Άδοξο και οικτρό το τέλος των ιταλών στρατηγών που ενεπλάκησαν στον πόλεμο με την Ελλάδα – Όλοι τους ήταν αξιολύπητοι!

Οι ιταλοί στρατηγοί φόρεσαν τη μεγάλη στολή και βάλθηκαν να κατακτήσουν την Ελλάδα· όλοι τους είχαν οικτρό το τέλος, όλοι τους ήταν αξιολύπητοι!

Το πολεμικό συμβούλιο στη Ρώμη συνεδρίασε 13 ημέρες πριν από την ιταλική εισβολή στην Ελλάδα, στις 15 Οκτωβρίου του 1940, υπό την προεδρία του Μπενίτο Μουσολίνι· συμμετείχαν οι: υπουργός των Εξωτερικών κόμης Τσιάνο, υπουργός Στρατιωτικών στρατηγός Σόντου, αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων στρατάρχης Μπαντόλιο, αρχηγός Γενικού Επιτελείου Στρατού στρατηγός Ροάτα, ο τοποτηρητής στην Αλβανία Τζακομόνι, και ο αρχιστράτηγος των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία Βισκόντι Πράσκα.

Ο Μουσολίνι, επηρμένος και αποφασισμένος μίλησε πρώτος ανακοινώνοντας- ουσιαστικά- την απόφασή του: «Σκοπός της σύσκεψης είναι να καθοριστούν οι λεπτομέρειες της δράσης την οποία αποφάσισα να αναλάβω κατά της Ελλάδας. Η δράση αυτή, σε πρώτη φάση, θα πρέπει να έχει αντικειμενικούς σκοπούς και ναυτικούς και χερσαίους. Οι εδαφικοί σκοποί είναι να καταλάβουμε ολόκληρη την ακτή απέναντι από τα Ιόνια νησιά όπως και αυτά τα ίδια τα νησιά (Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Κέρκυρα), στη συνέχεια δε να φτάσουμε μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Η δεύτερη φάση-πιο μετά ή και συγχρόνως με την προηγούμενη-είναι η κατάληψη ολόκληρης της Ελλάδας».
Και αφού είπε κι' άλλα πολλά, ο Ντούτσε, στρεφόμενος προς τους συμμετέχοντες ρώτησε: «Ποια είναι η ψυχική κατάσταση του ελληνικού πληθυσμού;» για να πάρει απάντηση από τον κυβερνήτη, τον γενικό τοποτηρητής, δηλαδή του ιταλικού προτεκτοράτου της Αλβανίας Φραντσέσκο Τζακομόνι: «Φαίνεται σοβαρώς αποκαρδιωμένος»…

«Σε δέκα, άντε σε δεκαπέντε μέρες...»

Στη συνέχεια, ο Βισκόντι Πράσκα, ο στρατηγός που τελικώς ηγήθηκε πρώτος της επίθεσης των Ιταλών στην Ελλάδα, εξέθεσε τη στρατιωτική κατάσταση στην Αλβανία: «Έχουμε προπαρασκευάσει επιχείρηση κατά της Ηπείρου, η οποία θα είναι έτοιμη να διεξαχθεί στις 26 Οκτωβρίου υπό άριστους οιωνούς (…). Η γεωγραφική διαμόρφωση της Ηπείρου δεν παρέχει τη δυνατότητα σε άλλες (σ.τ.σ. πέραν των υφισταμένων) ελληνικές δυνάμεις να παρέμβουν, επειδή από τη μια πλευρά είναι η θάλασσα και από την άλλη μια δυσπρόσιτη αλπική ζώνη (εννοεί την Πίνδο).

»Το σχέδιο προβλέπει μια σειρά μέτρων παραπλανητικών των Ελληνικών Δυνάμεων -υπολογιζόμενων περί που τους 30.000 άνδρες – δεδομένο το οποίο μας δίδει τη δυνατότητα καταλήψεως της Ηπείρου σε βραχύ χρονικό διάστημα, δέκα έως δεκαπέντε ημερών. Αυτή η επιχείρηση- που πιθανόν να μας επιτρέψει να εξοντώσουμε όλες τις ελληνικές δυνάμεις- έχει προπαρασκευασθεί μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια και είναι κατά το ανθρωπίνως δυνατόν, τέλεια. Η επιτυχία της επιχείρησης θα μας επέτρεπε να βελτιώσουμε τις θέσεις μας, θα μας έδινε ασφαλέστερα σύνορα καθώς και την απόκτηση του λιμένος της Πρέβεζας, η οποία θα άλλαζε πλήρως την κατάσταση υπέρ μας. Εν τούτοις, η ενέργεια υπόκειται στις καιρικές συνθήκες. Εντός ολίγων εβδομάδων η εποχή των βροχών θα μπορούσε να μας προκαλέσει σοβαρές δυσχέρειες στην κατάκτηση της Ηπείρου και της βάσεως της Πρέβεζας».

