Απίθανο - Ζωή σαν ταινία: πώς επέζησε από την Κόλαση στρατοπέδου συγκέντρωσης ο τρίχρονος Γιόζεφ κρυμμένος σε τσουβάλι!

Ζωή σαν ταινία: πώς επέζησε από την Κόλαση στρατοπέδου συγκέντρωσης ένα τρίχρονο αγόρι, ο Γιόζεφ, κρυμμένος σε τσουβάλι! Είναι από εκείνες τις ιστορίες, που σαν τις ακούσεις σε παίρνουν από το χέρι και σε βυθίζουνε στη μαγική και σκοτεινή τους άβυσσο. «Δεν μπορεί να ‘ναι αλήθεια» σκέπτεσαι όταν τις πρωτακούσεις.

«Θυμίζει σενάριο ταινίας», παραδέχεσαι σαν αποδεχτείς την «αλήθεια» τους. Και, ναι, η ζωή του Γιόζεφ Σλάιφσταϊν θυμίζει σενάριο ταινίας, μιας ταινίας που βραβεύτηκε με Όσκαρ και που ξέσπαγαν σε λυγμούς όσοι την είδαν και έφθασαν με αγωνία μέχρι τέλους. Ποια ήταν; Η Ταινία του Ρομπέρτο Μπενίνι «Η ζωή είναι ωραία»!

Κι όμως, εκείνη η ταινία, με τον στοργικό πατέρα που προστατεύει το μικρό γιό του στην Κόλαση του στρατοπέδου συγκέντρωσης φτιάχνοντάς του έναν πλαστό Παράδεισο, δεν έχει βασιστεί στη ζωή του τετράχρονου (το 1944) Γιόζεφ Σλάιφσταϊν· ήταν επινόηση του Μπενίνι που έμαθε αργότερα για την αληθινή ιστορία που- δίχως να το γνωρίζει- αποκάλυπτε η ταινία του...

Γεννήθηκε κρυπτόμενος... 

Ο Γιόζεφ Σλάιφσταϊν ήταν από εκείνα τα παιδιά που επέζησαν του Ολοκαυτώματος, παραμένοντας στα πρώτα χρόνια της ζωής του υπό συνθήκες μεταξύ κομμένης ανάσας και οικτρού τέλους! Ο Σλάιφσταϊν γεννήθηκε το 1941 σε εβραϊκό γκέτο έξω από το Σαντόμιερζ της Πολωνίας στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής· εκεί έζησε μέχρι το 1942 και όταν το γκέτο εκκενώθηκε, ο ενός έτους Γιόζεφ και οι γονείς του μεταφέρθηκαν στο γκέτο της Τσεστοχόβα. Ο πατέρας του Γιόζεφ και η μητέρα του εργάστηκαν στο εργοστάσιο μεταλλουργίας HASAG, που παρήγαγε όπλα και πυρομαχικά για τη Ναζιστική Γερμανία. Στο HASAG άφησαν τη στερνή πνοή τους εκατοντάδες Εβραίοι από την Πολωνία παράγοντας πολεμικό υλικό.

Οι γονείς του Γιόζεφ κρατούσαν τον μονάκριβο γιο τους κρυμμένο σε κελάρια, επειδή οι Ναζί θεωρούσαν τα νήπια «άχρηστα» για εργασία και τα έστελναν για… ανακύκλωση στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς. Εκείνες οι μνήμες του μικρού Γιόζεφ σημάδεψαν για πάντα τη ζωή του· το σκοτεινά κελάρια και οι μυστικές ανήλιαγες κρύπτες τον στοίχειωναν για χρόνια, προκαλώντας του εφιάλτες και αποστροφή για το σκοτάδι μέχρι τα γεράματα.
Το 1943, η οικογένεια Σλάιφσταϊν εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ. Με το που έφτασαν στο κολαστήριο των Γερμανών, οι γονείς του Γιόζεφ τοποθετήθηκαν στα δεξιά όπου ήταν ο χώρος για τους εργάτες κι ο μικρός σύρθηκε μακριά τους στην γραμμή που οδηγούσε στους θαλάμους αερίων μαζί με γέροντες και ανάπηρους, όλους, δηλαδή, τους ακατάλληλους για εργασία.

