Το παραμύθι των Χριστουγέννων – Κάποτε οι συγγραφείς, μάς αποκάλυπταν την ζοφερή πραγματικότητα, τώρα μόνο απατηλή λάμψη

Το παραμύθι των Χριστουγέννων πόρρω απέχει από την ζοφερή πραγματικότητα, που μας αποκάλυπταν, κάποτε, οι συγγραφείς· τώρα μόνο απατηλή λάμψη. Ένας περίπατος στην ολόφωτη Αθήνα αλλάζει την εικόνα του μικρόκοσμού μας στα σίγουρα. Στ’ αγκίστρια του απογεύματος πιάνονται και κρέμονται εικόνες… Χρώματα, λάμψη, ήχοι. Με τόσα φώτα δεν μπορεί, όλοι οι άνθρωποι θα ‘ναι ευτυχισμένοι… Είναι όμως;392066_1Τα παραμύθια, κάποτε, μας αποκάλυπταν τη ερευώδη πλευρά των ημερών, σε σκοτεινές μέρες όμως. Σήμερα, πού να βρεις σκοτάδι μέσα σε τόσο θάμπος; Στα νοσοκομεία, ίσως; Στα υγρά κοιμητήρια, μήπως; Κοιτάξατε πίσω από την πόρτα της κουζίνας;Ας θυμηθούμε, όμως, τα παραμύθια που μας σκοτείνιαζαν σε άλλους πιο πνευματικούς καιρούς.Χριστουγεννιάτικη Ιστορία-γροθια…Η εμβληματική ιστορία του Τσαρλς Ντίκενς αρχίζει με την περιφρόνηση του τσιγκούνη Εμπενίζερ Σκρουτζ για τα Χριστούγεννα και απλώνει τη βαριά σκιά του στην εορταστική περίοδο. Η τρομακτική επίσκεψη ενός φαντάσματος προειδοποιεί για ζοφερές συνέπειες, θέτοντας τις βάσεις για τη μεταμόρφωση του Σκρουτζ. Ο Ντίκενς αποκάλυπτε, τότε, την παγερή αδιαφορία της βικτωριανής κοινωνίας για τη φτώχεια και τα βάσανα των οικογενειών, καθιστώντας την ιστορία του σκληρή κοινωνική κριτική περισσότερο παρά μια Χριστουγεννιάτικη Ιστορία.Ο Ρούντολφ και το σκοτάδι τουΗ ιστορία του Ρούντολφ αρχίζει περιγράφοντας την απομόνωση και τον εκφοβισμό του μικρού ελαφιού, λόγω της λαμπερής κόκκινης μύτης του. Αρχικά, λοιδορούμενος και αποκλεισμένος από τους συνομηλίκους του, μεταμορφώνεται με όπλο το ξεχωριστό του χαρακτηριστικό σε απολύτως απαραίτητος οδηγώντας το έλκηθρο του Άγιου Βασίλη μέσα σε μια ομιχλώδη νύχτα παραμονής Χριστουγέννων. Εκείνη η αφήγηση, που δημιουργήθηκε το 1939 από τον Ρόμπερτ Λιούις Μέι, αντανακλά θέματα παιδικού ψυχισμού, αποδοχής και ανθεκτικότητας στα bullying των καιρών, Ο Μέι έγραψε τον «Ρούντολφ» παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1939, στα όρια της χρεωκοπίας, περιγράφοντας την οδυνηρά ντροπαλή παιδική του ηλικία. Τα Χριστούγεννα δεν είναι πάντα ολόφωτα…Ένας διαφορετικός ΑγιοβασίληςΤο βιβλίο «Η ζωή και οι περιπέτειες του Άγιου Βασίλη» του Λίμαν Φρανκ Μπάουμ (Ο Μάγος του Οζ) παρουσιάζει μια ιστορία γεμάτη απώλεια και σκοτάδι. Ορφανός από παιδί, ο Άγιος Βασίλης γίνεται μάρτυρας του ανθρώπινου πόνου, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου και της φτώχειας· οδηγούμενος από μαγικά όντα, αρχίζει ένα ταξίδι για να σκορπίσει τη χαρά, δημιουργώντας παιχνίδια. Η ιστορία εμβαθύνει σε θέματα θανάτου, αγώνα και αναζήτησης του νοήματος της ζωής, καταδεικνύοντας πώς ο πόνος συχνά προηγείται του θαύματος.