«Δεν είναι άνθρωποι που θα τους άρεσε να πολεμήσουν»!

Και σπεύδει να συμπληρώσει ο Πράσκα: «Το ηθικό του στρατεύματος είναι υψηλότατο και ο ενθουσιασμός στον ανώτερο δυνατό βαθμό. Ουδέποτε είχα παράπονα για τα στρατεύματά μας της Αλβανίας. Η μοναδική εκδήλωση απειθαρχίας την οποία συνάντησα ήταν η ανυπομονησία των αξιωματικών και των στρατιωτών να βαδίσουν προς τη μάχη»…

Και ο ιταλός δικτάτορας ρωτάει τον στρατηγό του Βισκόντι Πράσκα: «Γνωρίζετε ποιο είναι το ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών;» Και παίρνει την απάντηση: «Δεν είναι άνθρωποι που θα τους άρεσε να πολεμήσουν»! Ο Βισκόντι Πράσκα έσπευσε να διαβεβαιώσει τον Μουσολίνι: «Η επιχείρηση είναι προπαρασκευασμένη κατά τρόπο ώστε να δοθεί η εντύπωση μιας ραγδαίας επιτυχίας εντός ολίγων ημερών».

Ούτε 13 μέρες δεν έμεινε...

Και αρχίζουν όλα σαν καταιγίδα- στις 28 Οκτωβρίου και όχι στις 26- που όμως ξέσπασε στην Ελλάδα αλλά «έπνιξε» τους Ιταλούς…
Ήταν όλα σχεδιασμένα με την παραμικρή λεπτομέρεια… Ήταν; Μάλλον είχε ξεφύγει από τους αγαπητούς μας γείτονες η ουσιώδης λεπτομέρεια την οποία είχαν ήδη από της Συσκέψεως Κορυφής ξεκαθαρίσει: «Δεν είναι άνθρωποι {οι Έλληνες} που θα τους άρεσε να πολεμήσουν». Και οι Έλληνες πολέμησαν πέρα από τα ανθρώπινα όρια και…

Στις 31 Οκτωβρίου, τρεις ημέρες μετά την εισβολή, εκδηλώθηκε η πρώτη αντεπίθεση των Ελλήνων, η οποία επιτυχία. Στις 4 Νοεμβρίου, ελληνικές δυνάμεις περικύκλωσαν δυνάμεις της Μεραρχίας «Τζούλια» που εγκατέλειψαν τρέχοντας την περιοχή κοντά στο χωριό Βοβούσα, 20 χιλιόμετρα βόρεια του Μετσόβου. Μέχρι τις 13 Νοεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις είχαν ανακαταλάβει τις συνοριακές διαβάσεις της Πίνδου, με εξαίρεση την περιοχή της Κόνιτσας, που κατείχε η μεραρχία «Μπάρι» μέχρι την 16η Νοεμβρίου. Ιταλικές μονάδες στάλθηκαν για βοήθεια από την Ιταλία εσπευσμένα στην Αλβανία, ενώ τα αρχικά σχέδια που προέβλεπαν επιθέσεις στα Επτάνησα μπήκαν στο συρτάρι.

Εξοργισμένος από την απρόσμενη τροπή των επιχειρήσεων, ο Μπενίτο Μουσολίνι, ανασχημάτισε τη Διοίκηση της Αλβανίας.
Ο Βισκόντι Πράσκα στρατηγός-διοικητής των ιταλικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Αλβανία και στη συνέχεια αρχιστράτηγος του ελληνοϊταλικού πολέμου απομακρύνθηκε από τη διοίκηση των ιταλικών στρατευμάτων λαμβάνοντας σήμα από το Γενικό Επιτελείο στις 8 Νοεμβρίου του 1940- δηλαδή μόλις 12 ημέρες μετά την επίθεση!
Ο Βισκόντι Πράσκα, το 1943 συνελήφθη από τους Γερμανούς και καταδικάστηκε σε θάνατο· η ποινή του μετατράπηκε σε φυλάκιση. Το 1945 ο Πράσκα επέστρεψε στην Ιταλία και εξέδωσε αυτοβιογραφία στην οποία- κυρίως- προσπάθησε να τροχίσει την προσωπική του ευθύνη για την ήττα στο ελληνικό μέτωπο και να δικαιολογήσει τα λάθη του. Όσο κι αν προσπάθησε δεν τον δέχτηκαν πίσω στις τάξεις του στρατεύματος· πέθανε το 1961 ξεχασμένος από όλους.

Πόλεμος μετά μουσικής...