Ο σάκος της σωτηρίας!

Μέσα στη γενική σύγχυση και στο χάος της «υποδοχής» του στρατοπέδου, ο πατέρας του Γιόζεφ άρπαξε έναν μεγάλο σάκο που βρήκε πλάι του και, με την αυστηρή προειδοποίηση να μην βγάλει άχνα, έβαλε μέσα το παιδί που τότε ήταν δυόμιση χρονών. Όσοι είχαν βρεθεί στη γραμμή που στάθηκε για λίγο ο μικρός Γιόζεφ μέχρι το απόγευμα είχαν εξοντωθεί!
Ο πατέρας του Γιόζεφ κατάφερε να περάσει απαρατήρητος με τον σάκκο στον ώμο, από όπου κατά καιρούς έβγαζε εργαλεία επεξεργασίας δέρματος. Η μητέρα του Γιόζεφ στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλσεν.
Πέρασε καιρός και ο μικρός παρέμενε τη μέρα στο τσουβάλι και τη νύχτα έβγαινε με κάθε προφύλαξη. Τον πατέρα του Γιόζεφ βοήθησαν δυο γερμανοί αντιφρονούντες κρατούμενοι.

Κάποτε ο Γιόζεφ ανακαλύφθηκε από φρουρούς του στρατοπέδου. Η σκληρή τιμωρία, ο θάνατος δηλαδή, ήταν η προβλεπόμενη ποινή για πατέρα και γιό, όμως… Καμιά φορά η μοίρα παίζει περίεργα παιχνίδια. Να δεις που οι φρουροί είδαν με συμπάθεια την προσπάθεια του πατέρα να σώσει το παιδί του και συμπάθησαν και τον μικρό Γιόζεφ, που του έφτιαξαν στολή φρουρού στο μπόι του και τον έκαναν μασκώτ τους! Και να δεις πάλι, που στις πρωινές αναφορές ο Γιόζεφ καμάρωνε με τη στολή του και χαιρετούσε στρατιωτικά τους αξιωματικούς και ο πατέρας από κάτω, στις γραμμές του θανάτου έτρεμε για την «επόμενη μέρα», που όμως ήρθε για τους Γερμανούς κι όχι για αυτόν και το παιδί του.

Στις επίσημες επιθεωρήσεις από υψηλά ιστάμενους ναζί αξιωματούχους, που επισκέπτονταν το στρατόπεδο να δουν αν ο αφανισμός των Εβράιων προχωρούσε σωστά, ο Γιόζεφ κρυβόταν ξανά. Κάποτε, λένε, στήθηκε και για εκτέλεση, αλλά σώθηκε χάρη στην παρέμβαση του πατέρα του. Επίσης ο μικρός Γιόζεφ αρρώστησε βαριά και οι φρουροί τον έστειλαν στο αναρωτήριο όπου τον φρόντισαν οι γιατροί, όχι οι τύπου «Μένγκελε», ασφαλώς…

Όταν ήρθαν οι Αμερικανοί

Στις 12 Απριλίου του 1945, τα αμερικανικά άρματα μάχης έφτασαν έξω από την πύλη του Μπούχενβαλντ. Ο Γιόζεφ και ο πατέρας του είχαν μείνει ζωντανοί για να απολαύσουν την απελευθέρωσή τους! Οι αμερικανοί στρατιώτες βρήκαν πάνω από 21.000 κρατούμενους στο Μπούχενβαλντ κι ανάμεσά τους σχεδόν 1.000 ανήλικους, κυρίως έφηβους.
Ο Γιόζεφ θυμόταν ανεξίτηλα εκείνη την ημέρα με χαρά: δεν χρειαζόταν πια να κρύβεται, άρχισε να τρώει πραγματικό φαγητό και το κυριότερο: για την παιδική ψυχούλα που μέχρι τότε δεν είχε παίξει ποτέ, οι Αμερικανοί τον έκαναν πολλές πολλές βόλτες με τα τανκς και τα τζιπ τους.
Ο Γιόζεφ και ο πατέρας του, στη συνέχεια στάλθηκαν στην Ελβετία για ιατρική περίθαλψη κι έπειτα αναζήτησαν τη μητέρα τους· την βρήκαν ζωντανή στην πόλη Νταχάου. Η οικογένεια έζησε εκεί για κάποιο διάστημα και στη συνέχεια μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1948.