Παιδιά χαμένα στο δάσος: Ένα παλιό αγγλικό λαϊκό παραμύθι, το «Babes in the Wood» αφηγείται την ιστορία παιδιών που εγκαταλείφθηκαν να χαθούν στο χιονισμένο δάσος. Η θλιβερή πλοκή του είχε σκοπό να προειδοποιήσει, αλλά και να τρομάξει και κυρίως να τροχίσει τη χαρά και την αισιοδοξία που προσφέρει το Πνεύμα των Χριστουγέννων. Βρετανοί είναι αυτοί, τι να τους πεις;Τα Σπίρτα που έκαψαν παιδικές ψυχές...Τα παραμύθια του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν ήταν- τα περισσότερα- χαστούκι σε τρυφερό παιδικό μάγουλο. «Το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα»; Ένα φτωχό ανήλικο κορίτσι που παγώνει μέχρι θανάτου παραμονή της Πρωτοχρονιάς ενώ ονειρεύεται ζεστασιά και ευτυχία. Η σκληρή ματιά του Άντερσεν στη φτώχεια και την παραμέληση παραμένει μέχρι σήμερα συγκλονιστική. Ο μέγας παραμυθάς (που αντιπαθούσε τα παιδιά και τη ζωή…) αμφισβητεί τον επίπλαστο συναισθηματισμό της εποχής του και μεταδίδει τη σκέψη του εις τους αιώνας, αναλλοίωτη. Η αφήγηση του Άντερσεν εξακολουθεί να στοιχειώνει και να προκαλεί αναστοχασμό.Και η «Βασίλισσα του Χιονιού» δια χειρός Άντερσεν, που αφηγείται μια παγερή ιστορία απαγωγής και συναισθηματικής ταλαιπωρίας. Η ιστορία αρχίζει με έναν μαγικό καθρέφτη που σπάει και τα θραύσματά του παγώνουν τις καρδιές. Σκοτάδι made in Denmark…Ιστορίες-μολύβι στο στομάχιΚαι ο «Μολυβένιος Στρατιώτης» πνευματικό τέκνο του Άντερσεν. Συγκινητική- σπαρακτική θα λέγαμε- ιστορία αγάπης και απώλειας. Ένας κουτσός μολυβένιος στρατιώτης (δεν επαρκούσε το υλικό για δεύτερο πόδι: πόσο συμβολικό;) ερωτεύεται μια χάρτινη μπαλαρίνα, αλλά ο έρωτάς τους ματαιώνεται από έναν φθονερό κλόουν-αντίζηλο. Ο στρατιώτης έπειτα από οδύσσεια σε στεριές και θάλασσες, σε κοιλιά ψαριού και σε νερά υπονόμων υπό την απειλή αιμοδιψών αρουραίων, καταλήγει να λιώνει στην πυροστιά του τζακιού πλάι στην αγαπημένη του. Η ζωή ολόκληρη σε ένα παραμύθι ολιγοσέλιδο: μάταια όλα. Και τα Χριστούγεννα στο φόντο…Και η «Μικρή Γοργόνα» του Άντερσεν έχει τραγικό τέλος και ο «Άγγελος» πληγώνει σαν τον διαβάσεις και το «Χριστουγεννιάτικο Έλατο» έχει τέλος οδυνηρό και ο «Χιονάνθρωπος» που ερωτεύεται μια σόμπα έχει επίσης θλιβερό φινάλε: ο Χιονάνθρωπος λιώνει όταν ο καιρός ζεσταίνει, αφήνοντας πίσω μόνο μια τσουγκράνα που χρησίμευε ως στήριγμά του. Ο Χιονάνθρωπος «φεύγει» για να μην τον θυμηθεί κανείς ποτέ πια…Αχτίδες αισιοδοξίας...