Ο στρατηγός, υφυπουργός του υπουργείου Πολέμου Ουμπάλντο Σόντου αντικατέστησε τον Βισκόντι Πράσκα στις 8 Νοεμβρίου του 1940 ως Διοικητής του Γενικού Στρατηγείου Αλβανίας. Η πρώτη διαταγή του Σόντου στις ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις ήταν «να διακοπεί κάθε επιθετική ενέργεια και να ληφθούν θέσεις άμυνας»!
Λέγεται- και είναι αληθινό- ότι ο Σόντου είχε πάθος με τη μουσική: συνέθετε μουσικά θέματα για ταινίες του ιταλικού κινηματογράφου(!). Συχνά, μάλιστα, αναζητούσαν τον στρατηγό τους οι αξιωματικοί στο Αλβανικό Μέτωπο κι εκείνος βρισκόταν για ώρες απομονωμένος σε απόμακρες περιοχές σφυρίζοντας κάποιο σκοπό και γράφοντας παρτιτούρες! Και οι Έλληνες προέλαυναν και οι Ιταλοί έτρεχαν υπό τους ήχους του… Σόντου.
Επίσης ο Σόντου είχε πάθος για το καλό φαγητό και το κρασί. Λίγα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου (πέθανε στη Ρώμη το 1949) η περιγραφή του κάθε άλλο παρά στρατιωτική καριέρα έδειχνε: «...όταν έχεις ένα καλό πιάτο ζυμαρικά εγγυημένο για όλη τη ζωή και λίγη μουσική, δεν χρειάζεσαι τίποτα περισσότερο»!

Έξι μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Σόντου στα βουνά της Αλβανίας, οι Έλληνες ξεκίνησαν σειρά αποφασιστικών επιθέσεων κατά των ιταλικών θέσεων, που γρήγορα κατέρρευσαν. Ο Σόντου εξέδωσε διαταγές για υποχώρηση που οδήγησε την γραμμή κρούσης να υποχωρήσει σημαντικά, φτάνοντας στο εσωτερικό της Αλβανίας.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Ουμπάλντο Σόντου, βλέποντας την σφοδρότητα των ελληνικών αντεπιθέσεων, που πλέον είχαν μετατραπεί σε λυσσαλέες επιθέσεις, πρότεινε στον Μουσολίνι να αναζητήσει λύση δια της διπλωματικής οδού, δηλαδή ανακωχή! Ο Μουσολίνι εξεπλάγη, εξοργίστηκε και έστειλε διαταγή αντικατάστασης του Σόντου.
Μετά τέσσερις εβδομάδες και ενώ τα ελληνικά στρατεύματα (που «…δεν ήταν άνθρωποι που θα τους άρεσε να πολεμήσουν) είχαν καταλάβει την Κορυτσά και οι Ιταλοί είχαν υποχωρήσει σε βάθος 50 χιλιομέτρων, ο Ουμπάλντο Σόντου έλαβε τηλεγράφημα από τον Μουσολίνι με το οποίο ενημερωνόταν ότι καταφθάνει αντικαταστάτης του, ο Ούγκο Καβαλέρο.

Τρίτωσε το κακό...

Στο μεταξύ οι ελληνικές δυνάμεις είχαν σπάσει το ιταλικό μέτωπο στον τομέα της Πρεμετής απειλώντας να καταλάβουν το ζωτικής σημασίας αλβανικό λιμάνι του Αυλώνα.
Ο Καβαλέρο έφθασε στα αλβανικά βουνά με τον ρόλο του «τοποτηρητή» αρχικά και στις 13 Ιανουαρίου του 1941 αντικατέστησε και τυπικά τον Σόντου. Και ο Καβαλέρο τα κατάφερε: ανέκοψε την ελληνική προέλαση, όμως δεν κατάφερε να κάνει βήμα μπρος μέχρι που ήρθαν οι Γερμανοί. Να σημειώσουμε ότι ο Καβαλέρο βρέθηκε με μια σφαίρα στο κεφάλι τον Σεπτέμβριο του 1943 και το πιστόλι του πεσμένο από τη δεξιά πλευρά. Κάποιοι λένε ότι αυτοκτόνησε (ήταν αριστερόχειρας!) και κάποιοι άλλοι ότι τον δολοφόνησαν οι Ναζί γιατί είχε αρνηθεί να συνεργαστεί μαζί τους, ενώ η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει.

«Εκεί τα τρένα περιμένουνε σφυρίζουν για λίγο έξω από την πόλη, ακούγονται οι αποχαιρετιστήριοι πυροβολισμοί κι ύστερα όλα σωπαίνουν και περιμένουν. Διαβάζουμε τα τελευταία παραρτήματα: Νικούμε. Νικούμε. Πάντα νικάει το δίκιο!»… Buona festa nazionale…