. Όμως πολλά από τα στρατόπεδα εκείνα είδαν τα επίπεδα πληρότητας να ξεπερνούν τους 100.000 κρατούμενους, με τις εκτιμήσεις να τοποθετούν το σύνολο των αιχμαλώτων μεταξύ του ενός μέχρι και δύο εκατομμυρίων ψυχών.

Όσοι κρατούνταν στα Rheinwiesenlager ήταν συνήθως μέλη της Wehrmacht , ενώ γερμανοί ανώτεροι ή ανώτατοι αξιωματικοί και μέλη των SS οδηγήθηκαν σε άλλους χώρους. Μεγάλο μέρος από τον εσωτερικό κανονισμό των στρατοπέδων εφαρμοζόταν από τους ίδιους τους κρατούμενους, τους οποίους οι Σύμμαχοι υποχρέωναν να κατανέμουν την εργασία τους, να φροντίζουν για την ιατρική περίθαλψη και το μαγείρεμα. Συχνά, οι φρουροί ήταν και οι ίδιοι κρατούμενοι, που τους παρείχαν περισσότερες απολαβές και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης με αντάλλαγμα να επιβλέπουν τους υπόλοιπους ώστε να παραμένουν εντός συρματοπλέγματος.

Οι αιχμάλωτοι κοιμόντουσαν σε τρύπες!

Μέσα στα στρατόπεδα υπήρχαν κτίρια που χρησιμοποιούνταν σαν κουζίνες, ιατρεία και εγκαταστάσεις διοικητικού προσωπικού. Αυτό που δεν υπήρχε ήταν κτίρια για τη στέγαση των κρατουμένων· οι περισσότεροι αναγκάζονταν να σκάβουν τρύπες στο έδαφος και να μένουν εκεί σαν τα τρωκτικά!
Κι ο ύπνος στις τρύπες ήταν το λιγότερο… Εκείνοι οι κρατούμενοι είχαν άθλια μεταχείριση από τους δεσμότες τους.
Πριν λειτουργήσουν τα Rheinwiesenlager, ο στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ είχε καθιερώσει έναν τρόπο ταξινόμησης των αιχμαλώτων: οι Αφοπλισμένες Εχθρικές Δυνάμεις δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα που απολάμβαναν άλλοι αιχμάλωτοι δυνάμει της Σύμβασης της Γενεύης για τους Αιχμαλώτους Πολέμου, καθώς ήταν μέλη του κρατικού μηχανισμού που δεν λειτουργούσε πλέον.

Αυτό το γεγονός επέτρεψε να συμβούν ακραία περιστατικά. Οι Αμερικανοί μπορούσαν «νόμιμα» να αποτρέψουν την επίσκεψη του Ερυθρού Σταυρού και να μην επιτρέπουν στον οργανισμό να αποστέλει προμήθειες. Η Σύμβαση της Γενεύης σχεδιάστηκε για να αποτρέπει την κακή μεταχείριση των αιχμαλώτων, όμως οι γερμανοί αιχμάλωτοι υπέστησαν κακομεταχείριση με ελάχιστες έως καθόλου συνέπειες για τους βασανιστές τους. Με μια λέξη, οι συνθήκες στα Rheinwiesenlager ήταν φρικτές.

Ο ιστορικός Stephen Ambrose διερεύνησε πολλούς ισχυρισμούς σχετικά με τα στρατόπεδα και κατέληξε στο συμπέρασμα: «Άνδρες ξυλοκοπήθηκαν, στερήθηκαν το νερό, αναγκάστηκαν να ζήσουν σε ανοιχτούς καταυλισμούς χωρίς στέγη, τους δόθηκαν ελλιπείς μερίδες τροφίμων και τους παρεχόταν ανεπαρκής ιατρική περίθαλψη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι κρατούμενοι έφτιαχναν μια σούπα με νερό και χόρτο για να αντιμετωπίσουν την πείνα τους». Πολλοί κρατούμενοι πυροβολούνταν συχνά χαρακτηριζόμενοι «δραπέτες», αν πλησίαζαν τους συρματοπλεγμένους φράχτες. Μια έρευνα έδειξε ότι επίσης οι ντόπιοι πυροβολούνταν, αν προσπαθούσαν να παράσχουν βοήθεια στους αιχμαλώτους.

Δεδομένων των συνθηκών διαβίωσης των Αφοπλισμένων Εχθρικών Δυνάμεων, δεν είναι περίεργο που ο αριθμός των νεκρών αιχμαλώτων ήταν μεγάλος. Ωστόσο, επειδή δεν ήταν επίσημα γνωστοί ως αιχμάλωτοι πολέμου, τα αρχεία δεν ήταν ενημερωμένα. Πολλοί Γερμανοί απλώς θα εξαφανίζονταν και δεν τους ξανάβλεπε ποτέ κανείς.
Λόγω της έλλειψης αρχείων, οι εκτιμήσεις του αριθμού των νεκρών ποικίλλουν, ανάλογα με το ποιος απαντάει στο ερώτημα. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του αμερικανικού στρατού αναφέρουν ότι περίπου 3.000 άνθρωποι πέθαναν ενώ βρίσκονταν στο Rheinwiesenlager. Οι γερμανικές εκτιμήσεις, ωστόσο, δίνουν έναν αριθμό 4.537.

Ο James Bacque, ο συγγραφέας του βιβλίου «Other Losses: An Investigation Into the Mass Deaths of German Prisoners at Hands of the French and Americans After II World War», ισχυρίζεται ότι ο αριθμός των νεκρών αιχμαλώτων πολέμου κυμαίνεται μεταξύ των 100.000 και του ενός εκατομμυρίου. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί του έχουν αμφισβητηθεί.

Ανεξάρτητα από τον συνολικό αριθμό θανάτων, οι συνθήκες σε εκείνα τα στρατόπεδα έχουν επικριθεί έντονα, παρόλο που τα τελευταία χρόνια ουδείς πια τα θυμάται. Πολλοί έχουν επισημάνει, ότι οι Αμερικανοί παραβίασαν μια σειρά από διεθνείς κανονισμούς και νόμους σχετικά με τη μεταχείριση των κρατουμένων, παρόλο που δεν είχαν χαρακτηριστεί αιχμάλωτοι, ιδίως όσον αφορά τη διατροφή τους ή την διαβίωσή τους. Οι τελευταίοι από εκείνους τους κρατούμενους επέστρεψαν σπίτια τους μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950· πάντα ρημαγμένοι σε σώμα και ψυχή.

«Υπάρχει το Άουσβιτς, και έτσι δεν μπορεί να υπάρχει Θεός» έχει πει ο Ιταλοεβραίος συγγραφέας που επέζησε του Ολοκαυτώματος Πρίμο Λέβι. Κι όταν υπάρχει το Άουσβιτς και τα δεκάδες στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί, τι μπορεί να γράψεις ή να σχολιάσεις για στρατόπεδα αιχμαλώτων, που οι Αμερικανοί κακομεταχειρίστηκαν Γερμανούς; Μια φράση μόνο αρκεί για να αναδείξει τα ανθρώπινα ένστικτα: homo homini lupus!