Μάρτυρες στη δίκη εγκλημάτων πολέμου

Ο Γιόζεφ και ο πατέρας του κατέθεσαν ως μάρτυρες στη δίκη των υπευθύνων του στρατοπέδου Μπούχενβαλντ, που διεξήχθη στο Νταχάου από αμερικανικό στρατιωτικό δικαστήριο το 1947. Από τους 31 κατηγορούμενους, στους οποίους περιλαμβάνονταν τέσσερις κρατούμενοι κατηγορούμενοι για εγκλήματα εναντίον άλλων κρατουμένων, οι 22 καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Ο Γιόζεφ Σλάιφσταϊν δεν μίλησε για τις εμπειρίες του, ούτε καν στα δικά του παιδιά, παρά μόνο δεκαετίες αργότερα. Μετά την κυκλοφορία της ταινίας του Ρομπέρτο Μπενίνι «La Vita e Bella» ένας ερευνητής ανακάλυψε αρχεία για τον Γιόζεφ Σλάιφσταϊν. Και ο Γιόζεφ αποκάλυψε το πώς έμεινε ζωντανός στην Κόλαση του Μπούχενβαλντ.
Όταν δημοσιογράφος τον συνάντησε, ο Γιόζεφ Σλάιφσταϊν, του αποκάλυψε ότι δεν έχει μιλήσει ποτέ για το παρελθόν του. Ο ιταλός σκηνοθέτης και ηθοποιός Ρομπέρτο Μπενίνι θα παραδεχτεί σε συνέντευξη του ότι, αφού έγραψε το σενάριό της ταινίας που του χάρισε τρία Όσκαρ, διάβασε ένα μυθιστόρημα που αφηγείται μια παρόμοια ιστορία...
Ο Γιόζεφ Σλάιφσταϊν είχε πει τότε ότι του άρεσε η ταινία, αλλά πρόσθεσε με πίκρα: «...ήταν μια κωμωδία, και όλο αυτό που συνέβη τότε απέχει πολύ από την κωμωδία».

Στη μοναδική του συνέντευξη, ο Γιόζεφ είχε πει ακόμα ότι πριν μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ, θυμόταν να ποζάρει στο Νταχάου με τη στολή της φυλακής: «Ήταν οδυνηρή ανάμνηση, παρά τα χαμόγελα στις φωτογραφίες... Ο πατέρας μου ήθελε να φορέσω τη στολή· εγώ δεν ήθελα. Έκλαιγα. Δεν ήθελα να με θυμούνται έτσι…»
Ο πατέρας, Ισραέλ Σλάιφσταϊν πέθανε το 1956 και η σύζυγός του, Έστερ, το 1997. Ο Γιόζεφ Σλάιφσταϊν εργάστηκε στην αμερικανική πολυεθνική εταιρεία τηλεπικοινωνιών AT&T για 25 χρόνια και συνταξιοδοτήθηκε το 1997.

Ο Γιόζεφ επέστρεψε στη Γερμανία για πρώτη φορά το 1998, στα 57 του χρόνια· «δεν ένιωθε πικρία». «Το μίσος καταστρέφει όσους το νιώθουν», είχε πει, «παρά τη φρίκη όσων έκαναν οι Γερμανοί εκείνη την εποχή, δεν πρέπει αυτό να μολύνει τις νέες γενιές. Το να κοιτάς μπροστά σημαίνει να συγχωρείς»…
*Στο βίντεο που παραθέτουμε- ταινία που παρήγαγε ο σκηνοθέτης Νόρμαν Κράσνα το 1945, η οποία περιλαμβάνει σκηνές γυρισμένες στα στρατόπεδα Μπούχενβαλντ και Νταχάου- βλέπουμε στο 1'35’’ τον Γιόζεφ Σλάιφσταϊν κατά την απελευθέρωση του Μπούχενβαλντ.