Κι’ αν ο Άντερσεν (που πέθανε ανέραστος και μόνος) κατακλύζει την παιδική λογοτεχνία με αδρές σκούρες πινελιές απαισιοδοξίας, ο σπουδαίος Όσκαρ Ουάιλντ μας έχει παραδώσει ένα παραμύθι-ύμνο στη ζωή και στο επέκεινα: «Ο Εγωιστής Γίγαντας». Η αφήγηση περιγράφει τη συναισθηματική ψυχρότητα και την απληστία του Γίγαντα που φέρνει τον σκληρό-ατέλειωτο χειμώνα στον κήπο του, και μόνο έπειτα από την επαφή με το Θείο και την αγάπη, ο Γίγαντας μεταμορφώνεται και στον κήπο (στην ψυχή του δηλαδή) επιστρέφει η άνοιξη.Τελευταίες αράδες, ανατριχιαστικές: «…και το παιδί χαμογέλασε στον Γίγαντα και του είπε: “Με άφησες να παίξω μια φορά στον κήπο σου, σήμερα θα έρθεις μαζί μου στον κήπο μου, που είναι ο Παράδεισος”. Και όταν τα παιδιά έτρεξαν στον κήπο εκείνο το απόγευμα, βρήκαν τον Γίγαντα νεκρό κάτω από το δέντρο, σκεπασμένο με άσπρα άνθη». Τα Χριστούγεννα από μια άλλη, πιο αισιόδοξη ματιά… Και τι να πεις για τον «Ευτυχισμένο Πρίγκιπα» του Ουάιλντ; Βομβαρδισμός στοργής και συμπόνιας και ενσυναίσθησης σε ένα Κόσμο που ό,τι κι’ αν αγοράσει, ό,τι κι’ αν φάει, πάντα μένει φτωχός και νηστικός: λείπει η άδολη, η πραγματική αγάπη!Ελληνική ηλιόλουστη γιορτή!«Εάν το Πάσχα είναι η λαµπροτάτη του Χριστιανισµού εορτή, τα Χριστούγεννα, βεβαίως, είναι η συγκινητικωτάτη», έγραφε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Και ο Παλαμάς ομολογεί για τις μέρες τούτες: «Μέσα µου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί, και το κορμί µου, φάτνη ταπεινή, βλέπω κι αλλάζει, γίνεται ναός. Ω! μέσα µου γεννιέται ένας Θεός»…Και ο σπουδαίος Τάσος Λειβαδίτης μάς έχει χαρίσει ένα πανάκριβο, ανάλλαγο χριστουγεννιάτικο δώρο: «Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. Χτύπησα την πόρτα και μπήκα. Μου ‘δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό. “Είδες – µου λέει – γεννήθηκε ? ευσπλαχνία”. Έσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ. Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα ‘χαµε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ’ αυτό»!Και κάτι σαν υστερόγραφο: Ανήμερα Χριστούγεννα, την ώρα που ο ήλιος έδυε, βασίλεψαν για πάντα τα μάτια της μητέρας μου. Άφησε την τελευταία ανάσα της στα χέρια μου ψιθυρίζοντας: «ωραία…»· ήταν τα πιο άσχημα Χριστούγεννα της ζωής μου!«Θα τιμήσω τα Χριστούγεννα στην καρδιά μου και θα προσπαθήσω να τα κρατήσω εκεί ολόκληρο το χρόνο» έγραψε ο Ντίκενς και εμείς τι άλλο να πούμε; Καλά Χριστούγεννα, φωτεινά κι’ ανέσπερα…